ΠΡOΕΤOΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤOΝ ΤOΚΕΤO
ΦΥΣΙΚΕΣ ΜΕΘOΔOΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣEΩΣ ΤOΥ
Θωμαή Κάλλια, Μαρία Μπουρούτζογλου, Άννα Χατζημιχάλογλου
Oι γνώσεις για το πως θα φέρει μια γυναίκα το παιδί της στον κόσμο είναι καταγεγραμμένες μέσα της. Δεν τις αποκτά από ειδικές βιντεοκασέτες ή από καθορισμένες αναπνευστικές ασκήσεις. Δεν πρόκειται για τα στάδια του τοκετού ή για τα εκατοστά της διαστολής του τραχήλου. Είναι περισσότερο ενστικτώδης συμπεριφορά που διαχωρίζεται από τη λογική.
Αυτή λοιπόν η πολύτιμη εσωτερική επίγνωση για τον τοκετό έχει περάσει μέσα από τους αιώνες από μάνα σε κόρη, από γενιά σε γενιά, χαραγμένη στο γενετικό κώδικα (1). Γι' αυτό ο στόχος των μαθημάτων προετοιμασίας για τον τοκετό πρέπει να είναι η προσέγγιση εκείνου του τμήματος της ιδιοσυγκρασίας κάθε γυναίκας που συγκρατεί τη σοφία, αυτήν την εσωτερική πληροφορία (2).
Ποια είναι η θέση της Μαίας στην προετοιμασία για τον τοκετό; Στη γαλλική γλώσσα η Μαία ονομάζεται Sage-Femme, δηλαδή σοφή γυναίκα. Επομένως έχει αποστολή να εμπνεύσει τη σοφία, να οδηγήσει τη γυναίκα στη σοφία, στη μητρότητα. Παράλληλα η ελληνική γλώσσα της αποδίδει την ονομασία Μαία από το ρήμα εκμαιεύω, που σημαίνει φέρνω στην επιφάνεια, αποκαλύπτω κάτι που κρύβεται. Η Μαία φέρνει στον κόσμο πρώτιστα το νεογνό, εκτός από αυτό πρέπει να φέρει στην επιφάνεια όλα αυτά τα στοιχεία που βρίσκονται θαμμένα στον εσωτερικό κώδικα κάθε γυναίκας για τον τοκετό. Στην αγγλική γλώσσα η ετοιμολογία της ονομασίας της Μαίας - Mid wife - είναι" μαζί με τη γυναίκα ". Περιφραστικά σημαίνει η γυναίκα που παραστέκεται την ώρα του τοκετού στην επίτοκο. Oπότε της αποδίδεται ο ρόλος αυτή να κατευθύνει και να περιθάλπει τη γυναίκα - σύζυγο, τη γυναίκα - μητέρα.
Ζούμε στην εποχή της πληροφορήσεως και αυτό είναι ευεργετικό γιατί ανοίγεται ένας σεβαστός αριθμός διαθέσιμων επιλογών για το σημερινό άνθρωπο. Ενώ ο καταιγισμός της πληροφόρησης εγγίζει θετικά την έγκυο γυναίκα, παράλληλα τη φοβίζει. Είναι πολλά τα ζευγάρια που ακούν δυσάρεστες ιστορίες για γέννες και φοβούνται ότι όλα αυτά θα συμβούν σε αυτούς. Έτσι αντί να προσανατολίζονται θετικά και να έχουν ένα θετικό αποτέλεσμα, η φοβία καλλιεργείται και φανερώνει τη δύναμη που έχει να απορρυθμίζει και να αποπροσανατολίζει το ανθρώπινο σώμα.
Είναι γνωστό ότι η εξέλιξη και η έκβαση του τοκετού μιας γυναίκας εξαρτάται άμεσα από τη συναισθηματική φόρτιση της, από ότι συνθέτει πλήρως τη διαμορφωμένη οπτική της για την εγκυμοσύνη και τον τοκετό (4). Επομένως η Μαία είναι καλό να κατευθύνει τη γυναίκα κατά τη διάρκεια των μαθημάτων προετοιμασίας του τοκετού πάντα σκεπτόμενη το παραπάνω δεδομένο.
Το σώμα της γυναίκας είναι από τη φύση του φτιαγμένο για τον τοκετό και είναι στις περισσότερες περιπτώσεις προικισμένο να υπομένει τον πόνο του φυσιολογικού τοκετού χωρίς αναλγητικά φάρμακα. Πολλές έτσι γυναίκες σήμερα στον κόσμο τα καταφέρνουν περίφημα χρησιμοποιώντας αναπνευστικές και χαλαρωτικές μεθόδους, τεχνικές μάλαξης, συχνά χλιαρά ντους, μουσική, αρωματοθεραπεία, ειδικές ασκήσεις και άλλες πλείστες τεχνικές φυσικής υποστήριξης του τοκετού. Εκπαιδευόμενες λοιπόν σ' αυτές τις μεθόδους τις οποίες επιλέγουν μόνες τους, αναπνέουν σωστά, χαλαρώνουν, συγκεντρώνονται, εξωθούν και τελικά αποκτούν ενεργητική στάση. Νιώθουν ότι ελέγχουν οι ίδιες την κατάσταση, αποδέχονται τον πόνο θετικά, ξέρουν ότι έχει αρχή και τέλος, βοηθούν να έρθει το παιδί τους στον κόσμο πιο ομαλά χωρίς πίεση, στρες, διαταραχές της οξυγόνωσης, βιαιότητα και βιασύνη. Με τον τρόπο αυτό χτίζουν μία σχέση στοργής και ισορροπίας με το παιδί τους από τον τοκετό και επειδή τα καταφέρνουν καλά νιώθουν αυτοπεποίθηση και σιγουριά για την περαιτέρω αποστολή τους ως μητέρες. Το ίδιο ισχύει και για τον πατέρα, εφόσον συμμετέχει με την ίδια στάση στη διάρκεια της κύησης και την πορεία του τοκετού.
Με αυτήν την προοπτική της υποβοήθησης και όχι της επιβολής στην γυναίκα και το σύζυγο της, η διεξαγωγή των μαθημάτων τίθεται στη σωστή της βάση. Η Μαία οφείλει να ζητά από τη γυναίκα να δώσει στα μαθήματα τον εαυτό της, το είναι της, τις ευαισθησίες, τους φόβους αλλά και τις προσδοκίες της. Δεν θα πρέπει όμως να ξεχάσει να τη συμβουλεύσει να φέρει και την προθυμία της να γίνει η ίδια ο δάσκαλος του εαυτού της.
O σκοπός έτσι των μαθημάτων είναι πολυδιάστατος και όχι επιφανειακός. Η Μαία θα πρέπει να παλέψει με τους φόβους, τις εικόνες και τα ακούσματα που έχει η κάθε γυναίκα αποτυπωμένα μέσα της. Με προσοχή και υπομονή πρέπει να σβήσει όλα τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα και να ξανακάνει τη γυναίκα ένα άγραφο πίνακα, μόνο με εκείνες τις γενετικές πληροφορίες που θα τη βοηθήσουν να πιστέψει ότι είναι προικισμένη από τη φύση της να τα καταφέρει.
Η γυναίκα εφόσον αναλάβει ενεργητικό ρόλο προάγει την προσωπική της ικανοποίηση, και αυτοεκτίμηση με θετικά αποτελέσματα για τον τοκετό. Είναι αναρίθμητες οι γυναίκες που δηλώνουν μετά τη διαδικασία του τοκετού ότι έχασαν μεγάλο μέρος από την αυτοεκτίμηση τους. Και αυτό δε θα είναι το μόνο μειονέκτημα που αποκόμισαν από την εμπειρία του τοκετού.Πως είναι δυνατό να φέρνει η γυναίκα στη ζωή μια ζωή και να νιώθει λιγότερο ικανή, λιγότερο πολύτιμη ; Πως γίνεται να έρχεται στον τοκετό χωρίς προετοιμασία ψυχική και σωματική; Σε όλες τις χώρες θα πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια ο τοκετός να πραγματοποιείται με όσο το δυνατό καλύτερες προϋποθέσεις και για τη διασφάλιση της υγείας μητέρας-παιδιού αλλά και για την ικανοποίηση των ψυχοσωματικών τους αναγκών. Μία χώρα μπορεί να χαρακτηρίζεται πολιτισμένη, εφόσον προσανατολίζεται με το σύστημα της υγείας που διαθέτει και προς τις δύο παραπάνω κατευθύνσεις(4). Στην πραγματικά αξιόλογη προσπάθεια των ειδικών να προληφθεί κάθε δυσάρεστη επιπλοκή και παρέκκλιση από το φυσιολογικό, φτάσαμε σήμερα στο σημείο η επί του τόκου γυναίκα να βρίσκεται μέσα στην τεχνολογία. Στα τεχνολογικά μέσα που την περιστοιχίζουν κάνει ενδιάμεσα παράσιτα η ανθρώπινη παρουσία του/της λειτουργού υγείας που έρχεται να ελέγξει τα μηχανήματα και τη γυναίκα. Ωστόσο η γυναίκα έχει την ανάγκη από ανθρώπινη συμπαράσταση. Η τελευταία έγκειται στην παιδεία ή τη διάθεση των ανθρώπων που την παρακολουθούν. Oι εμπλεκόμενοι ψυχολογικοί παράγοντες στον τοκετό παίζουν δραματικό ρόλο για την ομαλή έκβαση του(5). O άνθρωπος είναι φτιαγμένος από ψυχή και σώμα και η ψυχοσωματική αλληλεπίδραση αυτής της ολότητας δεν καταφαίνεται τόσο έντονα σε καμιά άλλη φάση της ζωής του ανθρώπου όσο τον τοκετό.
Εδώ και κάποιες δεκαετίες είχε ήδη η Μαιευτική επιστήμη την ευκαιρία να επικεντρωθεί στη μητέρα και το νεογνό. Ειδικότερα προσανατολίστηκε προς την αντιμετώπιση του πόνου με φυσικά μέσα. Γενικά η ψυχοπροφυλακτική ή μη φαρμακευτική μέθοδος αναλγησίας στηρίζεται στην προηγούμενη προετοιμασία της επιτόκου, πολύ πριν τον τοκετό. Η μέθοδος αυτή αποσκοπεί στην ελαχιστοποίηση του φόβου και του άγχους και έτσι βοηθά στη διατήρηση χαμηλών επιπέδων των κατεχολαμινών του ορού. Αποφεύγεται έτσι η αύξηση της αρτηριακής πιέσεως της μητέρας και των τοπικών αγγειακών αντιστάσεων στη μητριαία κυκλοφορία, ως και η ελάττωση της αιματικής ροής στο μεσολάχνιο χώρο. Πέραν αυτών με τη μέθοδο αυτή ελαττώνονται οι ανάγκες της επιτόκου στη χρήση αναλγητικών φαρμάκων (6).
Όλο και περισσότερο μιλάμε για γέννηση στρεσαρισμένων και κυανών νεογνών. Σε πολλές κλινικές σήμερα προτείνονται ποικίλα μαθήματα και τεχνικές προετοιμασίας για τον τοκετό, με σκοπό να αποτρέψουν τις στρεσσογόνες καταστάσεις. Παρακάτω γίνεται μια αναφορά των τεχνικών αυτών:
Κλασσική προετοιμασία τοκετού -ψυχοπροφυλακτική Eπινοήθηκε στη Ρωσία από τον Pr Nikolaiev και εφαρμόσθηκε με επιτυχία τη δεκαετία του πενήντα στη Γαλλία από τον Lamaze. Η προετοιμασία αφορά τη σύνθεση της πληροφόρησης, της αναπνοής, της γυμναστικής και της χαλάρωσης (7). Σημαντικό είναι ακόμα να έρθουν οι μελλοντικές μητέρες σε επικοινωνία με την ιατρική ομάδα που θα τους βοηθήσει στον τοκετό (μαία και γιατρό ).0 πατέρας μπορεί ναι να συμμετέχει στα μαθήματα. Τα μαθήματα είναι συνήθως οκτώ και χωρίζονται σε θεωρία και πράξη. Το θεωρητικό μέρος παρουσιάζει τι είναι ο τοκετός (ανατομική, ιατρικός τομέας κ.τ.λ.). Το τεχνικό μέρος παρουσιάζει τις μεθόδους ελάττωσης του πόνου. Γενικότερα η μέθοδος έδωσε το έναυσμα για μια διαφορετική προσέγγιση του τοκετού και με κάποιες μικρές παραλλαγές εφαρμόζεται σήμερα σε όλο τον κόσμο(8).
Μέθοδος Rat
Εισήχθη από τον ιταλό Ρiscicelli και τους συνεργάτες του, γνωστή ως "μέθοδος ενδογενούς προετοιμασίας". Βασίζεται στην ψυχοσωματική ανάλυση, στην ενεργοποίηση μιας σειράς ψυχοσωματικών λειτουργιών οι οποίες εξαλείφουν την ένταση που προκαλεί ο φόβος και οι συσπάσεις. Μέσω της επιδεκτικότητας της χαλάρωσης το άτομο έχει την δυνατότητα να φτάσει σε κατάσταση ενδογενούς μεταμόρφωσης και ομοιοστασίας. Έτσι οι ειδικές ασκήσεις που διαρκούν μέχρι τον τοκετό εκπαιδεύουν σε συγκεκριμένη αναπνευστική και μυϊκή συμπεριφορά, με ευνοϊκά και επωφελή αποτελέσματα. Το πλεονέκτημα της μεθόδου είναι η άριστη κατάσταση της χαλάρωσης και η καλύτερη συνεργασία μεταξύ ψυχικού, νευρικού συστήματος και νευρικής ανταποκρίσεως (9).
Απτονομία
Έχει ώς σκοπό την ανάπτυξη της επικοινωνίας του ζευγαριού με το έμβρυο. O πατέρας ( ή ένα άτομο πολύ κοντινό) είναι απαραίτητο. Oι συνεδρίες πραγματοποιούνται με έναν απτοθεραπευτή δηλαδή μία Μαία, ένα γυναικολόγο ή έναν ψυχοθεραπευτή ειδικευμένο στην απτονομία. Αρχίζει στον τέταρτο μήνα της εγκυμοσύνης, όπου η παρουσία του μωρού είναι πλέον αντιληπτή, και βασίζεται στο άγγιγμα. O θεραπευτής καθοδηγεί τους γονείς στις επαφές τους με το έμβρυο έτσι ώστε αυτό να αισθάνεται καλοδεχούμενο και επιθυμητό.
Το πλεονέκτημα αυτής της προετοιμασίας είναι ότι επιτρέπει στον πατέρα να συμμετέχει ενεργά στην εγκυμοσύνη, καθώς και το γεγονός ότι καταφέρνει να δημιουργήσει ένα συμπληρωματικό δεσμό ανάμεσα στο νεογνό και τους γονείς πριν τη γέννηση(10).
Γιόγκα
Εμπνευσμένο από την ανατολίτικη φιλοσοφία η γιόγκα στοχεύει να δημιουργήσει μια απόλυτη αρμονία ανάμεσα στο σώμα και το πνεύμα. Τα μαθήματα δίνονται από μία Μαία ή έναν καθηγητή γιόγκα ειδικευμένο σε μαθήματα εγκυμοσύνης. Ξεκινά νωρίς στην εγκυμοσύνη περίπου στον τέταρτο μήνα και έχει σαν σκοπό να ανακουφίσει από συχνά προβλήματα την έγκυο όπως πόνοι στην πλάτη, στα πόδια κτλ. Επιτρέπει μια τέλεια μυϊκή χαλάρωση και αποτελεί μια σημαντική πηγή ενέργειας για τον ψυχικό και σωματικό κόσμο των γυναικών(10,11).
Προετοιμασία στην πισίνα
Πρόκειται για ήπια γυμναστική στο νερό ιδιαίτερα διαδεδομένη στην Γαλλία, η οποία πραγματοποιείται με την παρουσία μίας Μαίας, σε πισίνα που έχει προβλεφθεί για το σκοπό αυτό. Η μέθοδος αυτή είναι ιδανική για γυναίκες που δεν φοβούνται το νερό, αν και δεν είναι απαραίτητο να γνωρίζουν κολύμπι. Κατά την εγγραφή ζητείται ιατρικό πιστοποιητικό, ενώ αντενδείκνυται σε περίπτωση κινδύνου πρόωρου τοκετού ή κάποιας κολπικής μόλυνσης. O πατέρας είναι καλοδεχούμενος στις συνεδρίες αν και η συμμετοχή του περιορίζεται στον χρόνο της χαλάρωσης. Το ζεστό νερό επιτρέπει στις γυναίκες να ηρεμήσουν και να ανακουφιστούν από πόνους σε διάφορα μέλη του σώματος τους(8,12).
Τραγούδι πριν τον τοκετό
Συνοδευόμενο με την αναπνοή και την επικοινωνία το τραγούδι παρέχει ουσιαστική χαλάρωση η οποία επιτυγχάνεται ευκολότερα, ενώ συγχρόνως έχει την ιδιότητα να δίνει ρυθμό στην αναπνοή, η διεξαγωγή της οποίας γίνεται ευχάριστα. Τα μαθήματα παραδίνονται από μία Μαία ή έναν ειδικευμένο καθηγητή τραγουδιού και βοηθάει τις μελλοντικές μητέρες στην καλύτερη αντιμετώπιση των συσπάσεων και στην ελάττωση του πόνου. Με διάφορους λαρυγγισμούς μαθαίνουν οι έγκυες να αναπνέουν καλύτερα, χρησιμοποιώντας και χαλαρώνοντας έτσι τους μύες. Το τραγούδι είναι μια τέχνη που οδηγεί σε μια συγκεκριμένη ισορροπία κατά την εισπνοή και εκπνοή. Το έμβρυο μέσα στην μήτρα λαμβάνει τους ηχητικούς παλμούς των τραγουδιών και η φωνή της μητέρας του είναι το μόνο σημείο αναφοράς το οποίο δεν αλλάζει στην ενδομήτρια και εξωμήτρια ζωή του. Με τα τραγούδια πριν τον τοκετό οι γυναίκες προετοιμάζονται καλύτερα ψυχολογικά και σωματικά για τον τοκετό, επικοινωνούν πολύ νωρίς με το παιδί τους και μπορούν να εισάγουν σε αυτήν την σχέση τον πατέρα αλλά και άλλα αγαπητά πρόσωπα (8,10).
Βελονισμός
O Βελονισμός είναι ένας σημαντικός τύπος θεραπείας της παραδοσιακής κινεζικης ιατρικής, ο οποίος ανακαλύφτηκε πριν από 2500 χρόνια και είχε εξελιχθεί από παρατηρήσεις και εμπειρίες κινέζων γιατρών. Μέχρι πριν από μερικά χρόνια ο βελονισμός δεν είχε εφαρμοσθεί στην προετοιμασία του τοκετού. Από την 36η με 37η εβδομάδα της κύησης γίνονται περίπου τέσσερες θεραπείες , διάρκειας είκοσι λεπτών. Δεν υφίσταται κίνδυνος για πρόωρο τοκετό και κατά την διάρκεια του βελονισμού το έμβρυο επιβλέπεται μέσω καρδιοτοκογράφου. Κατά τη διάρκεια του μαθήματος η έγκυος γυναίκα κάθεται ή αν θέλει ξαπλώνει αναπαυτικά και ο βελονισμός πραγματοποιείται στα πόδια και στα δάχτυλα των ποδιών.
Σκοπός του είναι η μείωση της διάρκειας του τοκετού, μέχρι και περισσότερο από δύο ώρες, αφού δρα στη χαλάρωση του στομίου του τραχήλου της μήτρας και στον συντονισμό των συσπάσεων κατά τον τοκετό .Μετά τον τοκετό βοηθά σε προβλήματα θηλασμού, συμπεριφοράς του ουροποιητικού και λειτουργίας του εντέρου(13).
Ελαφρά γυμναστική
Η προγεννητική ελαφρά γυμναστική επιτρέπει στην έγκυο να ανακαλύψει να νιώσει και να χρησιμοποιήσει καλύτερα διαφορετικά μέρη και λειτουργίες του σώματος. Βασισμένο στην συμβολή των ανατομικών και ψυχολογικών γνώσεων, και πάνω στη χρησιμοποίηση πολύ ήρεμων ασκήσεων, η μέθοδος αυτή προσφέρει μια αξιόλογη γνωριμία και συναίσθηση του σώματος, μέσα σε καταστάσεις απλές αλλά και αληθινά ευχάριστες για την εγκυμοσύνη και τον τοκετό (12).
ΣΤOΝ ΤOΚΕΤO
Περιβάλλον- ατμόσφαιρα-τεχνικές: H διαμόρφωση του περιβάλλοντος όπου θα πέρασει η γυναίκα τα τρία στάδια του τοκετού μπορεί να συνδράμει στη χαλάρωση, στη συγκέντρωση και στην άνεση της επίτοκου. Στο νοσοκομείο που εφαρμόζεται η μέθοδος Leboyer ο χώρος που γεννούν οι γυναίκες είναι ιδιαίτερα προσεγμένος. Αρχικά ο χαμηλός φωτισμός, η ησυχία και η αποφυγή έντονων συζητήσεων στο χώρο είναι καταστάσεις που οι γυναίκες επιζητούν ενστικτωδώς. Η ψυχολογική υποστήριξη που ασκείται στη γυναίκα από συγκεκριμένο άτομο το οποίο επιλέγει η ίδια ( π.χ. ο σύντροφος, η μητέρα, η φίλη, η Μαία) την βοηθάει να μην νοιώθει μόνη. Η μουσική βοηθά στη χαλάρωση και δημιουργεί ευχάριστη ατμόσφαιρα αλλά κυρίως σε όσες την χρησιμοποιήσουν στα μαθήματα. Τα κεριά δημιουργούν ζεστή ατμόσφαιρα, βοηθούν στην συγκέντρωση, και έχουν ευχάριστη μυρωδιά. Τέλος η αρωματοθεραπεία που τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται στον τοκετό καταπολεμά την ένταση στο σώμα και στο πνεύμα. Σε μία έρευνα που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο Leeds της Αγγλίας σε 880 εφαρμογές αιθέριων ελαίων στον τοκετό το 62,5% των γυναικών θεώρησε τα ιδιαίτερα αποτελεσματικά, ενώ το 11,6% αναποτελεσματικά. Το 22,9% ετεροκαθορίζονταν ή αρνήθηκαν να τοποθετηθούν(20).
Το μασάζ στη φάση της διαστολής σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος καταπολεμά και μειώνει την αίσθηση του πόνου. Τα σημεία που εφαρμόζεται το μασάζ είναι συνήθως σε άτριχα σημεία του σώματος όπως οι παλάμες και τα πέλματα ενώ κρίνεται καίρια η ρυθμική μάλαξη της μέσης σε ενδεχόμενη καταπόνηση. Όταν ο σύζυγος ενθαρρύνεται να χρησιμοποιεί το μασάζ για να δείχνει με αυτόν τον τρόπο στη γυναίκα του ότι συμμετέχει στον πόνο της. Oι αναπνευστικές ασκήσεις έχουν ως σκοπό να προάγουν την ηρεμία στο σώμα και να οξυγονώνουν το παιδί και την μητέρα. Είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούνται ήρεμες, βαθιές αναπνοές στο ρυθμό που θα βρει κάθε γυναίκα μόνη της. Τέλος βοηθούν την γυναίκα να αποσπάσει την προσοχή της από την ιδέα του πόνου. Η χαλάρωση είναι σημαντική γιατί αποτρέπει την δημιουργία του πόνου και αφήνει την μήτρα να λειτουργήσει αυτόνομα. Άλλωστε η χαλάρωση αποτελεί τεχνική που εφαρμόζουν σχεδόν όλες οι μέθοδοι. Το νερό είναι ανακουφιστικό, μειώνει τα οιδήματα, καταπραΰνει και αποσυμπιέζει τους μύες από την ένταση των συσπάσεων. Είναι πολλές οι γυναίκες άλλωστε που επιθυμούν να περάσουν τη φάση της διαστολής σε πισίνες. Η ρεφλεξολογία, τεχνική που εφαρμόζεται ασκώντας πίεση σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος που προάγουν τη λειτουργία ανάλογων οργάνων και κέντρων του εγκεφάλου, καθιστά πιο ομαλή την πορεία του τοκετού.
Η αλλαγή θέσης καθώς και η κινητικότητα στα στάδια του τοκετού, απαλύνει το αίσθημα πίεσης σε σημεία του σώματος που καταπονούνται, όπως η μέση, μπορεί ακόμη να αυξήσει την αιμάτωση της μήτρας, επιταχύνει τον τοκετό και κάποτε διορθώνει την λανθασμένη θέση του κυήματος και την μονομερή διαστολή του τραχήλου(14). H μέθοδος Leboyer χωρίς να υπόσχεται έναν απόλυτα ανώδυνο τοκετό, ωστόσο δίνει ιδιαίτερο σεβασμό στο φυσιολογικό αυτό γεγονός. Δεν παρεμβαίνει καθόλου στον μηχανισμό τοκετού. Από συναισθηματική πλευρά είναι έτσι ο τοκετός πιο ευχάριστος και ικανοποιητικός, μια θερμή και ανθρώπινη διαδικασία. Σε πρώτο πλάνο ο Leboyer θέτει τις ανάγκες του νεογνού και όλες οι παραπάνω στρατηγικές αποσκοπούν στο να αποτρέψουν μια τραυματική γέννηση που θα επηρεάσει αρνητικά την ψυχοσωματική ισορροπία του νεογνού(7,9).
ΤΡOΠOΣ ΚΑΙ ΤOΠOΣ
Τοκετός σε κλινική: Όταν μια γυναίκα αποφασίσει να γεννήσει σε κλινική, σκέφτεται την ασφάλεια που της προσφέρει. Πολλές κλινικές δεν δίδουν την εντύπωσι ότι ο τοκετός είναι μια αρρώστια ή ένα ρίσκο. H μελλοντική μητέρα δεν είναι πια καθηλωμένη στο κρεβάτι αλλά μπορεί ελεύθερα να κινείται. Σκοινιά, στρώματα και καθίσματα τοκετού είναι διαθέσιμα. Στο φυσικό τοκετό δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες και συμβουλές. Το πλεονέκτημα των μεγάλων κλινικών είναι ότι σε περίπτωση ανάγκης, γρήγορα το νεογνό μπορεί να διακομιστεί σε εντατική μονάδα νεογνών ,η οποία βρίσκεται κοντά. Το μειονέκτημα είναι ότι οι Iατροί και οι Μαίες δουλεύουν σε κυκλικό ωράριο, και έτσι οι γονείς δεν μπορούν να γνωρίζουν ποιος θα είναι μαζί τους στη γέννηση του παιδιού τους(15).
Σπίτι ή κέντρο τοκετού. Πριν δώδεκα χρόνια άνοιξε στο Βερολίνο το πρώτο Σπίτι τοκετού στη Γερμανία. Σήμερα υπάρχουν πάνω από εξήντα πέντε τέτοιες εγκαταστάσεις οι περισσότερες των οποίων διοικούνται από Μαίες. Κάθε χρόνο στη Γερμανία έρχονται στον κόσμο περίπου τρεις χιλιάδες παιδιά σε σπίτια τοκετού και ο αριθμός τους αυξάνεται ολοένα στην Γερμανία, Αυστρία, Ελβετία, Αγγλία και Αμερική.
Παρέχει την δυνατότητα στη γυναίκα να βιώσει ένα γεμάτο ζεστασιά, ενεργητικό τοκετό με τη βοήθεια του συζύγου, της οικογένειας και των φίλων της. Το σημαντικό στα σπίτια αυτά είναι η οικειότητα και στενή σχέση των γυναικών με τις Μαίες, οι οποίες τις προετοιμάζουν για τον τοκετό. Oι Μαίες βρίσκονται διακριτικά δίπλα στις γυναίκες και είναι πάντα σε θέση να τις βοηθήσουν. Ένας τέτοιου είδους τοκετός είναι μια καλή εναλλακτική λύση από ένα τοκετό στο σπίτι. Μετά την διεκπεραίωση του τοκετού μπορούν οι γονείς με το νεογέννητο μετά από μερικές ώρες, να γυρίσουν στο σπίτι(15).
Τοκετός στο νερό
αποτελεσματικό για τις σύσπασες των γυναικών. Επιπλέον η γυναίκα μπορεί πολύ εύκολα να χαλαρώσει. Νεότερες μελέτες έδειξαν ότι χρησιμοποιούνται πολύ λιγότερα φάρμακα σε ένα τοκετό στο νερό από οποιοδήποτε άλλο τοκετό(16).
Για πολλά χρόνια αυτός ο τρόπος τοκετού ήταν αμφισβητήσιμος αν και ένας τοκετός" από το νερό, στο νερό" δεν ελλοχεύει κινδύνους στα χαμηλής επικινδυνότητας περιστατικά. Το νεογνό μένει λίγη ώρα ακόμη στο φυσικό του περιβάλλον και η διάβαση στον αέρα είναι ευκολότερη. Αν ανατρέξουμε στο παρελθόν βιβλιογραφικά αναφέρεται ότι κάποιες αρχέγονες φυλές όπως οι Μaori στην Νέα Ζηλανδία, χρησιμοποιούσαν τις ευεργετικές επιδράσεις του νερού και έφερναν στον κόσμο τα παιδιά τους στην θάλασσα. Πολλές άλλες φυλές στα νησιά της Πολυνησίας γεννούσαν τα παιδιά τους σε ζεστές λιμνοθάλασσες των Κοραλλιογενών υφάλων. Ακόμα και σήμερα σε πολλά παρθενικά δάση του Αμαζονίου ζουν φυλές των οποίων οι γυναίκες γεννούν σε ποτάμια ή κρεμασμένες σε κλαδιά δέντρων. Είναι αλήθεια ότι ο τοκετός στο νερό αποκτά όλο και περισσότερους υποστηρικτές γιατί και οι επίτοκες ανέχονται καλύτερα τις συσπάσεις αλλά και το νεογνό βιώνει λιγότερο stress (17).
Τοκετός στο σπίτι
Oι μητέρες πρέπει να ειναι συνειδητοποιημένες και σταθερές στην απόφαση τους. Ζευγάρια τα οποία θέλουν να κάνουν ένα τοκετό στο σπίτι, πρέπει ήδη από πολύ νωρίς να έρθουν σε επαφή με μία Μαία. Το μεγάλο πλεονέκτημα είναι ότι η ίδια Μαία φροντίζει τη γυναίκα πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον τοκετό . Το μειονέκτημα είναι ότι υπάρχουν πολύ λίγες Μαίες που κάνουν τοκετούς στο σπίτι. Λιγότερο από 2% στη Γαλλία, περίπου 2% στην Ελβετία και 1,5 με 2% στην Γερμανία . Έτσι πολλές γυναίκες που θέλουν ένα τέτοιο τοκετό δεν έχουν την δυνατότητα να τον πραγματοποιήσουν. Μία διεθνής αγγλική έρευνα είχε δείξει ότι το 72% των γυναικών θα ήθελαν ευχαρίστως να αποφασίσουν ελεύθερα τον τόπο και τον τρόπο τοκετού, ενώ το 22% των γυναικών αυτών θα ήθελαν να κάνουν ένα τοκετό στο σπίτι. O τοκετός στο σπίτι υποστηρίζεται από οργανώσεις μαιών μια από τις πιο γνωστές είναι οι "Independent Midwives στην Αγγλία(18).
Τοκετός στο τμήμα των εξωτερικών ιατρείων:
O τοκετός στα εξωτερικά ιατρεία μιας κλινικής είναι μια καλή εναλλακτική λύση γα όσες γυναίκες επιθυμούν την σιγουριά ενός ιατρικά παρακολουθούμενου τοκετού, ωστόσο δεν θέλουν να στερηθούν και την άνεση του σπιτικού τους περιβάλλοντος. Μητέρα και νεογνό μένουν μετά τον τοκετό - όταν όλα πήγαν καλά - μόνο λίγες ώρες στο νοσοκομείο και μπορούν μετά μαζί να πάνε σπίτι. Κατά τη διάρκεια της λοχείας η Μαία πηγαίνει τουλάχιστον μια φορά καθημερινά στο σπίτι και ελέγχει την κατάσταση υγείας της μητέρας και του νεογνού. Ένας τέτοιος τοκετός υπόσχεται υψηλού βαθμού προστασία στην γυναίκα και το παιδί(19).
Σκοπός της εργασίας μας ήταν να περιηγηθούμε στους τρόπους που εφαρμόζονται για τον τοκετό ανά τον κόσμο και τον προσεγγίζουν ως μια φυσιολογική διαδικασία που κρύβει ομορφιά και συγκινήσεις. Πολλές από τις αναφερθείσες μεθόδους δεν απαντώνται σήμερα στη χώρα μας, ούτε είναι γνωστές στο ευρύ κοινό είναι επικίνδυνες και κάθε μέθοδος θα πρέπει να συζητείται προηγουμένως με τον θεράποντα Mαιευτήρα - Γυναικολόγο και με την Mαία.
ΒΙΒΛΙOΓΡΑΦΙΑ
1. Σκόρδα Σ.: Η ψυχολογία της γυναίκας. Αθήνα 1993
2. "The reproduction of mothering-psychoanalysis and sociology of gender by Nancy Chodorow "
3. Dictionnaires "Le Robert" 1933 Le nouveau Petit Robert
4. Γκικόντε Ευάγγελος : Από τη γυναίκα στη μητέρα. Αθήνα 1997. Εκδόσεις Έρευνα
5. Νεραϊδα Αλεξάνδρα, Μπένα Αγγελική, Μπίτη Σοφία : Η ψυχολογία της επιτόκου. Πρακτικά 8° Πανελλήνιου Συνεδρίου Μαιών-Μαιευτών 2000
6. Καρπάθιου Σ. " Μηχανισμός - Παρακολούθηση- Αντιμετώπιση του τοκετού. Πρακτικά 1° πανελλήνιου εκπαιδευτικού σεμιναρίου Μαιευτικής- Γυναικολογίας, Αλεξανδρούπολη 1999
7. Μπρατίδου Στέλλα :Ψυχοσωματική προετοιμασία στην κύηση και τον τοκετό, Θες/νίκη 2000
8. "Les differentes methodes de preparation a la naissance 2002" www.bebe-arrive.com www.lamaze.com
9. Αβραμίδου-Ιορδανίδου Κλειώ: Μαιευτική φροντίδα ΣΤ'. Θεσ/νίκη 1999
10. "Τοutes savoirs sur les cours de preperation a l'accouchement "www.cours.htm
11. Mωραϊτου Μάρθα: Γέννησις. Εκδόσεις Πράσινο φύλλο
12. "Les preraration complementaires".www.maternitedeslilas.com
13. "Akupunktur". www.schwangerschaft.de
14. " Ways to COPE with Labour". www.pregnancy.about.com
15. " Wo bringe ich mein Kind zur Welt," www.mandry.de
16. Delphis ART "Die Wassergeburt". www.wasserbabv.de
17. "Schwerpunkt, Thema: Hausgeburten". Juni 2000. www.zeitung.hebammen.at
IS. "L' accouchement a ta maison" www.vivre.en
19. Burkler E. "Wo gebaren;" 2000 www.mcmedicine.ch
20 "Aromatherapy in childbifth Q167.To access the effectiveness of essential oils in labour".
Copyright 1999.Mother & infant Research Unit. University of Leeds, www.leeds.ac.uk
