ΗΜΕΡΙΔΑ ΜΕ ΘΕΜΑ:
Ομφαλοπλακουντιακό Αίμα: Τρέχοντα Θέματα
στο Ίδρυμα ΄Ιατροβιολογικών Ερευνών.
Ευδοξία Μαμά
Η Ελληνική Τράπεζα Ομφαλοπλακουντιακού
Αίματος διοργάνωσε μία πολύ ενδιαφέρουσα Ημερίδα με θέμα το Ομφαλοπλακουντιακό
Αίμα, την Δευτέρα 21 Ιουνίου 2004, στον έντυπωσιάζοντα συνεδριακό χώρο του Ιδρύματος
Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών.
Χαιρετισμό απηύθυνε αρχικά ο ΄Ακαδημαϊκός Καθηγητής Χειρουργικής κ. Γρηγόριος
Σκαλκέας ο οποίος εξήρε τη σημασία της συνάντησης αυτής όχι μόνο για την Αθήνα,
αλλά για ολόκληρη τη Χώρα, ενώ η Κα Σταυροπούλου Κ., Διευθύντρια της Τράπεζας,
σημείωσε ότι η εκδήλωση αυτή αποτελεί, κατά κάποιον τρόπο και τα εγκαίνιά της.
Τέλος, ο κ. Νικηφοράκης, ανέφερε ότι αν και η Ελληνική Τράπεζα βρίσκεται στην
αρχή, ελπίζει ότι σύντομα θα επιταχυνθούν οι δραστηριότητές της, πάντα σύμφωνα
με τη Νομοθεσία 2737/1999 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο παγκοσμίως γνωστός έρευνητής σέ θέματα ίστοσυμβατότητος Prof. P. Terasaki
από την Αμερική, στην αρχική ομιλία, με χιούμορ αναφέρθηκε κυρίως στην ιστορία
των μεταμοσχεύσεων αρχίζοντας με τις παρατηρήσεις του Mendel και καταλήγοντας
στον C. Barnard, δίνοντας επίσης ενδιαφέροντα στοιχεία ασθενών και δοτών: Το
1963 έγινε μία μεταμόσχευση νεφρού σε ασθενή 38 χρονών τότε, ο οποίος εξακολουθεί
να ζει χωρίς πρόβλημα. Το 1967 έγινε η πρώτη μεταμόσχευση μυελού των οστών με
άριστα αποτελέσματα. Την ίδια χρονιά έγινε και η πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς
από τον Christian Barnard στο Cape Τown της Νότιας Αφρικής, ενώ ο μακροβιότερος
ασθενής μεταμόσχευσης καρδιάς έλαβε το μόσχευμα το 1978. Τέλος, το 1970 έγινε
και η πρώτη μεταμόσχευση ήπατος.
Στη συνέχεια, το λόγο πήρε η Dr C Contreras, Διευθύντρια της πρώτης και μοναδικής
Τράπεζας Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος στη Μ. Βρεττανία που βρίσκεται στο Λονδίνο,
με θέμα "Η εμπειρία της Τράπεζας Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος του Λονδίνου".
Στην ομιλία της η Dr Contreras αναφέρθηκε στη σημασία της Τράπεζας αυτής εφόσον
η χρήση του ομφαλοπλακουντιακού αίματος βοηθά σημαντικά άτομα, κυρίως παιδιά,
με διάφορες μορφές ασθενειών. Το 1989 έγινε η πρώτη επιτυχημένη μεταμόσχευση
ομφαλοπλακουντιακού αίματος σε εξάχρονο ασθενή με αναιμία Fanconi. Υπάρχουν
25 Τράπεζες ομφαλοπλακουντιακού αίματος σε 15 Χώρες, εκτός της Μ. Βρεττανίας,
στο Μιλάνο, στο Ντυσσελντορφ, στη Βαρκελώνη, στο Παρίσι, στο Σίδνεϋ, στο Τόκυο
και αλλού. Το 1993 ιδρύθηκε η πρώτη Τράπεζα Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος στη
Νέα Υόρκη η οποία σήμερα έχει απόθεμα 25.000 μονάδων ομφαλο-πλακουντιακού αίματος
εκ των οποίων 1560 έχουν δοθεί για μεταμοσχεύσεις.
Η Τράπεζα Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος του Λονδίνου ιδρύθηκε το 1996 και η δωρεά
ομφαλοπλακουντιακού αίματος φτάνει σήμερα τις 5.700 μονάδες, στοχεύουν δε στις
10.000 μονάδες, ενώ ελπίζουν ότι θα πετύχουν χρηματοδότηση για να φτάσουν τις
20.000. Έχουν δοθεί 2.800 μονάδες για μεταμόσχεύση, 500 μόνο από αυτές σε ενήλικες.
Η μεταμόσχευση ομφαλοπλακουντιακού αίματος αποτελεί εναλλακτική στρατηγική της
μεταμόσχευσης μυελού των οστών για πολλούς λόγους: δεν παρουσιάζει κίνδυνο για
την δωρήτρια, ο ομφάλιος λώρος είναι άχρηστο μετά τη γέννα προϊόν, βρίσκεται
εύκολα και σε ποσότητα (πχ. στις ΗΠΑ ο αριθμός των ετησίων γεννήσεων φτάνει
τα 4 x 106, ενώ στη Μ. Βρετανία τις 600,000), διατηρείται για αρκετά χρόνια
σε υγρό άζωτο και παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία τύπων HLA.
Η ενημέρωση των πιθανών δωρητριών πρέπει να γίνεται αρκετούς μήνες πριν τον
τοκετό από τον γιατρό τους, τις μαίες ή τα μαθήματα ανώδυνου τοκετού. Εννοείται
βέβαια ότι θα έχουν ενημερωθεί προηγουμένως οι γιατροί και οι μαίες. Απαραίτητη
είναι πάντα η γραπτή συγκατάθεση της μέλλουσας μητέρας και δωρήτριας για τη
λήψη του μοσχεύματος. 24 με 48 ώρες μετά τον τοκετό παίρνουν ένα αρχικό ιστορικό
της δωρήτριας, ενώ 8 εβδομάδες μετά η Τράπεζα επικοινωνεί μαζί της για να καταγραφεί
η κατάσταση της υγείας της ίδιας και του παιδιού καθώς και για να συμπληρωθεί
ένα αναλυτικό οικογενειακό ιστορικό. Η συλλογή γίνεται από 3 μαιευτήρια του
Λονδίνου.
Στη συνέχεια, το λόγο πήρε η Dr C Navarrete, η οποία τόνισε ότι το ομφαλοπλα-κουντιακό
αίμα παρέχει καινούργιoυς φαινότυπους HLA - ABDR σε ποσοστό 96% σε αντίθεση
με το πολύ χαμηλότερο του μυελού των οστών. Διευκρίνισε επίσης ότι, ο μικρός
αριθμός κυττάρων που παρέχει μία μονάδα αίματος καθιστά τη μεταμόσχευση αυτή
καταλληλότερη για παιδιά και όχι για ενήλικες. Τέλος, ανέφερε ότι το Βέλγιο
παρουσιάζει το μεγαλύτερο αριθμό μονάδων ανά 10.000 κατοίκων.
Η Αμερικανίδα Dr P. Warkentin εκπροσωπώντας το FACT (Foundation for the Accreditation
of Cellular Therapy - Ίδρυμα για την Πιστοποίηση της Κυτταρικής Θεραπείας),
εξήγησε ότι δεν υπάρχουν πρότυπα για το πώς πρέπει να οργανωθεί και να λειτουργήσει
μία Τράπεζα Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος, επομένως τη μεγαλύτερη ευθύνη επωμίζεται
ο Διευθυντής της Τράπεζας. Με τη πιστοποίηση, το Ίδρυμα στοχεύει στην παροχή
καλύτερης δυνατής φροντίδας για τον ασθενή και στην προστασία της συνεχιζόμενης
έρευνας. Τέλος, θέτει τις κατευθυντήριες οδηγίες (guidelines) σύμφωνα με τις
οποίες πρέπει να λειτουργούν οι Τράπεζες αυτές. Η πιστοποίηση πρέπει να επαναλαμβάνεται
κάθε τρία χρόνια και για να θεωρηθεί μία Τράπεζα υποψήφια για πιστοποίηση πρέπει
να έχει απόθεμα τουλάχιστον 500 μονάδων ομφαλοπλακουντιακού αίματος.
Το σοβαρό θέμα της πιστοποίησης, ολοκλήρωσε η Dr S. Armitage, η οποία ανέπτυξε
την εμπειρία της από τη διαδικασία πιστοποίησης της Τράπεζας Ομφαλοπλακουντιακού
Αίματος του Λονδίνου, διαδικασία που δεν ήταν ούτε ιδιαίτερα γρήγορη, ούτε ιδιαίτερα
εύκολη.
Την πρωινή συνεδρία ολοκλήρωσε η Kα K. Σταυροπούλου, η οποία παρουσίασε τα στοιχεία
που αφορούσαν την ίδρυση και λειτουργία της Ελληνικής Τράπεζας Ομφαλο-πλακουντιακού
Αίματος, κατά τό πρώτο έτος λειτουργίας της. Ανέφερε ότι απαιτείται γραπτή συγκατάθεση
της δότριας για τη δωρεά, η συλλογή του αίματος γίνεται in utero και η επεξεργασία
του δείγματος γίνεται μέσα σε 24 ώρες. Στο διάστημα λειτουργίας της Τράπεζας,
έχουν συλλεχθεί 258 μονάδες ομφαλοπλακουντιακού αίματος από δύο μαιευτήρια της
Αττικής (Αττικό και Έλενας Βενιζέλου) εκ των οποίων οι δώδεκα είναι έτοιμες
προς χρήση. Στόχος της Ελληνικής Τράπεζας είναι να αυξήσουν το αριθμό των κρυοσυντηρημένων
μονάδων αίματος, να γίνει ευρύτερα γνωστή και να επιτύχει την πιστοποίηση από
το FACT.
Τά δύο άνω κείμενα, τό τής
΄Επιτροπής ΄Ηθικής δεοντολογίας τής Εύρωπαϊκής κοινότητος καί τό κείμενο τής
έρευνητρίας Κας Εύδοξίας Λεωνίδου Μαμά, σχετικώς με τήν ήμερίδα τού ΄Ελληνικού
΄Ιδρύματος ΄Ιατροβιολογικών ΄Ερευνών θά ήσαν άτελή εάν οί κ.κ. συνάδελφοι Μαιευτήρες
- Γυναικολόγοι δέν ένημερούντο καί διά τά σχετικώς πρόσφατα γεγονότα στόν τομέα
αύτό.
Τήν Τρίτην 11ην Μαίου ή ΄Ακαδημία ΄Αθηνών έξέλεξε μέλος της τόν συνάδελφον κ.
Γεώργιον ΄Ιω. Σταματογιαννόπουλο, πολύ γνωστό Ίατρό έρευνητή στή χώρα μας, μιά
καί έχει τελειώση τό Πανεπιστήμιο ΄Αθηνών καί έλαβε τήν είδικότητα του στήν
Θεραπευτική Κλινική τού Νοσοκομείου ΄Αλεξάνδρα ύπό τόν τότε Καθηγητήν Βασ. Μαλάμον.
΄Ο κ. Γεώργιος Σταματογιαννόπουλος ένθουσιασθείς καί έμπνευσθείς άπό τήν τότε
έπιστημονική δραστηριότητα τής άνω Κλινικής μέ τούς ύπέροχους τότε συνεργάτες
τού άειμνήστου Καθηγητού Μαλάμου, Γεώργιον Μερίκα καί τούς έν ζωή καί πλήρει
πνευματικήν εύρωστία Kαθηγητάς κ.κ. Φαίδωνα Φέσσα, Γεώργιον Δαϊκον καί Κωνσταντίνο
Μουλόπουλον έστράφη είς τήν θεωρητική ΄Ιατρική καί έρευνα. Φυσικά αύτό δέν ήταν
δυνατό νά γίνη στή χώρα μας στό βαθμό πού ήθελε καί έτσι μετεβη στίς ΗΠΑ όπου
μετά λίγο χρόνο έγινε Τακτικός Καθηγητής καί Διευθυντής τού Τμήματος ΄Ιατρικής
Γενετικής τού Πανεπιστημίου τής Ούάσιγκτον είς τό Σεάττλε, σήμερα δέ είναι ένας
έκ τών πρώτων άν όχι ό πρώτος τών βασικών έρευνητών στήν Γενετική καί μοριακή
βιολογία στή χώρα αύτή, όπως έκτιμάται άπό τά χρηματικά ποσά πού λαμβάνει άπό
τό κράτος διά τίς έρευνές στό Τμήμα του.
Είς τήν προσπάθεια καί άγώνα πού κατέβαλε εύρε ίδανικόν σύντροφον τήν σύζυγόν
του Θάλεια Παπαγιαννοπούλου ΄Ιατρό καί Αίματολόγον έπίσης έκπαιδευθείσα στήν
Θεραπευτική Κλινική τού Πανεπιστημίου ΄Αθηνών μέ τήν όποίαν έχουν έξ ίσου μοιρασθή
όλα τά έπιστημονικά τους έπιτεύγματα. Καί άσφαλώς αύτή θά ήτο ή αίτία χάρις
είς τήν όποία ό κ. Σταματογιαννόπουλος δέν έξέχασε ούτε μία στιγμή τήν χώρα
του καί τούς έν έδώ φίλους,συναδέλφους καί συνεργάτες του. Διετήρησε το όνομα
του πλήρες πού ύπερηφάνως δείχνει τήν καταγωγήν του καί έβοήθησε ποικιλλοτρόπως
πολλούς συμπατριώτας μας έρευνητάς καί έξεπαίδευσε πολλά έλληνόπουλα πού πήγαν
κοντά του γιά νά μελετήσουν τά τόσα έπικαιρα άλλά καί μέ τεράστια πρακτική σημασία
αύτά θέματα στά όποία βέβαια δικαίως θεωρείται ώς αύθεντία. Βοήθησε στή ΄Ιδρυση
καί λειτουργία τού Κέντρου ΄Ιατροβιολογικών ΄Ερευνών στήν Θεσσαλονίκη πού λειτουργεί
ύποδειγματικώς καί μέ στελέχη πού έχουν έκπαιδευθή στό Τμήμα του στίς ΗΠΑ, κέντρο
τό όποίο άποτελεί κέντρο άναφοράς στόν Εύρωπαϊκό χώρο στή είδικότητά του ώς
έπίσης καί στήν όργάνωση καί λειτουργία τού ΄Ιδρύματος ΄Ιατροβιολογικών ΄Ερευνών
τής ΄Ακαδημίας ΄Αθηνών τό οποίο έπιβλέπει έπιστημονικώς καί τού όποίου έχει
έκπαιδεύσει καί έκπαιδεύει στελέχη του στό Τμήμα Μοριακής ΄Ιατρικής καί ΄Ιατρικής
Γενετικής τής ΄Ιατρικής Σχολής τού Πανεπιστημίου τής Πολιτείας Ούάσιγκτον πού
προϊσταται καί διευθύνει. Μία τέτοια τεράστια συμβολή στό χώρο αύτό πού ύπόσχεται
τόσα γιά τήν ζωή, δέν ήταν δυνατό νά περάση άπαρατήρητη άπό τήν χώρα μας καί
άπόδειξη άποτελεί τό γεγονός τής έκλογής του σέ μέλος τής ΄Ακαδημίας ΄Αθηνών
ώς καί ή άνακήρυξής του άπό πέντε Πανεπιστήμια τής χώρας μας ώς ΄Επιτίμου Διδάκτορος
των.
