ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ Ή ΥΠΕΡΗΧΟΣ ΜΑΣΤΩΝ
Ευάγγελος Αθανασίου
Γενικά
Στην Μεγάλη Βρετανία η υπηρεσία προληπτικού ελέγχου του μαστού του Εθνικού Συστήματος
Υγείας (NHS)1 έχει δύο ρόλους: α) τον μαζικό έλεγχο με μαστογραφία σε όλες τις
γυναίκες μεταξύ 50 ως 64 ετών (μία μαστογραφία ανά έτος) και β) τον συμπτωματικό
έλεγχο με μαστογραφία σε γυναίκες με συμπτώματα. Συχνά τίθεται το ερώτημα κατά
πόσο ο υπέρηχος θα ήταν καλύτερος από την μαστογραφία και σε ποιες περιπτώσεις.
Μαστογραφία
Είναι η προτιμητέα μέθοδος μαζικού ελέγχου γιατί απεικονίζει ολόκληρο τον μαζικό
αδένα και επιπλέον επιτρέπει την σύγκριση με προηγούμενες μαστογραφίες για τυχόν
αλλαγές[1]. Ακόμα με την μαστογραφία συγκρίνονται και οι δύο μαστοί.
Είναι επίσης προτιμητέα μέθοδος για συμπτωματικές γυναίκες άνω των 45 ετών.
Τα συμπτώματα του μαστού που δημιουργούν την ανάγκη για μαστογραφία είναι οζίδια
ψηλαφητά, μαστωδυνία, έκκριμα θηλής.
Οι συμπτωματικές γυναίκες χρειάζονται τον τριπλό έλεγχο για διερεύνηση: ψηλάφηση
του μαστού, μαστογραφία και κυτταρολογική ή ιστολογική εξέταση.
Ακτινοβολία
μαστογραφίας
Πολλές γυναίκες εκφράζουν φόβους για την ακτινοβολία που δέχονται αν κάνουν
κάθε χρόνο μαστογραφία. Η ακτινοβολία που δέχεται η γυναίκα από μία μαστογραφία
αντιστοιχεί στην ακτινοβολία που δέχεται κάποιος από το περιβάλλον σε διάρκεια
τριών μηνών. (συγκριτικά η ακτινοβολία από την αξονική κοιλιάς αντιστοιχεί σε
ακτινοβολία από το περιβάλλον τριών ετών)
Οικογενειακό
ιστορικό καρκίνου του μαστού
Οι γυναίκες αυτές πρέπει να κάνουν μαστογραφία κάθε 12-18 μήνες από την ηλικία
35 ετών και όχι υπέρηχο λόγω της ευαισθησίας που έχει η μαστογραφία[1].
Στις γυναίκες αυτές συνίσταται και ο έλεγχος ύπαρξης των γονιδίων BRCA1 και
BRCA2.
Υπέρηχος
μαστού
Είναι εξέταση δεύτερης γραμμής όταν υπάρχει κάποιο ύποπτο μόρφωμα στην μαστογραφία[2].
Διευκρινίζεται με τον υπέρηχο αν πρόκειται για συμπαγές μόρφωμα ή κυστικό.
Δυστυχώς ο υπέρηχος δεν μπορεί να ελέγξει όλο τον μαστό τόσο καλά όσο η μαστογραφία.
Σε συμπτωματικές νεαρές γυναίκες ως 35 ετών ο υπέρηχος του μαστού είναι η εξέταση
εκλογής.
Η χρήση του υπέρηχου στις ηλικίες αυτές είναι καλύτερη γιατί : α) η αυξημένη
πυκνότητα του μαστού δεν δίνει καλή απεικόνιση στην μαστογραφία, β) η πιθανότητα
για καρκίνο του μαστού είναι ελάχιστη στην ηλικία αυτή και γ) η ικανότητα διάγνωσης
με υπέρηχο υπερέχει.
Ο υπέρηχος ακόμα υπερέχει στο να καθορίσει το μέγεθος του μορφώματος καλύτερα
από την μαστογραφία. Ο υπέρηχος ακόμα χρησιμοποιείται για βιοψίες από τα μορφώματα
του μαστού[3].
Υπερηχογραφικά
κριτήρια κακοήθειας μορφώματος
Πολύ αυξημένος κίνδυνος: χωρίς σαφή όρια, μη συμπιεζόμενο, διακοπή των συνδέσμων
του Cooper, ανηχοική περιοχή στο εσωτερικό του, ωοειδές σχήμα με τον άξονα κάθετο,
ακίνητο, κεντρική ηχογενής σκιά πίσω του[4].
Υπερηχογραφική
διαφοροδιάγνωση:
α) η κύστη στον μαστό μπορεί να είναι απλή ή να έχει προεκβολές ή περιεχόμενο,
β) το απόστημα χρειάζεται προσοχή στην γυναίκα που δεν θηλάζει γιατί ο καρκίνος
του μαστού δίνει όμοια εικόνα με το απόστημα,
γ) το ιναδένωμα του μαστού σε ποσοστό 97% είναι περιγεγραμμένο, ομοιογενές σχήματος
ωοειδούς με τον άξονα παράλληλο στο δέρμα. Στο υπόλοιπο 3% είναι καρκίνος ειδικά
σε γυναίκες φορείς του BRCA1 γονιδίου και
δ) ο καρκίνος ο οποίος μπορεί να μη φαίνεται στον υπέρηχο λόγω του ότι βρίσκεται
κοντά στο θωρακικό τοίχωμα και όχι κάτω από το δέρμα, πιθανόν να φαίνονται μικροασβεστώσεις
ή και να υπάρχει ακουστική σκιά πίσω του. Προσοχή σε χειρουργικές τομές που
δίνουν παρόμοια εικόνα με τον καρκίνο, σε λεμφώματα, σε διαβητική ινώδη μαστοπάθεια
(πιο σπάνια)[5]
Συμπεράσματα:
Α) Οι γυναίκες άνω των 50 ετών πρέπει να κάνουν έλεγχο με μαστογραφία μία φορά
τον χρόνο (αν ξεκινήσουν στα 45 τότε ανά διετία)
Β) Η μαστογραφία για έλεγχο γυναικών με συμπτώματα, ή με οικογενειακό ιστορικό
σε γυναίκες άνω των 35 ετών
Γ) Σε συμπτωματικές γυναίκες κάτω των 35 ετών προτιμάται ο υπέρηχος μαστών.
Βιβλιογραφία
1) K. Duncan. Ultrasound in the Breast Service, British Medical Ultrasound Society
Bulletin, 1999; 7:6-10
2) J. Harvey, R. Moran, et al. Sonographic features of mammary oil cysts, J.
Ultrasound Med, 1997; 16: 719-724
3) R.Ohlinger, G.Klein et al.Ultrasound of the Breast - Value of sonographic
criteria, European Journal of Ultrasound, 2004; 25: 48-53.
4) Fleisher-Kaplan :Υπερηχογραφία του μαστού, Κεφ. 7, 1992 ;665-687.
5) A. Hubbard.Getting a better breast image, Journal of BMUS, 2004;12: 44-49.
