ÄåñìáôoëoãéêÝò ðáèÞóåéò
ôoõ ìáóôoý óå íåáñÝò ãõíáßêåò
ÅÐIMEËEIA: Ä. ÄHMOÐOYËOY, Ð.Ã. ÓTAYPOÐOYËOÓ
Ã' ÄåñìáôïëïãéêÞ KëéíéêÞ, Nïóïêïìåßï ÒA. Óõããñüò"
ÐáñoõóéÜæoíôáé åéäéêÝò, ðoëýðëoêåò ðáèÞóåéò ôoõ ìáóôoý ðoõ åìöáíßæoíôáé êõñßùò óå ðñoåììçíoññõóéáêÝò ãõíáßêåò. ÁõôÝò ðåñéëáìâÜíoõí ôç äéáâñùôéêÞ áäåíùìÜôùóç ôçò èçëÞò, ôéò åðþäõíåò èçëÝò, ôo Ýêæåìá, ôçí õðåñêåñÜôùóç ôçò èçëÞò êáé ôç íüóo ôoõ Paget ôçò èçëÞò. Åðéðñüóèåôá, ãßíåôáé ðáñoõóßáóç äýo äéáôáñá÷þí ôoõ äÝñìáôoò Þ êáé ôùí åí ôù âÜèåé éóôþí ôoõ ìáóôoý ðoõ óõíÞèùò ðáñoõóéÜæoíôáé ùò ìÝñoò ìßáò ðåñéóóüôåño ãåíéêåõìÝíçò êáôÜóôáóçò, ç oðoßá oíoìÜæåôáé èõëáêéêÞ åëáóôüëõóç êáé íüóoò ôoõ Mondor.
Oé êáôáóôÜóåéò áõôÝò ðåñéãñÜöoíôáé ãéáôß, ðáñüëo ðoõ äåí åßíáé ðáèÞóåéò ìüío ôoõ ìáóôoý, oé âëÜâåò ðoõ ðáñoõóéÜæoíôáé óôo ìáóôü åßíáé ðçãÞ Üã÷oõò ãéá ôéò áóèåíåßò ðåñéóóüôåño áðü ôéò âëÜâåò ðoõ åìöáíßæoíôáé óôo õðüëoéðo óþìá. ÔÝëoò, ðáñoõóéÜæåôáé o ñüëoò ôùí åìöõôåõìÜôùí ôçò óéëéêüíçò ôoõ ìáóôoý óôçí áíÜðôõîç ðáèÞóåùí ðoõ ðñoóoìoéÜæoõí ìå íüóoõò ôoõ óõíäåôéêoý éóôoý.
ÄéáâñùôéêÞ áäåíùìÜôùóç ôçò èçëÞò
Ç äéáâñùôéêÞ áäåíùìÜôùóç ôçò èçëÞò (ÅÁÍ) åßíáé ìßá ðoëýðëoêç êáëoÞèçò äåñìáôéêÞ íüóoò ôoõ ìáóôoý ðoõ áñ÷ßæåé áðü ôoõò ãáëáêôoöüñoõò ðüñoõò ôçò èçëÞò.
Ç äéáâñùôéêÞ áäåíùìÜôùóç ôçò èçëÞò åßíáé Ýíáò áóõíÞèçò üãêoò ðoõ åìöáíßæåôáé êõñßùò óå ìÝóçò çëéêßáò ãõíáßêåò. Áðü ôçí áíáóêüðçóç ôçò âéâëéoãñáößáò âñÝèçêå üôé o ìÝóoò üñoò çëéêßáò êáôÜ ôç äéÜãíùóç Þôáí ôá 45 Ýôç, áëëÜ êõìáéíüôáí áðü ôá 9 Ýùò ôá 72 Ýôç.
×áñáêôçñéóôéêÜ, õðÞñ÷å ìßá áñãÞ åìöÜíéóç ìå ìÝóo ÷ñüío ìåôáîý ôùí ðñþôùí óõìðôùìÜôùí êáé ôçò áñ÷éêÞò äéÜãíùóçò 21 ìÞíåò (ìå åýñoò ðoõ êõìáßíåôáé áðü 3 åâäoìÜäåò Ýùò 10 Ýôç).
ÌåñéêÝò öoñÝò ç ÅÁÍ Þôáí Ýíá ôõ÷áßo åýñçìá óå åîÝôáóç ôoõ óôÞèoõò ãéá Üëëoõò ëüãoõò, êÜôé ðoõ áíôéêáôoðôñßæåé ôçí ýðoõëç Ýíáñîç.
Ç äéáâñùôéêÞ áäåíùìÜôùóç ôçò èçëÞò åßíáé ðéo óõ÷íÜ åôåñüðëåõñç, ìåñéêÝò öoñÝò üìùò ðñoóâÜëëåé êáé ôéò äýo èçëÝò. ÓðÜíéá ç ÅÁÍ åìöáíßæåôáé óå õðåñÜñéèìç èçëÞ. ÁðáíôÜôáé óå ìåãáëýôåñç óõ÷íüôçôá óôéò ãõíáßêåò, áëëÜ Ý÷åé ðåñéãñáöåß êáé óå Üíäñåò. ÓõíÞèùò äå óõíäÝåôáé ìå ëÞøç öáñìÜêùí, áëëÜ Ý÷åé ðåñéãñáöåß èçëùìÜôùóç ôçò áíäñéêÞò èçëÞò êáôüðéí èåñáðåßáò ìå äéáéèõëoóôéëâáéóôñüëç (óõíèåôéêü oéóôñoãüío).
Ç oñoëoãßá ôçò ÅÁÍ ðñoêáëåß óýã÷õóç ãéáôß êáôÜ êáéñoýò Ý÷oõí áðoäoèåß äéÜöoñåò oíoìáóßåò üðùò êáëoÞèçò èçëùìÜôùóç ôçò èçëÞò, åêóåóçìáóìÝíç èçëùìÜôùóç ôùí ðüñùí ôçò èçëÞò, èçëþäåò áäÝíùìá ôçò èçëÞò êáé èçëùìÜôùóç ôùí õðü ôç èçëÞ ðüñùí. O ìåãÜëoò áñéèìüò ôùí oíoìÜôùí áðåéêoíßæåé ôá áóôáèÞ êëéíéêÜ êáé éóôoëoãéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðoõ Ý÷oõí áíáöåñèåß óå áõôÞí ôçí ðÜèçóç.
Ôá êëéíéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ åßíáé ðoéêßëá êáé ìå ýðoõëç óõíÞèùò Ýíáñîç. O üãêoò ÅÁÍ ìðoñåß íá îåêéíÞóåé ìå Ýíá oñþäåò Þ áéìáôçñü Ýêêñéìá áðü ôç èçëÞ ðoõ óõ÷íÜ åðéäåéíþíåôáé ðñoåììçíoññõóéáêÜ. Ç èçëÞ ìðoñåß íá åßíáé äéáâñùìÝíç, ìå åöåëêßäá Þ åêæåìáôoåéäÞò. ÌåñéêÝò öoñÝò Ýíá oæßäéo (0,5-1,5cm) ìðoñåß íá øçëáöçèåß åßôå ìÝóá åßôå êÜôù áðü ôç èçëÞ. Áõôü åßíáé ðñoóöõüìåío óôo äÝñìá, áëëÜ êéíåßôáé åëåýèåñá ðÜíù áðü ôo ìáæéêü áäÝíá. ÌåñéêÝò öoñÝò ìðoñåß íá ðáñáôçñçèåß ðÜíù óôç èçëÞ ìßá âëÜâç ðoõ ìoéÜæåé íá åßíáé êoê-êéùìáôþäçò. Äå óõíäõÜæåôáé ìå ìáó÷áëéáßá ëåìöáäåíoðÜèåéá. ÊëéíéêÜ ç ðÜèçóç ìðoñåß íá äéáãéãíþóêåôáé ëáíèáóìÝíá ùò Ýêæåìá, íüóoò ôoõ Paget Þ üãêoò ôùí éäñùôoðoéþí áäÝíùí.
ÓõíÞèùò áíáöÝñoíôáé äýo âáóéêoß éóôoëoãéêoß ôýðoé:
1. O èçëþäçò ôýðoò, óôoí oðoßo ôá åðéèçëéáêÜ êýôôáñá ðoëëáðëáóéÜæoíôáé äéáôáóóüìåíá ãýñù áðü ôéò áããåéáêÝò èçëÝò, oé oðoßåò ðñoâÜëëoõí ìÝóá óå ìßá åõñÝùò äéáôåôáãìÝíç êoéëüôçôá.
2. O èçëùìáôþäçò ôýðoò, óôoí oðoßo ç ìåóoêõôôÜñéoò oõóßá åßíáé ðõêíüôåñç êáé ç áíÜðôõîç ôùí êõôôÜñùí oäçãåß óå ìåãÜëåò ðñoåêâoëÝò áðü êýôôáñá ìå âáèéÝò äéáâñþóåéò êáé êoéëüôçôåò.
Óå êÜèå ðåñßðôùóç õðÜñ÷åé áíÜðôõîç ìßáò Ýóù åðéèçëéáêÞò óôéâÜäáò óå åðáöÞ ìå ôoí áõëü êáé ìéáò Ýîù âáóéêÞò óôéâÜäáò áðü ìõoåðéèçëéáêÜ êýôôáñá. Ç Ýóù åðéèçëéáêÞ óôéâÜäá áðoôåëåßôáé áðü ìåãÜëá êõâoåéäÞ Þ êõëéíäñéêÜ êýôôáñá ìå ðõñÞíá öõóéoëoãéêÞò ìoñöoëoãßáò óôç âÜóç ôùí êõôôÜñùí êáé óõ÷íÜ ìßá ðñoóåêâoëÞ óôo åëåýèåño êoñõöáßo Üêño ðoõ óõìâáäßæåé ìå áðoêåöáëéóìÝío áðoêñéíÞ áäÝíá. Ôá ìõoåðéèçëéáêÜ êýôôáñá åßíáé áðoðëáôõóìÝíá Þ êõâoåéäÞ êáé äéá÷ùñßæoõí ôá ðáñáðÜíù êýôôáñá áðü óõíäåôéêü éóôü.
ÌÝóá óôoí áõëü õðÜñ÷oõí ëÝðéá êåñáôßíçò êáé çùóéíüöéëo õëéêü ðoõ ðñoöáíþò åßíáé ðñoúüí Ýêêñéóçò ôùí åðéèçëéáêþí êõôôÜñùí. Ìßá êoêêéùìáôþäçò áíôßäñáóç ôýðoõ îÝíoõ óþìáôoò ìå ãéãáíôoêýôôáñá ìðoñåß íá ðáñoõóéáóôåß óå ìåñéêÝò áðü ôéò ðéo åðéöáíåéáêÝò êýóôåéò. Ìðoñåß íá óõíäõÜæåôáé åðßóçò ìå ëåìöoêõôôáñéêÞ Þ ðëáóìáôoêõôôáñéêÞ äéÞèçóç. Ç õðåñêåßìåíç åðéäåñìßäá óõ÷íÜ ðáñoõóéÜæåé áêÜíèùóç êáé õðåñêåñÜôùóç. ¼ôáí ôo ÅÁÍ äéáâñþíåôáé ç âéoøßá èá äåßîåé ìßá óáöÞ ìåôÜâáóç áðü ôo åðéäåñìoåéäéêü óôo åðéèÞëéo ôùí áäÝíùí.
Ç êáëýôåñç áíôéìåôþðéóç ãéá áõôÝò ôéò êáôáóôÜóåéò åßíáé ç ÷åéñoõñãéêÞ áöáßñåóç, ç oðoßá åÜí åßíáé ðëÞñçò, åßíáé èåñáðåõôéêÞ. ÓõíÞèùò ìå áõôÞí ôç äéáäéêáóßá áöáéñåßôáé oëüêëçñç ç èçëÞ, áëëÜ åÜí o üãêoò åßíáé ìéêñüò êáé óå ðáñÜðëåõñç èÝóç ìðoñåß ìåñéêþò íá äéáôçñçèåß.
Åðþäõíåò èçëÝò
Åðßìoíá åðþäõíåò èçëÝò Þ äéáîéöéóôéêÞ ìáóôïäõíßá, êáôÜ ôç äéÜñêåéá Þ ëßão ìåôÜ ôo èçëáóìü, ìðoñåß íá åßíáé ôo áðoôÝëåóìá áðoéêéóìoý ôùí èçëþí Þ ôùí ìáæéêþí ðüñùí áðü Candida albicans. ÌåñéêÝò öoñÝò, ç èçëÞ åìöáíßæåôáé ó÷åäüí öõóéoëoãéêÞ, áëëÜ óõ÷íüôåñá åßíáé åñõèçìáôþäçò, ìå áðoëÝðéóç Þ ìå ñùãìÝò. Ìðoñåß íá åìöáíéóôåß Ýíá êñåìþäåò Ýêêñéìá áðü êÜðoéá ñùãìÞ. Ç èçëÞ åßíáé óõíÞèùò åðþäõíç óå åëáöñÜ øçëÜöçóç. Ç êëéíéêÞ åéêüíá óðÜíéá ðñoóoìoéÜæåé ìå êáíôéíôßáóç ôçò óôoìáôéêÞò êoéëüôçôáò Þ ôoõ êüëðoõ.
ÐáñÜãoíôåò êéíäýíoõ ãéá ôçí áíÜðôõîç ôçò êáíôéíôßáóçò ôoõ ãáëáêôoöoñoýíôoò ìáóôoý ðåñéëáìâÜíïõí éóôoñéêü êáíôéíôßáóçò ôoõ êüëðoõ, ðñoçãoýìåíç ÷ñÞóç áíôéâéoôéêþí (êáé ìåôÜ ôoí ôoêåôü êáé ìáêño÷ñüíéá ÷oñÞãçóç ðño ôçò êõÞóåùò), ìáóôßôéäá êáé ôñáýìá ôçò èçëÞò óå ðñüùño èçëáóìü. ¸÷åé áíáöåñèåß üôé ç ëoéìoãüíoò oäüò ãéá ôçí C. Albicans îåêéíÜ óôoí êüëðo ôçò ìçôÝñáò êáé ìåôáäßäåôáé óôç óôoìáôéêÞ êoéëüôçôá ôoõ íåoãíoý êáôÜ ôoí ôoêåôü, ìå åðáêüëoõèç ëoßìùîç ôùí èçëþí ôçò ìçôÝñáò êáôÜ ôo èçëáóìü.
Åñãáóôçñéáêüò Ýëåã÷oò êáé èåñáðåßá ôçò êáíôéíôßáóçò ôoõ ãáëáêôoöoñoýíôoò ìáóôoý ðñÝðåé íá îåêéíÜ üóo ôo äõíáôüí íùñßôåñá ãéá íá ðñoëáìâÜíåôáé ç äéáêoðÞ ôoõ èçëáóìoý. Ç äéÜãíùóç ìðoñåß íá ôåèåß ìå êáëëéÝñãåéá åðé÷ñßóìáôoò ôçò èçëÞò óå Üãñá ìå Sabouraund äåîôñüæç. Áí áõôü åßíáé äõíáôüí èá ðñÝðåé íá áðoöåõ÷èåß ç óõóôçìáôéêÞ ÷oñÞãçóç áíôéâéoôéêþí óôç ìçôÝñá. Áí õößóôáôáé êáíôéíôßáóç ôoõ êüëðoõ èá ðñÝðåé íá áíôéìåôùðéóèåß óèåíáñÜ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôoõ ôñßôoõ ôñéìÞíoõ êáé êáôÜ ôoí ôoêåôü. Áí ôo íåoãíü ðáñoõóéÜóåé êáíôéíôßáóç óôç óôoìáôéêÞ êoéëüôçôá Þ óôçí ðåñéo÷Þ ôùí óðáñãÜíùí, èá ðñÝðåé åðßóçò íá áíôéìåôùðéóôåß. Áêüìç êáé åðß áðoõóßáò êëéíéêþí óçìåßùí, åßíáé öñüíéìo íá ãßíåé èåñáðåßá ôçò èçëÞò ôçò ìçôÝñáò.
Åðþäõíoò èçëáóìüò ëüãù êáíôéíôßáóçò ôùí ìáæéêþí ãáëáêôoöüñùí ðüñùí ìðoñåß íá äéáãíùóèåß ëáíèáóìÝíá ùò ìáóôßôéäá, áëëÜ ç ìáóôßôéäá óõíÞèùò óõíoäåýåôáé áðü ðõñåôü êáé óõóôçìáôéêÞ äõóöoñßá. Ç èåñáðåßá ìå óõóôçìáôéêÜ áíôéìéêñoâéáêÜ ìðoñåß íá åðéäåéíþóåé ôo ðñüâëçìá, åíþ óõíÞèùò âoçèÜåé óôç ìáóôßôéäá.
Åðþäõíåò èçëÝò ðoõ äå óõíoäåýoíôáé ìå èçëáóìü ìðoñåß íá oöåßëoíôáé óå ìßá åíôoðéóìÝíç ìoñöÞ ìáóôßôéäáò, óôçí oðoßá ôo Üëãoò åßíáé áíôéëçðôü åßôå óôç èçëÞ åßôå óôçí ðåñéo÷Þ õðü ôç èçëáßá Üëù. Óõ÷íÜ ôo Üëãoò åðéäåéíþíåôáé óå øõ÷ñÝò åðo÷Ýò ôoõ ÷ñüíoõ Þ óôo ìÝóo ôoõ êáôáìÞíéoõ êýêëoõ. Ç êáôÜóôáóç ìðoñåß íá óõíäÝåôáé ìå åêôoðßá ôùí ðüñùí, ðåñéðoñéêÞ ìáóôßôéäá Þ éíïáäÝíùìá. ÓðÜíéá, ôo Üëãoò ôçò èçëÞò ìðoñåß íá åßíáé ôo ðñþôo óýìðôùìá åíüò õðoêåßìåíoõ êáñêéíþìáôoò ôoõ ìáóôoý.
Ôá èåñáðåõôéêÜ ìÝôñá ðoõ óõóôÞíoíôáé ãéá ôç ìáóôïäõíßá ðåñéëáìâÜíoõí ÷áëáñü óôçèüäåóìo, ìåßùóç ôoõ ðñoóëáìâáíüìåíoõ ëßðoõò óôéò ôñoöÝò, áðü ôoõ óôüìáôoò Ýëáéo ôoõ evening primrose, áíáëãçóßá, äéoõñçôéêÜ, Bit-  íôáíáæüëç, Ýíáñîç (Þ äéáêoðÞ) áíôéóõëëçðôéêþí Þ èåñáðåßá oñìoíéêÞò õðoêáôÜóôáóçò. Óå áíèåêôéêÝò óôç èåñáðåßá ðåñéðôþóåéò ìå âñùìoêñõðôßíç, áíÜëoãá ôçò GnRH Þ ôáìoîéöÝíç ìðoñåß íá âåëôéùèåß ìå êùíoåéäÞ áöáßñåóç ôçò ðñoóâåâëçìÝíçò ðåñéo÷Þò ôçò èçëáßáò Üëù.
Äåñìáôßôéäá ôùí èçëþí
Ç ðáñoõóßá ÷ñüíéáò ëåé÷çíoðoßçóçò, ñùãìþäoõò Þ åîéäñùìáôéêÞò äåñìáôßôéäáò ðÜíù áðü ôç ìßá Þ êáé ôéò äýo èçëÝò èåùñåßôáé ùò ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò áôoðéêÞò äåñìáôßôéäáò êáé ðåñéëáìâÜíåôáé óôá åëÜóóoíá äéáãíùóôéêÜ êñéôÞñéá áõôÞò ôçò êáôÜóôáóçò.
Ìåñéêoß óõããñáöåßò õðoóôçñßæoõí üôé ç äåñìáôßôéäá ôçò èçëÞò åßíáé ðåñéóóüôåño óõíçèéóìÝíç êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôoõ èçëáóìoý, áëëÜ åßíáé äõíáôüí ìåñéêÝò áðü áõôÝò ôéò ðåñéðôþóåéò äåñìáôßôéäáò óôçí ðñáãìáôéêüôçôá íá oöåßëoíôáé óå ìüëõíóç ôçò èçëÞò êáé ôùí ðüñùí ôoõ ìáóôoý áðü C. Albicans. Óôçí åðo÷Þ ìáò ç äåñìáôßôéäá ôçò èçëÞò ðáñáôçñåßôáé óõ÷íüôåñá óôéò ìç Ýãêõåò ãõíáßêåò ìåôáîý ôùí çëéêéþí 15-30 åôþí. Ç äåñìáôßôéäá ôçò èçëÞò åßíáé ðéo óõ÷íÞ óå áôoðéêÝò áóèåíåßò óõãêñéôéêÜ ìå ôéò ìç áôoðéêÝò áóèåíåßò óå áõôÞ ôçí oìÜäá çëéêßáò, åíþ óå ðáéäéÜ ìéêñüôåñá ôùí 12 åôþí ç óõ÷íüôçôá ôçò äåñìáôßôéäáò ôùí èçëþí óå 50 áôoðéêoýò áóèåíåßò Þôáí ç ßäéá ìå ôçí oìÜäá åëÝã÷oõ ôùí 50 ìç áôoðéêþí. Óå üëåò ôéò ðåñéðôþóåéò äåñìáôßôéäáò ôçò èçëÞò ðñÝðåé íá áíáæçôçèåß ôõ÷üí õðoêåßìåíç áéôßá, üðùò øþñá, áëëåñãéêÞ áíôßäñáóç åî' åðáöÞò óå ôoðéêÜ öÜñìáêá Þ åñåèéóìüò oöåéëüìåíoò óå ôñéâÞ.
Äåñìáôßôéäá êáôÜ ðëÜêåò óôoõò ìáóôoýò ìðoñåß íá åßíáé ãíþñéóìá ôçò áëëåñãéêÞò áíôßäñáóçò åî' åðáöÞò óå âåñíßêéá íõ÷éþí.
Ç äåñìáôßôéäá ôùí èçëþí åßíáé óõíÞèùò áìöoôåñüðëåõñç, Ý÷åé áóáöÞ üñéá ðoõ ìðoñåß íá ðåñéëáìâÜíoõí ôéò èçëÝò, ôç èçëáßá Üëù êáé ôo äÝñìá ôoõ ìáóôoý êáé Ý÷åé äéáëåßðoõóá ðoñåßá. Äåí õðÜñ÷åé ðáñáìüñöùóç ôçò èçëÞò. Ç ðéo óçìáíôéêÞ äéáöoñéêÞ äéÜãíùóç åßíáé ç íüóoò Paget ôoõ ìáóôoý êáé óå ðåñéðôþóåéò áìöéâoëßáò èá ðñÝðåé íá äéåíåñãåßôáé âéoøßá.
ÕðåñêåñÜôùóç ôçò èçëÞò
êáé ôçò èçëáßáò Üëù
Ç õðåñêåñÜôùóç ôçò èçëÞò êáé ôçò èçëáßáò Üëù åßíáé óðÜíéá, ìå áíáöoñÜ óôç âéâëéoãñáößá ðåñßðoõ åßêoóé ðåñéðôþóåùí. ÊëéíéêÜ ôo äÝñìá ôçò èçëÞò êáé ôçò Üëù åßíáé äéÜ÷õôá ðåðá÷õóìÝío êáé ìåëáã÷ñùìáôéêü. ÌåñéêÝò öoñÝò ðñoóâÜëëoíôáé ìüío oé èçëÝò Þ ìüío ç èçëáßá Üëùò. ÊáôÜ ôçí éóôoëoãéêÞ åîÝôáóç ôõðéêÜ ðáñáôçñoýíôáé áêÜíèùóç, õðåñêåñÜôùóç êáé èçëùìÜôùóç.
Ç õðåñêåñÜôùóç ôçò èçëÞò êáé ôçò èçëáßáò Üëù óõ÷íüôåñá áíáðôýóóåôáé ùò ìßá ìåìoíùìÝíç óðéëoåéäÞò (äßêçí óðßëoõ) âëÜâç êáôÜ ôç äåýôåñç Þ ôñßôç äåêáåôßá ôçò æùÞò. Åßíáé ðéo óõíçèéóìÝíç óå ãõíáßêåò êáé óõíÞèùò åßíáé áìöoôåñüðëåõñç.
Ç êáôÜóôáóç áõôÞ ìðoñåß åðßóçò íá ðáñáôçñçèåß óå ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò é÷èýáóçò êáé é÷èõáóéüìoñöoõ åñõèñoäÝñìáôoò. Áí åßíáé åôåñüðëåõñç ìðoñåß íá áðoôåëåß ðñoÝêôáóç åíüò åðéäåñìéäéêoý óðßëoõ. ¸÷åé áêüìç óõó÷åôéóèåß ìå ôç íüóo Darier, ôç ÷ñüíéá äåñìáôßôéäá, ôç ìåëáíßæoõóá áêÜíèùóç, ôo äåñìáôéêü Ô-ëÝìöùìá, óõìðåñéëáìâáíüìåíçò ìßáò ãõíáßêáò ìå óðoããoåéäÞ ìõêçôßáóç êáé èõëáêéêÞ âëåííßíùóç.
Ç áíáãíþñéóç êáé èåñáðåßá ôçò õðoêåßìåíçò áéôßáò Ý÷åé óáí áðoôÝëåóìá ôç âåëôßùóç ôçò õðåñêåñÜôùóçò. ÄéáöoñåôéêÜ, ç ìoíüðëåõñç õðåñêåñÜôùóç ôçò èçëÞò ìðoñåß íá áíôáðoêñéèåß óôçí êñõoèåñáðåßá. Ç èåñáðåßá ìå óõóôçìáôéêÜ ñåôéíoåéäÞ Ýäùóå áðoãoçôåõôéêÜ áðoôåëÝóìáôá óå ðåñéðôþóåéò åíôoðéóìÝíçò óðéëoåé-äoýò õðåñêåñÜôùóçò ôçò èçëÞò êáé ôçò èçëáßáò Üëù.
Íüóoò Paget ôçò èçëÞò
O êáñêßíoò ôoõ ìáóôoý åßíáé ç óõíçèÝóôåñç êáêoÞèåéá óôéò ãõíáßêåò êáé áíôéðñoóùðåýåé ôo 18% üëùí ôùí êáñêßíùí óå ãõíáßêåò. Ç óõ÷íüôçôá ôoõ êáñêßíoõ ôoõ ìáóôoý äéðëáóéÜæåôáé êÜèå 10 ÷ñüíéá ìÝ÷ñé ôçí åììçíüðáõóç, åíþ o ñõèìüò áýîçóçò åðéâñáäýíåôáé äñáìáôéêÜ. Ðåñßðoõ ôo 60% ôùí êáñêßíùí ôoõ ìáóôoý äéáãéãíþóêåôáé ðñéí áðü ôçí çëéêßá ôùí 70 åôþí. Ðåñßðoõ ôo 2% ôùí êáñêßíùí ôoõ ìáóôoý áíáðôýóóåôáé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò åãêõìoóýíçò Þ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôoõ èçëáóìoý.
Ç íüóoò Paget ôçò èçëÞò åßíáé ìßá áóõíÞèçò oíôüôçôá åÜí ëçöèåß õð' üøç ç óõ÷íüôçôá ôoõ êáñêßíoõ ôoõ ìáóôoý. Õðoëoãßæåôáé üôé åìöáíßæåôáé óôo 1-2% ôùí êáñêßíùí ôoõ ìáóôoý. Ç ðëåéoíüôçôá ôùí ðåñéðôþóåùí ôçò íüóoõ ôoõ Paget ðoõ óõíäõÜæåôáé ìå êáñêßío ôoõ ìáóôoý, áíáðôýóóåôáé óå ìåôåììçíoðáõóéáêÝò ãõíáßêåò, áëëÜ åðåéäÞ ç Ýíáñîç ôùí êëéíéêþí óõìðôùìÜôùí åßíáé óõ÷íÜ åëáöñÜ êáé åîåëßóóåôáé âñáäÝùò, ìðoñåß íá õðÜñîåé êáèõóôÝñçóç áñêåôþí åôþí ìÝ÷ñé íá ãßíåé ç äéÜãíùóç.
Ðñþéìá óçìåßá ìðoñåß íá ðåñéëáìâÜíoõí êíçóìü, áßóèçìá íõãìoý Þ êáýóoõ ôçò ìßáò èçëÞò. Ç êáôÜóôáóç åßíáé óõíÞèùò åôåñüðëåõñç. Ìðoñåß íá åìöáíéóèåß ìßá ìéêñÞ åöåëêéäoðoéçìÝíç ðåñéo÷Þ ðoõ óõíäõÜæåôáé ìå åëÜ÷éóôo ëÝêéáóìá ôùí ñoý÷ùí Þ ëéãüôåño óõ÷íÜ, ìðoñåß íá ðáñoõóéáóôåß oñþäåò Þ áéìáôçñü Ýêêñéìá áðü ôç èçëÞ. Oé åðéöáíåéáêÝò áëëáãÝò åîåëßóóoíôáé áñãÜ, äçìéoõñãþíôáò åéêüíá äåñìáôßôéäáò ðoõ ðñoóâÜëëåé ôç èçëÞ êáé ôç èçëáßá Üëù. ÔåëéêÜ, ôo äÝñìá ôoõ ìáóôoý èá áíáðôýîåé äåñìáôßôéäá. ×áñáêôçñéóôéêÜ ç ðáñõöÞ ôçò äåñìáôéêÞò âëÜâçò åßíáé åëáöñÜ åðçñìÝíç êáé áêáíüíéóôç, áëëÜ óáöþò ðåñéãåãñáììÝíç áðü ôo ðáñáêåßìåío öõóéoëoãéêü äÝñìá.
Ìðoñåß íá õðÜñ÷åé åéóoëêÞ ôçò èçëÞò Þ ðáñáìoñöùìÝíç èçëÞ. ÐñoóùñéíÞ õðo÷þñçóç ôùí áëëoéþóåùí ôçò äåñìáôßôéäáò ìå Þ ÷ùñßò åöáñìoãÞ ôoðéêþí êoñôéêoóôåñoåéäþí ìðoñåß íá ðáñáôçñçèåß êáé áõôü ßóùò íá ðñoêáëÝóåé ðåñáéôÝñù êáèõóôÝñçóç ôçò äéÜãíùóçò.
Óôo 50% ôùí ðåñéðôþóåùí ç íüóoò Paget ôçò èçëÞò óõíäõÜæåôáé ìå øçëáöçôÞ õðoêåßìåíç ìÜæá. ÐÜíù áðü ôo 90% áõôþí ôùí áóèåíþí Ý÷åé äéçèçôéêü êáñêßíùìá ôùí ðüñùí ôoõ ìáóôoý. Áðü ôoõò áóèåíåßò ÷ùñßò õðoêåßìåíç ìÜæá, ôo 70% Ý÷åé in situ êáñêßíùìá ôùí ðüñùí ôoõ ìáóôoý êáé ôo õðüëoéðo áñãüôåñá èá äéáãíùóèåß üôé Ý÷åé äéçèçôéêÞ íüóo. Ôo in situ êáñêßíùìá ôoõ ðüñoõ ÷áñáêôçñßæåôáé éóôoëoãéêÜ áðü ðüñoõò êáé óùëçíÜñéá äéåõñõóìÝíá, êáèþò êáé áðü ìåãÜëá Üôõðá êýôôáñá ìå ìåãÜëo áíþìáëo ðõñÞíá. Ôo in situ êáñêßíùìá ôùí ðüñùí ìðoñåß íá ôáîéíoìçèåß ðåñáéôÝñù áðü ôçí ðáñoõóßá (öáãåóùñéêüò ôýðoò, õøçëüò âáèìüò äéáöoñoðoßçóçò) Þ ôçí áðoõóßá (ìç öáãåóùñéêüò ôýðoò, ÷áìçëüò âáèìüò äéáöoñoðoßçóçò) åêôåôáìÝíçò íÝêñùóçò ðáñáêåßìåíçò óå âéþóéìá êýôôáñá ôoõ üãêoõ, ôá oðoßá ðåñéêëåßoíôáé áðü âáóéêÞ ìåìâñÜíç. Ç ìáóôoãñáößá ìðoñåß íá áðoêáëýøåé Ýíáí õðoêåßìåío üãêo Þ íá áðåéêoíßóåé ìéêñoáðoôéôáíþóåéò, oé oðoßåò ìðoñåß íá åßíáé åíôoðéóìÝíåò Þ åêôåôáìÝíåò êáé åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêÜ äéáêëáäéóìÝíåò, ðoéêßëoõ ìåãÝèoõò êáé ðõêíüôçôáò.
Ç äéÜãíùóç ôçò íüóoõ Paget ôoõ ìáóôoý ìðoñåß íá ãßíåé ìå êõôôáñoëoãéêü Ýëåã÷o áðoôõðþìáôoò Þ îÝóìáôoò, áëëÜ ç ÷åéñoõñãéêÞ âéoøßá åßíáé ðåñéóóüôåño áîéüðéóôç. Óôá ðñþéìá óôÜäéá ç åðéäåñìßäá ðáñoõóéÜæåé èçëùìÜôùóç, äéåýñõíóç ôùí ìåóoèçëáßùí áêñoëoöéþí êáé õðåñêåñÜôùóç Þ ðáñáêåñÜôùóç. Áñãüôåñá ç åðéäåñìßäá ìðoñåß íá ãßíåé áôñoöéêÞ Þ äéáâñùôéêÞ. Ðoéêßëoò áñéèìüò ôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí êõôôÜñùí Paget áíåõñßóêåôáé ìåôáîý ôùí áêáíèùôþí êõôôÜñùí ôçò åðéäåñìßäáò åßôå ìåìoíùìÝíá åßôå êáôÜ oìÜäåò. ÌåñéêÝò öoñÝò áõôÜ áíåõñßóêoíôáé óôç âáóéêÞ óôéâÜäá (ìéìoýìåíá Ýíá åðéöáíåéáêü åîáðëoýìåío êáêüçèåò ìåëÜíùìá), Þ åðåêôåßíoíôáé åí ôù âÜèåé ðñoò ôá åîáñôÞìáôá ôùí ðüñùí. Ôá ðáñáðÜíù óõíäõÜæoíôáé ìå ÷ñüíéá öëåãìoíþäç äéÞèçóç óôo áíþôåño ÷üñéo.
Ôá êýôôáñá ôoõ Paget åßíáé ìåãÜëá óôñoããõëÜ êýôôáñá, ìå Üöèoío äéáõãÝò êõôôáñüðëáóìá êáé Üôõðoõò ðõñÞíåò, ôá oðoßá äå ó÷çìáôßæoõí ìåóoêõôôÜñéåò ãÝöõñåò ìå ðáñáêåßìåíá áêáíèùôÜ êýôôáñá. Ôo êõôôáñüðëáóìá åßíáé óõ÷íÜ èåôéêü ãéá Periodic - Acid Schiff [ÑÁS] ÷ñþóç êáé áíèåêôéêÜ óôç äéáóôÜóç, óôoé÷åßá ðoõ åðéâåâáéþíoõí ôçí ðáñoõóßá oõäÝôåñùí ðoëõóáê÷áñéôþí êáé âoçèoýí óôç äéÜêñéóç ôçò íüóoõ Paget áðü ôo åðéöáíåéáêÜ åðåêôåéíüìåío êáêüçèåò ìåëÜíùìá êáé ôo ðñùôoðáèÝò åíäoåðéäåñìéäéêü êáñêßíùìá. Åðßóçò, ôá êýôôáñá Paget ðáñoõóéÜæoõí èåôéêÞ ÷ñþóç Ýíáíôé ôoõ êáñêéíoåìâñõéêoý áíôéãüíoõ [CÅÁ] êáé ôçò c-erb  oãêoðñùôåÀíçò. Óå ðoëëÝò ðåñéðôþóåéò õðÜñ÷åé óõó÷Ýôéóç ìåôáîý ôçò èåôéêÞò ÷ñþóçò ôùí êõôôÜñùí Paget êáé ôoõ õðoêåßìåíoõ in situ Þ äéçèçôéêoý åíäoðoñéêoý êáñêßíoõ ôoõ ìáóôoý ãéá ôçí c-erb  oãêoðñùôåÀíç.
Ç ðáèoãÝíåóç ôçò íüóoõ ôoõ Paget ôçò èçëÞò ðáñáìÝíåé áóáöÞò. Ôá êýôôáñá ôoõ Paget åìöáíßæoõí èåôéêÞ ÷ñþóç ãéá ÷áìçëoý ìoñéáêoý âÜñoõò êõôôáñoêåñáôßíåò, áëëÜ áñíçôéêÞ ÷ñþóç ãéá õøçëoý ìoñéáêoý âÜñoõò êõôôáñoêåñáôßíåò, êÜôé ðoõ äåß÷íåé ðñoÝëåõóç ôùí êõôôÜñùí ôoõ Paget áðü ôoõò áäÝíåò Þ ôoõò ðüñoõò.
Ç ðáñoõóßá ôçò õðåñÝêöñáóçò ôçò íåo-ðñùôåÀíçò óôá êýôôáñá ôoõ Paget Ý÷åé oäçãÞóåé óôçí õðüèåóç üôé Ýíáò ÷çìåéoôáêôéêüò ðáñÜãoíôáò, o oðoßoò åêêñßíåôáé áðü ôá åðéäåñìéäéêÜ êåñáôéíoêýôôáñá ðñoóåëêýåé ôá êýôôáñá ôoõ Paget, þóôå íá åîáðëùèoýí ìÝóá óôçí åðéäåñìßäá. Ç íåo-ðñùôåÀíç õðåñåêöñÜæåôáé ðåñßðoõ óôo 20% ôùí äéçèçôéêþí êáñêéíùìÜôùí ôùí ðüñùí, óôo 50% ôùí in situ êáñêéíùìÜôùí ôùí ðüñùí êáé ðåñßðoõ óôo 100% ôùí ðåñéðôþóåùí ôçò íüóoõ Paget. Ç íåo-ðñùôåÀíç äéåãåßñåé ôçí áíÜðôõîç, áëëÜ ôo óçìáíôéêüôåño áõîÜíåé ôçí êéíçôéêüôçôá ôùí êõôôÜñùí ôoõ üãêoõ, ìÝóù ôçò áëëçëåðßäñáóçò ôçò íåo-ðñùôåÀíçò ç oðoßá âñßóêåôáé óôç ìåìâñÜíç êáé åíüò ðáñÜãoíôá êéíçôéêüôçôáò (o oðoßoò èåùñåßôáé üôé åêêñßíåôáé áðü ôá åðéäåñìéäéêÜ êåñáôéíoêýôôáñá), ìå áðoôÝëåóìá ôç ÷çìåéoôáîßá êáé ôçí åéóâoëÞ ôùí êõôôÜñùí ôoõ Paget óôçí åðéäåñìßäá. Ç õðåñÝêöñáóç ôçò íåo-ðñùôåÀíçò óôo õðoêåßìåío äéçèçôéêü êáñêßíùìá ôùí ðüñùí óõíäÝåôáé ìå ÷áìçëüôåñç óõíoëéêÞ åðéâßùóç êáé åðéâßùóç åëåýèåñç íüóoõ, êáèþò ç êéíçôéêüôçôá ôùí êõôôÜñùí ôoõ üãêoõ ðáñáìÝíåé áõîçìÝíç.
Ç èåñáðåßá ðoõ óõóôÞíåôáé ãéá ôo óõìðôùìáôéêü in situ êáñêßíùìá ôùí ðüñùí (ð.÷. áõôü ðoõ óõíäÝåôáé ìå ôç íüóo ôoõ Paget, Ýêêñéìá áðü ôç èçëÞ Þ ìßá øçëáöçôÞ õðoêåßìåíç ìÜæá), åßíáé ç ìáóôåêôoìÞ êáé óõíäÝåôáé ìå åîáéñåôéêü ìáêño÷ñüíéo áðoôÝëåóìá (98% åðéâßùóç óôçí ðåíôáåôßá). Ôo áðoôÝëåóìá ìåôÜ áðü ðåñéoñéóìÝíç åõñåßá ÷åéñoõñãéêÞ áöáßñåóç ôçò èçëÞò, ôçò èçëáßáò Üëù êáé ôoõ êåíôñéêoý ìáóôéêoý éóôoý êõìáßíåôáé áíÜëoãá ìå ôoí éóôoëoãéêü ôýðo. Óôçí oêôáåôßá ðáñáôçñÞèçêå 5% ðoóoóôü õðoôñoðÞò óå ðåñéðôþóåéò ìç öáãåóùñéêoý in situ êáñêéíþìáôoò ôùí ðüñùí êáé 30-50% ðoóoóôü õðoôñoðÞò ãéá ôo öáãåóùñéêü in situ êáñêßíùìá. ÁõôÞ ôçí ðåñßoäo ãßíoíôáé êëéíéêÝò äoêéìÝò ãéá íá êáôáäåé÷èåß åÜí ç óõìðëçñùìáôéêÞ áêôéíoèåñáðåßá èá ìåéþóåé ôo ðoóoóôü õðoôñoðÞò ìåôÜ áðü ôoðéêÞ ÷åéñoõñãéêÞ áöáßñåóç ôoõ in situ êáñêéíþìáôoò ôùí ðüñùí.
ÐåñéèõëáêéêÞ åëáóôüëõóç
O üñoò áíåôüäåñìá (áðü ôçí åëëçíéêÞ ëÝîç Üíåôo, ðoõ óçìáßíåé ÷áëáñü), ðåñéãñÜöåé áöoñéæüìåíåò ðåñéo÷Ýò ÷áëáñoý äÝñìáôoò ðoõ óõíäÝoíôáé ìå åíôoðéóìÝíç áðþëåéá ôoõ åëáóôéêoý éóôoý ôoõ ÷oñßoõ. Ìðoñåß íá áíáðôõ÷èåß ùò ðñùôoðáèÞò ðÜèçóç ÷ùñßò åìöáíÞ ðñoäéáèåóéêü ðáñÜãoíôá, Þ ìðoñåß íá åßíáé äåõôåñoðáèÞò óå ðáèÞóåéò üðùò ç ðåñéèõëáêéêÞ åëáóôüëõóç (ðåñéèõëáêéêÞ êçëéäþäçò áôñoößá), ç óýöéëç, ç Lupus profundud (õðoäåñìáôßôéäá ôoõ ëýêoõ), o äéóêoåéäÞò ëýêoò ìå êëçñoíoìéêÞ áíåðÜñêåéá ôoõ óõìðëçñþìáôoò (C), ç ëÝðñá, ç ìåëáã÷ñùìáôéêÞ êíßäùóç, ç ðoéêéëü÷ñoõò ðéôõñßáóç, ôo äåñìáôoÀíùìá, ôá äÞãìáôá åíôüìùí êáé ìåôÜ áðü ëÞøç ðåíéêéëëáìßíçò.
O üñoò ðåñéèõëáêéêÞ åëáóôüëõóç ÷ñçóéìoðoéÞèçêå ôo 1970 ãéá ôçí ðåñéãñáöÞ 3 ãõíáéêþí ìå ìéêñÝò (2-4 mm), óôá÷ôü÷ñoåò Þ ëåõêÝò, åëáöñÜ ñõôéäùìÝíåò, óôñoããõëÝò Þ ùoåéäåßò âëÜâåò, åðéêåíôñùìÝíåò ðÜíù óå èýëáêo ôñß÷áò. ÌåñéêÝò âëÜâåò óõíäõÜæoíôáé ìå êåíôñéêÞ äéüãêùóç, éäéáßôåñá üôáí áðoóõñüôáí ç ôÜóç áðü ôo ðñoóâåâëçìÝío äÝñìá. Ç çëéêßá Ýíáñîçò Þôáí óôç äåýôåñç êáé ôñßôç äåêáåôßá ôçò æùÞò.
Êáìßá âëÜâç äåí ðñoëoãßæoíôáí êáé äå óõíäåüôáí ìå åñýèçìá Þ öëåãìoíÞ ôoõ ðÝñéî äÝñìáôoò.
Ç éóôoëoãéêÞ åîÝôáóç áðoêÜëõøå Üèéêôoõò ôñé÷éêoýò èõëÜêoõò ðoõ ðåñéâÜëëoíôáí áðü ìßá óôåíÞ æþíç, ìÝóá óôçí oðoßá Þôáí ôåëåßùò áðoýóåò oé åëáóôéêÝò ßíåò ôoõ ÷oñßoõ. Ôo êoëëáãïíéêü ðåñéå÷üìåío åìöáíéæüôáí öõóéoëoãéêü óå ðoóüôçôá êáé äåí õðÞñ÷å öëåãìoíþäçò äéÞèçóç. Åðßóçò, õðÞñ÷å óáöÞò äéá÷ùñéóìüò ìåôáîý ôùí ðñoóâåâëçìÝíùí ðåñéo÷þí êáé ôoõ ðáñáêåßìåíoõ êëéíéêÜ öõóéoëoãéêoý äÝñìáôoò, ôo oðoßo äåí åìöÜíéæå áðþëåéá ôùí åëáóôéêþí éíþí. ÁõôÜ ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ åßíáé ðáñüìoéá ìå åêåßíá ðoõ Ý÷oõí ðåñéãñáöåß ùò ìç öëåãìoíþäçò åëáóôüëõóç ôoõ ÷oñßoõ, óôçí oðoßá oé âëÜâåò áðoôåëoýíôáé áðü ðåñéèõëáêéêÜ åðÜñìáôá ìå ôoí ôñé÷éêü èýëáêo óå Ýíá åìâáèõóìÝío êÝíôño.
ÁõôÜ ôá éóôoëoãéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáôáäåéêíýoõí êáôáóôñoöÞ ôùí åëáóôéêþí éíþí (åëáóôüëõóç), Üìåóá ðáñáêåßìåíç óå ôñé÷éêoýò èõëÜêoõò. O åðéäåñìéäéêüò óôáöõëüêoêêoò Ý÷åé áðoìoíùèåß áðü ôoõò ôñé÷éêoýò èõëÜêoõò êáé èåùñåßôáé o ðéo ðéèáíüò ðáèoãåíåôéêüò õðoøÞöéoò. Ç åðþáóç ôñß÷áò (áðoøéëùìÝíçò áðü ôo êÝíôño ôçò âëÜâçò), óå Üãñá ðoõ ðåñéåß÷å óôoé÷åßá åëáóôßíçò, ðáñÞãáãå áðoéêßá åðéäåñìéäéêoý óôáöõëüêoêêoõ ðoõ ðåñéâáëëüôáí áðü ìßá æþíç, óôçí oðoßá äåí õðÞñ÷áí óôoé÷åßá åëáóôßíçò. Áõôü ôo åýñçìá êáôÝäåéîå ôçí ðáñoõóßá åëáóôÜóçò ðoõ ðáñÜãåôáé áðü âáêôÞñéá.
Oé âëÜâåò ôçò ðåñéèõëáêéêÞò åëáóôüëõóçò åßíáé äéáöoñåôéêÝò áðü åêåßíåò ôçò ðñùôoðáèoýò áíåôoäåñìßáò, ç oðoßá êëéíéêÜ ðáñoõóéÜæåôáé ìå ìåãáëýôåñåò âëÜâåò (Ýùò 2-3 cm), ðoõ äåí åßíáé åðéêåíôñùìÝíåò óå ôñé÷éêü èýëáêo êáé óõ÷íÜ óõíäÝoíôáé ìå åñýèçìá ôoõ ãýñù äÝñìáôoò.
Ðáñ' üëo ðoõ oé âëÜâåò ôçò ðåñéèõëáêéêÞò åëáóôüëõóçò äåí åßíáé ðåñéoñéóìÝíåò óôo äÝñìá ôoõ ìáóôoý, oé áóèåíåßò ìðoñåß íá áíáæçôÞóoõí âoÞèåéá ëüãù ôçò êoóìçôéêÞò åìöÜíéóçò ôùí âëáâþí ôoõ ìáóôoý. Ç èåñáðåßá åßíáé áíáðoôåëåóìáôéêÞ üôáí Ý÷åé Þäç åãêáôáóôáèåß áôñoößá. O ñüëoò ôùí áíôéâéoôéêþí ãéá ôçí ðñüëçøç ðåñáéôÝñù âëáâþí åßíáé áóáöÞò.
ÁóèÝíåéá Mondor ôoõ óôÞèoõò
Ç áóèÝíåéá Mondor åßíáé ìßá åðéöáíåéáêÞ öëåâßôéäá êáé ðåñéöëåâßôéäá ôçò ðëÜãéáò èùñáêéêÞò, èùñáêo-åðéãáóôñéêÞò Þ Üíù åðéãáóôñéêÞò öëÝâáò. Åìöáíßæåôáé êõñßùò óå ìåóÞëéêåò ãõíáßêåò, áëëÜ Ý÷åé áíáöåñèåß êáé óå Üíäñåò. ÓõíÞèùò ðñoóâÜëëåé ìßá ðëåõñÜ ìüío, áëëÜ Ý÷åé åìöáíéóôåß êáé áìößðëåõñá.
ÔõðéêÜ åßíáé áóõìðôùìáôéêÞ ìÝ÷ñé ðoõ o áóèåíÞò íá ðáñáôçñÞóåé ìßá êüêêéíç ãñáììéêÞ ÷oñäÞ ðoõ îåêéíÜ áðü ôç ðëÜãéá ðáñõöÞ ôoõ óôÞèoõò êáé åêôåßíåôáé ùò ôo êoéëéáêü ôoß÷ùìá. Ç ÷oñäÞ Ý÷åé óõíÞèùò 2-3 ÷éëéoóôÜ äéÜìåôño êáé åöÜðôåôáé óôçí åðéäåñìßäá. Ç ÷oñäÞ ìðoñåß íá åßíáé ìüío ìåñéêÜ åêáôoóôÜ ìáêñéÜ Þ ìðoñåß íá åêôåßíåôáé Ýùò êáé 30-40 åêáôoóôÜ. Óõ÷íÜ óå áõôü ôo óôÜäéo ç ÷oñäÞ ìðoñåß íá åßíáé ôñõöåñÞ ãéá ðoëëÝò åâäoìÜäåò. ÌåôÜ áðü áõôü, ìðoñåß íá óõññéêíùèåß êáôÜ ìÞêoò ôçò Ýìðñoóèåí ìáó÷áëéáßáò ãñáììÞò, äçìéoõñãþíôáò ìßá âáèéÜ æáñùìÝíç ñÜâäùóç êáôÜ ìÞêoò ôoõ óôÞèoõò. Ç ÷oñäÞ ìðoñåß íá äéáñêÝóåé ìÝ÷ñé êáé åöôÜ ìÞíåò ðñéí íá õðo÷ùñÞóåé áõèüñìçôá. Äåí õðÜñ÷åé êßíäõíoò áðü åìâoëéáóìü êáé äåí õðÜñ÷åé óõó÷åôéóìÝíç ëåìöáäåíoðÜèåéá.
Óõ÷íÜ äå âñßóêåôáé áéôßá, áëëÜ ìðoñåß íá õðÜñ÷åé éóôoñéêü ôñáýìáôoò, ìõéêÞò êüðùóçò, ìåãÜëùí ðåóìÝíùí óôçèþí, ðõñåôþäoõò áóèÝíåéáò Þ äåñìáôßôéäáò êoíôÜ óôçí ðñoóâåâëçìÝíç öëÝâá. ÕðÜñ÷oõí åðßóçò óçìáíôéêÝò áíáöoñÝò áóèÝíåéáò ôoõ Mondor ðoõ ó÷åôßæoíôáé ìå êáñêßío ôoõ óôÞèoõò. ÁíáöÝñèçêáí oêôþ ðåñéðôþóåéò êáñêßíoõ ôoõ óôÞèoõò (12.7%) óå 63 áóèåíåßò ìå áóèÝíåéá ôoõ Mondor êáé ðñoôÜèçêå íá ãßíåôáé ðÜíôá ìáóôoãñáößá óå üëoõò ôoõò áóèåíåßò ìå øçëáöçôÞ ÷oñäÞ, áêüìç êáé ÷ùñßò íá õðÜñ÷åé Ýíáò óõó÷åôéóìÝíoò üãêoò. ÓõíÞèùò êáìßá èåñáðåßá äåí åßíáé áíáãêáßá, áëëÜ ç áíáëãçóßá èá ðñoóÝöåñå áíáêoýöéóç áðü ôá óõìðôþìáôá.
Åìöõôåýìáôá óôÞèoõò áðü óéëéêüíç êáé áõôoÜíoóç áóèÝíåéá
Ç óéëéêüíç åßíáé Ýíá óõíèåôéêü ðoëõìåñÝò, ôo oðoßo ðåñéÝ÷åé ôo óôoé÷åßo óéëéêüíç. Áðoôåëåßôáé áðü åðáíáëáìâáíüìåíç âÜóç óéëéêüíçò - oîõãüíoõ êáé oñãáíéêÝò oìÜäåò ðñoóêoëëçìÝíåò êáôÕ åõèåßáí óôo Üôoìo ôçò óéëéêüíçò ìÝóù åíþóåùí óéëéêüíçò - Üíèñáêá.
Ôo ìÞêoò ôçò ðoëõìåñoýò áëõóßäáò êáé o âáèìüò äéáóôáõñoýìåíùí åíþóåùí ðñoóäéoñßæåé ôo åÜí áõôü ôo ðñoúüí óéëéêüíçò åßíáé õãñü, óýíèåôo, ñçôéíþäåò Þ åëáóôéêü. Ç óéëéêüíç Ý÷åé ÷ñçóéìoðoéçèåß óå ìßá ðoéêéëßá éáôñéêþí åöáñìoãþí, üðùò åìöõôåýìáôá óôÞèoõò êáé ðñoóèåôéêÝò áñèñþóåùí, õðü ôçí ðñoûðüèåóç üôé åßíáé âéoëoãéêÜ áäñáíÞò. Ôá óçìáíôéêÜ öõóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ðåñéëáìâÜíoõí èåñìéêÞ êáé oîåéäùôéêÞ óôáèåñüôçôá, êáëÞ äéçëåêôñéêÞ äýíáìç êáé áíôßóôáóç óôéò êáéñéêÝò ìåôáâoëÝò êáé óôç ÷áìçëÞ åðéöáíåéáêÞ ðßåóç. Åíôoýôoéò, ýóôåñá áðü åêèÝóåéò ó÷åôéêÝò ìå ðáèÞóåéò óå áóèåíåßò ìå åìöõôåýìáôá óéëéêüíçò óôo óôÞèoò ðñoÝêõøáí áìöéâoëßåò ùò ðñoò ôçí õðoôéèÝìåíç áäñÜíåéá ôçò.
Ðåñßðoõ 5.000 ãõíáßêåò óôo ÇíùìÝío Âáóßëåéo õðoâÜëëoíôáé êÜèå ÷ñüío óå åìöýôåõóç óéëéêüíçò óôo óôÞèoò, óõíÞèùò ãéá áéóèçôéêÞ áýîçóç êáé ëéãüôåño óõ÷íÜ ãéá áðoêáôÜóôáóç óôÞèoõò ìåôÜ áðü ìáóôåêôoìÞ ëüãù êáñêßíoõ ôoõ óôÞèoõò. Áðü ôçí åöáñìoãÞ ôçò óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôoõ Ô60 Ýùò óÞìåñá, Ý÷oõí õðÜñîåé ìåñéêÜ áñêåôÜ êáëþò ðáñáäåêôÜ ðñoâëÞìáôá ó÷åôéæüìåíá ìå åìöõôåýìáôá óéëéêüíçò óôo óôÞèoò -óõóôoëÞ êÜøoõëáò (óõóôoëÞ ôoõ éíþäoõò éóôoý ðoõ ðåñéâÜëëåé ôo åìöýôåõìá), äéáññoÞ óéëéêüíçò (äéáññoÞ ãÝëçò), ñÞîç åìöõôåýìáôoò, áóâåóôoðoßçóç ãýñù áðü ôo åìöýôåõìá êáé ðéèáíÞ ðáñåìâoëÞ óôç ìáóôoãñáößá áíáöoñéêÜ ìå ôç äéÜãíùóç êáñêßíoõ ôoõ óôÞèoõò.
Ç óõóôoëÞ ôçò êÜøoõëáò åßíáé ç ðëÝoí óõ÷íÜ áíáöåñüìåíç åðéðëoêÞ ôùí åìöõôåõìÜôùí óôÞèoõò êáé ç äéÜñêåéá ôoõ ðñoâëÞìáôoò åßíáé áõîáíüìåíç áðü ôçí åìöýôåõóç óéëéêüíçò êáé Ýðåéôá. Óå Ýíáí áñéèìü 176 ãõíáéêþí ìå óõìðôùìáôoëoãéêÞ åìöýôåõóç óéëéêüíçò (äéÜñêåéá áðü ôçí åìöýôåõóç åðôÜ Þ êáé ðåñéóóüôåñá ÷ñüíéá óå 120 áóèåíåßò), 128 ãõíáßêåò åß÷áí óõóôoëÞ êÜøoõëáò. Ôá äåñìáôoëoãéêÜ åõñÞìáôá áõôÞò ôçò oìÜäáò ãõíáéêþí ðåñéëÜìâáíáí ôçëáããåéåêôáóßá (60%), åñýèçìá ôùí ôoé÷ùìÜôùí ôoõ óôÞèoõò (56%) êáé ðåôÝ÷åéåò (46%). Ç áêñéâÞò ðáèoãÝíåóç ôoõ ó÷çìáôéóìoý ôoõ éíþäoõò éóôoý, o oðoßoò ðåñéâÜëëåé ôo åìöýôåõìá óôÞèoõò, åßíáé Üãíùóôç. Áðoäüèçêå óôçí áðoññüöçóç äéáöüñùí ðñùôåúíþí ðëÜóìáôoò, óõìðåñéëáìâáíoìÝíùí ôùí èñoìâéêþí êáé óõìðëçñùìáôéêþí ðñùôåúíþí åðß ôçò åðéöÜíåéáò ôoõ åìöõôåýìáôoò êáé óôçí ðáñoõóßá äéåéóäõôéêþí ìáêñoöÜãùí êáé ëåìöoêõôôÜñùí Ô- êáé Â-, ìå áëëoéþóåéò óôá ðåñéðñoóèåôéêÜ öëåãìoíþäç ìåóoëáâçôéêÜ åðßðåäá. Åðßóçò, âñÝèçêå óéëéêüíç óôçí ðåñéâÜëëoõóá éíþäç êÜøoõëá, óå óõó÷åôéóìü ìå êoêêéþäåéò áíôéäñÜóåéò óå îÝío óþìá. ÐåñáéôÝñù Ýíäåéîç (ìå õðÝñç÷oõò), üóoí áöoñÜ óôç äéáññoÞ ãÝëçò êáé ôç ìåôáêßíçóç ôçò, åßíáé ç åìöÜíéóç óéëéêüíçò óôo Þðáñ ôùí áóèåíþí ìå åìöõôåýìáôá óôÞèoõò ðoõ Ýêáíáí åìöýôåõóç ðÜíù áðü ôñßá ÷ñüíéá ðñéí êáé óôá ìõéêÜ ôoé÷þìáôá ôoõ óôÞèoõò, óôéò ìáó÷Üëåò êáé óôá Üíù Üêñá óå ôÝóóåñéò áóèåíåßò ìå éóôoñéêü êëåéóôÞò êáøoõëoåêôoìÞò. ¸÷åé åðßóçò áíáöåñèåß óõóóþñåõóç óéëéêüíçò óôoõò ãáëáêôoöüñoõò áäÝíåò ôoõ óôÞèoõò, ðáñoõóßá åíüò áíÝðáöoõ åìöõôåýìáôoò óôÞèoõò.
Aðü ôo 1982, ôoõëÜ÷éóôoí 293 áóèåíåßò ìå áóèÝíåéá ôùí óõíäåôéêþí éóôþí Þ ñåõìáôéêÜ óõìðôþìáôá ìåôÜ áðü åìöýôåõóç óéëéêüíçò óôo óôÞèoò, Ý÷oõí áíáöåñèåß óôçí áããëéêÞ âéâëéoãñáößá. Ôá óõìðôþìáôá óõìðåñéëáìâÜíoõí ÷ñüíéá êüðùóç, áíåðáñêÞ ýðío, ãíùóôéêÞ äõóëåéôoõñãßá, ãåíéêåõìÝíç äõóêáìøßá, áñèñáëãßá, ìõáëãßá, ëåìöáäåíoðÜèåéá, ðåñéöåñéêÞ íåõñßôéäá, äõóëåéôoõñãßá ôçò oõñoäü÷oõ êýóôçò, öáéíüìåío ôoõ Raynaud, áëùðåêßáóç, íõ÷ôåñéíÞ åößäñùóç, îçñoöèáëìßá, îçñoóôoìßá êáé óõ÷íoýò ðoíüëáéìoõò. Óôéò ÇÐÁ, ìßá åõñýôáôá äéáäåäoìÝíç êÜëõøç áðü ôá ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò ãéá ôçí ðéèáíÞ óõó÷Ýôéóç áíÜìåóá óôçí áóèÝíåéá ôoõ óõíäåôéêoý éóôoý êáé óôá åìöõôåýìáôá óôÞèoõò îåêßíçóå ôo ÄåêÝìâñéo ôoõ 1990. Ôoí Áðñßëéo ôoõ 1992 o oñãáíéóìüò öáñìÜêùí áðáãüñåõóå ðåñáéôÝñù ÷ñÞóç åìöõôåõìÜôùí óôÞèoõò áðü óéëéêüíç, åêôüò áðü ðåñéoñéóìÝíç ÷ñÞóç êáôÜ ôçí Ýñåõíá.
Ç óôáèåñüôçôá ìå ôçí oðoßá áíáöÝñoíôáé ôá óõìðôþìáôá áíÜìåóá óôéò «ðñoóâåâëçìÝíåò» ãõíáßêåò êáé ôçí áíß÷íåõóç áíôéóùìÜôùí óôéò ãõíáßêåò ìå åìöõôåýìáôá, áðoäåéêíýåé Ýíá óõó÷åôéóìü áíÜìåóá óôçí áóèÝíåéá ôùí óõíäåôéêþí éóôþí êáé ôá åìöõôåýìáôá óôÞèoõò ìå óéëéêüíç.
Óå ìßá ìåëÝôç 116 ãõíáéêþí ìå åìöõôåýìáôá óôÞèoõò ìå óõìðôùìáôoëoãßá êáé 134 åëÝã÷oõò, áíôéóþìáôá âñÝèçêáí óõ÷íüôåñá óôéò ãõíáßêåò ìå åìöõôåýìáôá óôÞèoõò. Ìßá óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ äéáöoñÜ óôçí õðåñßó÷õóç áðoäåß÷èçêå ãéá 15 áðü ôá 20 áíôéóþìáôá ðoõ åëÝã÷èçêáí êáé éäéáßôåñá ôá áíôé-Ç2ÁÇ2Â, ÇÑRÑÑ, SS-Á, SS-Â, C¸, Scl-70, ÑS GÌ2 êáé NC-1. Ðáñüìoéá, ìßá ìåãáëýôåñç óõ÷íüôçôá óå áíôéóþìáôá óõó÷åôéæüìåíá ìå ôç óéëéêüíç, áõôoáíôéóþìáôá óôçí áíèñþðéíç áëâoõìßíç oñoý êáé âáóéêÞ ðñùôåÀíç ìõåëßíçò âñÝèçêå óå 520 óõìðôùìáôéêÝò ãõíáßêåò ìå åìöõôåýìáôá óôÞèoõò, óå ó÷Ýóç ìå 520 ãõíáßêåò ÷ùñßò åìöõôåýìáôá.
Ìßá åñåõíçôéêÞ oìÜäá åîÝôáóå áíôéóþìáôá óôoõò ôýðoõò êoëëáãüíoõ É êáé II, óå 70 ãõíáßêåò ìå åìöõôåýìáôá óôÞèoõò (áëëÜ ÷ùñßò êáìßá óõãêåêñéìÝíç áõôoÜíoóç áóèÝíåéá óýìöùíá ìå ôá êñéôÞñéá ôoõ Áìåñéêáíéêoý Êoëåãßoõ Ñåõìáôoëoãßáò), óå 82 ãõíáßêåò ìå åñõèçìáôþäç ëýêo (SLÅ), óå 94 ãõíáßêåò ìå ñåõìáôoåéäÞ áñèñßôéäá (RÁ) êáé óå 133 åëÝã÷oõò õãéþí áôüìùí. Ìßá ìåãáëýôåñç óõ÷íüôçôá óå áíôéóþìáôá óôo êoëëáãüío âñÝèçêå óôçí êÜèå oìÜäá ìåëÝôçò, óå ó÷Ýóç ìå ôçí oìÜäá åëÝã÷oõ. Åíôoýôoéò, åíþ oé ãõíáßêåò ìå ôá åìöõôåýìáôá óôÞèoõò Ýäåéîáí äõíáôÞ áíôéäñáóôéêüôçôá óå ðoëëáðëÜ ðåðôßäéá êoëëáãüíoõ ôoõ ôýðoõ É, oé ãõíáßêåò ìå ñåõìáôoåéäÞ áñèñßôéäá Ýäåéîáí äõíáôÞ áíôéäñáóôéêüôçôá óå ðoëëáðëÜ ðåðôßäéá êoëëáãüíoõ ôoõ ôýðoõ II. Oé ãõíáßêåò ìå åñõèçìáôþäç ëýêo Ýäåéîáí ìüío ìßá áäýíáìç áíôéäñáóôéêüôçôá óôo êoëëáãüío ôýðoõ É êáé II.
Ìßá áíáóêüðçóç ôçò áããëéêÞò âéâëéoãñáößáò êáé áðoóðÜóìáôá áðü ôo óõíÝäñéo ôoõ Áìåñéêáíéêoý Êoëåãßoõ Ñåõìáôoëoãßáò ôoõ 1992, áðÝäåéîå üôé ôo áíôéðõñçíéêü áíôßóùìá âñÝèçêå óå 7-68% ôùí ãõíáéêþí ìå åìöõôåýìáôá óôÞèoõò áðü óéëéêüíç. Åðßóçò, áóèåíåßò ìå åìöõôåýìáôá óôÞèoõò êáé áóèÝíåéåò óõããåíåßò ìå óêëçñoäåñìßá, ÷áñáêôçñßæoíôáí áðü ôçí ðáñoõóßá áíôéóùìÜôùí anticentromere êáé anti-ÑÌ-Scl. Áóèåíåßò ìå åìöõôåýìáôá óôÞèoõò êáé åñõèçìáôþäç ëýêo Þ áäéáöoñoðoßçôç áóèÝíåéá ôoõ óõíäåôéêoý éóôoý ÷áñáêôçñßæoíôáí ôõðéêÜ áðü áíôéóþìáôá óå ìéêñÝò ðõñçíéêÝò ñéâåíoðõñçíoðñùôåÀíåò, éäéáßôåñá óôo Â'/ ðoëõðåðôßäéo.
Áíáêåöáëáéþíoíôáò, ðoëëáðëÜ áíôéóþìáôá Ý÷oõí áíáöåñèåß óå ãõíáßêåò ìå åìöõôåýìáôá óôÞèoõò, óõ÷íÜ óå ðoóoóôü óçìáíôéêÜ ìåãáëýôåño áðü áõôü ðoõ âñÝèçêå óå «öõóéoëoãéêoýò» Ýëåã÷oõò. Åíôoýôoéò, áí êáé ðoëëÝò ìåëÝôåò áíÝöåñáí ðáñoõóßá áíôéóùìÜôùí anticentromere êáé anti-PM-Scl Þ áíôéóþìáôá óå ìéêñÝò ðõñçíéêÝò ñéâåíoðõñçíoðñùôåÀíåò ùò ÷áñáêôçñéóôéêÜ óå ãõíáßêåò ìå åìöõôåýìáôá óôÞèoõò, ãåíéêÜ ôá áíôéóþìáôá ðoõ ðåñéãñÜöçêáí óå ãõíáßêåò ìå åìöõôåýìáôá åßíáé ìç óõãêåêñéìÝíá. Óõ÷íÜ, áíôéóþìáôá äåí ìðoñoýí íá öáíoýí óå ãõíáßêåò ìå Ýíôïíç óõìðôùìáôoëoãßá.
Ç ðëåéoøçößá ôùí ìåëåôþí Ý÷åé áðoôý÷åé óôo íá âñåé Ýíá óõó÷åôéóìü áíÜìåóá óôá åìöõôåýìáôá óôÞèoõò áðü óéëéêüíç êáé êáèoñéóìÝíåò áóèÝíåéåò ôoõ óõíäåôéêoý éóôoý. ¸ãéíå ìßá áíÜëõóç áðü ôá äåäoìÝíá åðáíáëáìâáíüìåíçò Ýñåõíáò 14 åôþí (Éoýíéoò 1976-ÌÜéoò 1990) áðü ôo Íoóçëåõôéêü Óýíäåóìo ÕãåéoíoìéêÞò ÌåëÝôçò, óôçí oðoßá oé ðëçñoöoñßåò óõãêåíôñþèçêáí áðü äéåôÞ êáé óõìðëçñùìáôéêÜ åñùôçìáôoëüãéá óôáëìÝíá ìå ôo ôá÷õäñoìåßo êáé áíáóêoðÞóåéò éáôñéêþí áñ÷åßùí. ÓõíïëéêÜ 87.501 ãõíáßêåò åðéëÝ÷èçêáí ãéá ôçí åðáíáëáìâáíüìåíç Ýñåõíá, 516 áðü ôéò oðoßåò åß÷áí ðñoóäéoñéóìÝíç áóèÝíåéá ôoõ óõíäåôéêoý éóôoý êáé 1.183 áðü ôéò oðoßåò åß÷áí åìöõôåýìáôá óôÞèoõò (áðü ôá oðoßá ôá 876 Þôáí áðü ãÝëç óéëéêüíçò). Ôñåéò áóèåíåßò ìå íüóï ôoõ óõíäåôéêoý éóôoý (üëåò ìå ñåõìáôoåéäÞ áñèñßôéäá) åß÷áí åìöõôåýìáôá óôÞèoõò (ôo Ýíá ìå óéëéêüíç), äåäoìÝíoõ ôoõ êéíäýíoõ áíÜëoãá ìå ôçí çëéêßá ãéá ìßá âÝâáéç áóèÝíåéá ôoõ óõíäåôéêoý éóôoý, ôçò ôÜîçò ôoõ 0.6 (95% ðåñéèþñéá óéãoõñéÜò, 0.2-2.0) áíÜìåóá óôéò ãõíáßêåò ìå oðoéoäÞðoôå ôýðo åìöõôåýìáôoò. O ó÷åôéêüò êßíäõíoò ãéá ãõíáßêåò ìå åìöõôåýìáôá óôÞèoõò áðü óéëéêüíç Þôáí 0.3 (95% ðåñéèþñéá âåâáéüôçôáò, 0-1.9).
ÌoíáäéêÜ óôoé÷åßá áðü ôo Åðéäçìéoëoãéêü Ðñüãñáììá ÌåëÝôçò ôoõ Ñüôóåóôåñ ÷ñçóéìoðoéÞèçêáí ãéá íá ìåëåôÞóïõí áíáäñoìéêÜ 749 ãõíáßêåò ìå åìöõôåýìáôá (çëéêßáò 15-79 åôþí) êáé 1.498 ãõíáßêåò äéáöüñùí çëéêéþí ÷ùñßò åìöõôåýìáôá. ÌÝóá óå ìßá ðåñßoäo êáôÜ ìÝóo üño oêôþ åôþí åðáíáëáìâáíüìåíçò Ýñåõíáò êáé óôéò äýo oìÜäåò, âñÝèçêáí äýo ðåñéðôþóåéò ðñoóäéoñéóìÝíçò áóèÝíåéáò ôoõ óõíäåôéêoý éóôoý (ìßá ìå ñåõìáôoåéäÞ áñèñßôéäá, ìßá ìå óýíäñoìo Sjogren) áíÜìåóá óôéò ãõíáßêåò ìå åìöõôåýìáôá óôÞèoõò êáé ðÝíôå áíÜìåóá óôoõò åëÝã÷oõò (üëåò ìå ñåõìáôoåéäÞ áñèñßôéäá). O ó÷åôéêüò êßíäõíoò ãéá ôçí áíÜðôõîç ìßáò ðñoóäéoñéóìÝíçò áóèÝíåéáò ôoõ óõíäåôéêoý éóôoý áíÜìåóá óôéò ãõíáßêåò ìå åìöõôåýìáôá óôÞèoõò Þôáí 0.83 (95% ðåñéèþñéá âåâáéüôçôáò, 0.14-3.8).
¸ãéíå ìßá ìåëÝôç ÷ñçóéìoðoéþíôáò áñ÷åßá åíüò éáôñåßoõ Påõìáôoëoãßáò 4.229 ãõíáéêþí, 150 áðü ôéò oðoßåò ìå åìöõôåýìáôá óôÞèoõò êáé 721 ìå ðñoóäéoñéóìÝíåò áóèÝíåéåò ôoõ óõíäåôéêoý éóôoý (392 ìå ñåõìáôoåéäÞ áñèñßôéäá, 179 ìå åñõèçìáôþäç ëýêo, 64 ìå óêëçñoäåñìßá, 49 ìå óýíäñoìo Sjogren, 36 ìå äåñìáôoìõoóßôéäá Þ ðoëõìõoóßôéäá, êáé 49 ìå ìéêôÝò áóèÝíåéåò ôoõ óõíäåôéêoý éóôoý). ÄåêáðÝíôå áóèåíåßò åß÷áí êáé ñåõìáôoåéäÞ áñèñßôéäá êáé ìßá áðü ôéò áóèÝíåéåò ôoõ óõíäåôéêoý éóôoý, åíþ 33 åß÷áí ðÜíù áðü ìßá áóèÝíåéá ôoõ óõíäåôéêoý éóôoý. Óå áõôÞí ôç ìåëÝôç ç ðñoóáñìoóìÝíç áíáëoãßá ðéèáíoôÞôùí ãéá ôéò ãõíáßêåò ìå åìöõôåýìáôá, íá áíáðôýîoõí ñåõìáôoåéäÞ áñèñßôéäá êáé/Þ ìßá áðü ôéò áóèÝíåéåò ôoõ óõíäåôéêoý éóôoý, Þôáí 0.45 (95% ðåñéèþñéá âåâáéüôçôáò, 0.22-0.90).
Áí êáé áõôÝò êáé Üëëåò ìåëÝôåò áðÝôõ÷áí íá áðoäåßîoõí Ýíá óõó÷åôéóìü áíÜìåóá óôá åìöõôåýìáôá óôÞèoõò áðü óéëéêüíç êáé ôéò ðñoóäéoñéóìÝíåò áóèÝíåéåò ôoõ óõíäåôéêoý éóôoý, ìåñéêoß óõããñáöåßò éó÷õñßæoíôáé üôé ç Ýêèåóç óå óéëéêüíç Ý÷åé ùò áðoôÝëåóìá áóèÝíåéåò óõó÷åôéæüìåíåò ìå óéëéêüíç, äçëáäÞ ìßá ìoíáäéêÞ åíüôçôá ÷áñáêôçñéæüìåíç áðü ìõoóêåëåôéêü ðüío êáé áõôoÜíoóá ÷áñáêôçñéóôéêÜ. Éó÷õñßæoíôáé üôé êáèþò oé ðñüóöáôåò åðéäçìéoëoãéêÝò ìåëÝôåò Ý÷oõí åóôéÜóåé óôoí êßíäõío ãéá ðñoóäéoñéóìÝíåò áóèÝíåéåò ôoõ óõíäåôéêoý éóôoý óå ãõíáßêåò ìå åìöõôåýìáôá óôÞèoõò, äåí åßíáé áðoñßáò Üîéo ôo üôé äå âñÝèçêå êáíÝíáò óõó÷åôéóìüò. Ãéá íá áðáíôçèåß áõôü ôo åñþôçìá áðáéôoýíôáé ðåñáéôÝñù ìåëëoíôéêÝò åðéäçìéoëoãéêÝò ìåëÝôåò.
