Αντισυλληπτικές μέθοδοι φραγμού


Κ. Πανταζής
Τ. Τσαλίκης


A’ Μαιευτική - Γυναικολογική κλινική
Α.Π.Θ. Νοσοκομείο “Παπαγεωργίου” Θεσ/νικη
Αλληλογραφία: Τρύφων Τσαλίκης,
Περιφερειακή οδός Θεσ/νικης
ΝΕΑ ΕΥΚΑΡΠΙΑ 56403
τηλ. 2310 693131
email: ttsalikis@med.auth.gr
Κατατέθηκε: 06/10/03
Εγκρίθηκε: 13/12/03

 

Περίληψη
Οι αντισυλληπτικές μέθοδοι φραγμού επανήλθαν δυναμικά στο προσκήνιο διεθνώς. Προσφέρουν ικανοποιητική προστασία από τις ανεπιθύμητες κυήσεις και επιπρόσθετα προστατεύουν από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Στο κλασσικό ανδρικό προφυλακτικό από φυσικό latex προστέθηκαν νέα υψηλής τεχνολογίας προϊόντα, τα οποία όμως δεν κατορθώνουν να το εκτοπίσουν, παρά μόνο εξυπηρετούν εξατομικευμένες ανάγκες. Θα πρέπει το ζευγάρι να έχει πρόσβαση στην επείγουσα αντισύλληψη για την περίπτωση ρήξης του μέσου, η οποία ευθύνεται για τη συντριπτική πλειοψηφία των αποτυχιών της μεθόδου. Τόσο το ανδρικό όσο και το γυναικείο προφυλακτικό μπορούν να χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα με τις άλλες μεθόδους αντισύλληψης, με σκοπό την ταυτόχρονη προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, περιλαμβανομένου του AIDS.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η αντισύλληψη με μεθόδους φραγμού επανήλθε δυναμικά στο προσκήνιο χάρη στην ταυτόχρονη προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.(1) Η αποτελεσματικότητά της υπολείπεται εκείνης της σύγχρονης ορμονικής αντισύλληψης και εξαρτάται από τη σωστή χρήση.(2) Η εφαρμογή των μεθόδων φραγμού κατά τη διάρκεια ή λίγο πριν τη συνουσία δυσαρεστεί ορισμένα ζευγάρια.
Οι μέθοδοι αυτές πλεονεκτούν ισχυρά στην απουσία συστηματικών παρενεργειών, στον έλεγχο που προσφέρουν στον χρήστη και κυρίως στο ότι κάποιες από αυτές αποτελούν τον μόνο αποτελεσματικό τρόπο προστασίας από τη μετάδοση της HIV λοίμωξης και σε μικρότερο βαθμό άλλων σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων.

ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΑ (ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ / ΑΝΔΡΙΚΟ)

Το ανδρικό προφυλακτικό επιφυλάσσει 2-12% ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες στον πρώτο χρόνο χρήσης του.(2,3) Ταυτόχρονα προφυλάσσει από τη μετάδοση του ιού HIV σε ποσοστό 80% όταν χρησιμοποιείται σωστά και συνεχώς.(1) Εξίσου καλά θεωρείται ότι προφυλάσσει από τις γονοκοκκικές και τις τριχομοναδικές λοιμώξεις, ενώ χαμηλότερη αλλά μάλλον υπαρκτή είναι και η προστασία από τα χλαμύδια.(4) Γι' αυτό η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών προβάλλουν το προφυλακτικό ως απαραίτητο συμπλήρωμα, ακόμη και όταν ήδη χρησιμοποιείται κάποια άλλη πιο αποτελεσματική αντισυλληπτική μέθοδος. Ταυτόχρονα χαρακτηριστική είναι και η παρέμβαση των ανωτέρω οργανώσεων για τον καθορισμό αυστηρών προδιαγραφών ως προς την κατασκευή και τη διανομή των προφυλακτικών (εικόνες 1-4)(3).
Αν και το προφυλακτικό κατασκευαζόταν αρχικά από ζωικά υλικά, φύλλα παπύρου και λεπτά υφάσματα, σε εποχές που χάνονται στις αρχές των ιστορικών χρόνων, η εξέλιξη στην τεχνολογία κατασκευής του παραμένει σε άνθηση.(3,5) Στο ευρέως διαδεδομένο ανδρικό προφυλακτικό από φυσικό latex την περασμένη δεκαετία προστέθηκε το προφυλακτικό από πολυουρεθάνη, μια συνθετική ουσία που χρησιμοποιείται και για το γυναικείο ομόλογό του, καθώς και το προφυλακτικό από συνθετικά ελαστομερή. Τα συνθετικά υλικά έδειξαν στο εργαστήριο ότι υπερέχουν του latex στο ότι στερούνται φυσικών μικροπόρων και αποτελούν τελειότερο φραγμό. Επίσης, είναι ανθεκτικά στη χρήση λιποδιαλυτών λιπαντικών όπως η βαζελίνη και τα φυτικά έλαια, καθώς και τα κολπικά ορμονικά και αντιμυκητιασικά σκευάσματα, σε αντίθεση με το latex που είναι απαγορευτικά ευαίσθητο στα ανωτέρω υλικά. Ωστόσο, ο αρχικός ενθουσιασμός μετριάζεται από μια πρόσφατη μετα-ανάλυση, η οποία αναδεικνύει χαμηλότερη αντισυλληπτική αποτελεσματικότητα σε σύγκριση με το κλασσικό latex.(6) Πάντως τα non-latex προφυλακτικά παραμένουν μονόδρομος για τους ανθρώπους με αλλεργία στο latex.
Όποιος τύπος προφυλακτικού και αν προτιμηθεί, θα πρέπει το ζευγάρι να είναι ενημερωμένο και να έχει πρόσβαση στην επείγουσα αντισύλληψη για την περίπτωση ρήξης του προφυλακτικού, η οποία ευθύνεται για τη συντριπτική πλειοψηφία της αποτυχίας της μεθόδου.
Το γυναικείο προφυλακτικό που δημιουργήθηκε το 1988 και πρωτοκυκλοφόρησε στην Ευρώπη το 1992, είναι μια ακόμη αξιόπιστη εναλλακτική μέθοδος στο ανδρικό προφυλακτικό.(7) Με τη σωστή χρήση είναι εξίσου αποτελεσματικό με το ανδρικό ομόλογό του, ενώ προσφέρει και στις γυναίκες την πρωτοβουλία αντισύλληψης και προστασίας από τις λοιμώξεις. Δεν προκαλεί ερεθισμούς, καθώς είναι κατασκευασμένο από πολυουρεθάνη, ενώ πλεονεκτεί και στο ότι δεν χρειάζεται να αφαιρεθεί αμέσως μετά την εκσπερμάτιση, καθώς ο κόλπος δεν μεταβάλλεται σε μέγεθος και δεν υπάρχει κίνδυνος διαρροής του σπέρματος. Η φυσική ανθεκτικότητα του υλικού είναι τέτοια που σε κλινική δοκιμή, υπό την αιγίδα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, το γυναικείο προφυλακτικό επαναχρησιμοποιήθηκε από ζευγάρια 5 φορές, μετά από κύκλους καθαρισμού με διάλυμα οικιακής χλωρίνης 1:20 και λίπανση, χωρίς η αποτελεσματικότητά του να ελαττωθεί.(8) Πάντως η επαναχρησιμοποίηση, η οποία είναι διαδεδομένη στον Τρίτο Κόσμο για λόγους κόστους, δεν συνιστάται από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. Η χρήση του γυναικείου προφυλακτικού έχει ως τώρα περιορισθεί λόγω υποκειμενικών προτιμήσεων και του σχετικά υψηλού κόστους, παρά λόγω αντικειμενικών μειονεκτημάτων έναντι του ανδρικού προφυλακτικού.

1. 2.
Eικόνα 1. Κατασκευή προφυλακτικών
Eικόνα 2. Έλεγχος αντοχής.

3. 4.
Eικόνα 3. Έλεγχος αντοχής
Eικόνα 4. Προφυλακτικό σε πλήρη έκπτυξη

ΔΙΑΦΡΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΙΚΕΣ ΚΑΨΕΣ
Τα κολπικά διαφράγματα εφαρμόζονται μεταξύ του οπισθίου κολπικού θόλου και της ηβικής σύμφυσης, οι δε τραχηλικές κάψες σε άμεση επαφή με τον τράχηλο και με τρόπο που να επιτυγχάνεται αναρροφητικό αποτέλεσμα. Αποτελούν μεθόδους κατάλληλες για καλά εκπαιδευμένες χρήστριες. Οι μέθοδοι αυτές συνδυαζόμενες με τη χρήση σπερμοκτόνων ουσιών, όπως το nonoxynol-9, παρέχουν ικανοποιητική αντισυλληπτική προστασία με 6-18% ανεπιθύμητες κυήσεις τον πρώτο χρόνο.(2,9) Προσφέρουν το πλεονέκτημα της πρωτοβουλίας στη γυναίκα. Επίσης πλεονεκτούν στο ότι εφαρμόζονται κάποια ώρα πριν την σεξουαλική επαφή και δεν παρεμβάλλονται στην ερωτική διαδικασία. Δεν παρέχουν όμως επαρκή προστασία από τις λοιμώξεις, ενώ η αποτελεσματικότητα εξαρτάται άμεσα από την κατάλληλη εκπαίδευση της γυναίκας και την κατανόηση όλων των λεπτομερειών.

ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΠΤΙΚΟΙ ΣΠΟΓΓΟΙ
Δεν αποτελούν αληθή αντισυλληπτική μέθοδο φραγμού, αφού ο σκοπός τους δεν είναι να εμποδίσουν το σπέρμα να διέλθει προς τον ενδοτράχηλο, αλλά απλά να φέρουν την σπερμοκτόνο ουσία. Το nonoxynol-9, παρόλο που παρέχει αντισυλληπτική προστασία λίγο υποδεέστερη των άλλων μεθόδων φραγμού, δεν παρέχει καμία προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, ενώ αντίθετα φαίνεται ότι προκαλεί ερεθισμούς και εξελκώσεις στον βλεννογόνο των γεννητικών οργάνων και ίσως έτσι προδιαθέτει στη λοίμωξη.(10,11) Νεώτερα σπερμοκτόνα και αντιμικροβιακά βρίσκονται σε ερευνητικό στάδιο.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Παρόλο που οι μέθοδοι φραγμού δεν μπορούν να ανταγωνισθούν τις άλλες μεθόδους σε αντισυλληπτική αποτελεσματικότητα, η επικαιρότητα κάποιων από αυτές είναι μεγάλη λόγω της προστασίας από τη μετάδοση λοιμώξεων. Η πλέον σύγχρονη στρατηγική προβλέπει τον συνδυασμό μιας αποτελεσματικής μεθόδου αντισύλληψης με μια μέθοδο φραγμού, όπως το προφυλακτικό, που παρέχει προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, περιλαμβανομένου του AIDS, όπως φαίνεται στη εικόνα 5.(1,12)

Summary
Pantazis K, Tsalikis T.
Barrier contraceptive methods
Hellen Obstet Gynecol 16(2):158-161, 2004

Barrier methods of contraception are again in fashion. They provide acceptable reliability in preventing unwanted pregnancies and moreover they protect against sexually transmitted infections. Modern technology has provided new alternatives to the classical latex male condom, which, however, can only serve for personalisation of use, rather than for wide substitution of the cold standard. Couples need to have access to emergency contraception in case of rupture, which represents the main cause of failure. Male and female condoms are suitable to be used complementary to other contraceptives as a means to protect from sexually transmitted infections, including HIV.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Weller S, Davis K. Condom effectiveness in reducing heterosexual HIV transmission (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 1, Chichester, UK: John Wiley & Sons, Ltd. 2004.
2. Μπόντης ΝΙ. Βασικές γνώσεις Μαιευτικής & Γυναικολογίας, 2004. University Studio Press 2002.
3. The male latex condom. Specification & Guidelines for Condom Procurement. World Health Organization and Joint United Nations Programme on HIV/AIDS, 1998.
4. d'Oro LC, Parazzini F, Naldi L, La Vecchia C. Barrier methods of contraception, spermicides, and sexually transmitted diseases: a review. Genitourin Med 1994; 70(6):410-417.
5. Murphy JS. The condom industry in the United States. Jefferson NC: McFarland & Company, Inc 1990.
6. Gallo MF, Grimes DA, Schulz KF. Non-latex versus latex male condoms for contraception (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 1, 2004. Chichester, UK: John Wiley & Sons, Ltd.
7. The female condom: an information pack, WHO/UNAIDS, 1997.
8. The Safety and Feasibility of Female Condom Reuse: Report of a WHO Consultation 28-29 January 2002.
9. Gallo MF, Grimes DA, Schulz KF. Cervical cap versus diaphragm for contraception (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 1, 2004. Chichester, UK: John Wiley & Sons, Ltd.
10. Wilkinson D, Ramjee G, Tholandi M, Rutherford G. Nonoxynol-9 for preventing vaginal acquisition of sexually transmitted infections by women from men (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 1, 2004. Chichester, UK: John Wiley & Sons, Ltd.
11. Wilkinson D, Ramjee G, Tholandi M, Rutherford G. Nonoxynol-9 for preventing vaginal acquisition of HIV infection by women from men (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 1, 2004. Chichester, UK: John Wiley & Sons, Ltd.
12. Cates W Jr, Steiner MJ. Dual protection against unintended pregnancy and sexually transmitted infections: what is the best contraceptive approach? Sex Transm Dis 2002; 29(3):168-174.

 

HOMEPAGE


<<< Προηγούμενη σελίδα