Νεογνικές εκδηλώσεις σοβαρής
μητρικής υπέρτασης

Α. Ανδρέου
Χ. Σαραντάρη

Νεογνολογική Κλινική Ε.Σ.Υ., Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης
Διεύθυνση αλληλογραφίας: Α. Ανδρέου Τηλ.: 2310822590 Email: qaley@spark.net.gr

Περίληψη
Η σοβαρή υπέρταση της κύησης (ΣΥΚ) - προεκλαμψία, εκλαμψία και σύνδρομο HELLP - έχει αναφερθεί ως αιτία της αυξημένης νεογνικής θνησιμότητας και νοσηρότητας στα πολύ χαμηλού βάρους γέννησης ΠΧΒΓ νεογνά (<1500γρ). Η συχνότητα της νεογνικής θνησιμότητας ποικίλλει ευρέως στις διάφορες δημοσιευθείσες μελέτες. Τα τελευταία χρόνια, η βελτίωση των μέσων εντατικής νοσηλείας έχει ελαττώσει σημαντικά τη θνησιμότητα. Σήμερα η θνησιμότητα εξαρτάται από το βάρος γέννησης (ΒΓ) και τη διάρκεια κύησης (ΔΚ) και όχι από αυτή καθ' αυτή τη ΣΥΚ. Η νεογνική νοσηρότητα σχετίζεται, κυρίως, με το ΒΓ, τη ΔΚ και την ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης (ΕΚΑ), αν και η ανεξάρτητη συμμετοχή της ΣΥΚ δεν μπορεί να αποκλειστεί τελείως με τα υπάρχοντα δεδομένα. Η νεογνική νοσηρότητα περιλαμβάνει ποικίλα προβλήματα, όπως προωρότητα, ΣΑΔ, μικρό βάρος για τη ΔΚ, αιματολογικά προβλήματα (ουδετεροπενία, θρομβοπενία), σήψη, ΝΕΚ, ανοικτός αρτηριακός πόρος. Η ουδετεροπενία και η θρομβοπενία φαίνεται να σχετίζονται με το βαθμό της ΕΚΑ και το βαθμό της προωρότητας. Η ουδετεροπενία έχει συνδεθεί με την αυξημένη συχνότητα νεογνικής σήψης και η αντιμετώπισή της περιλαμβάνει τη χορήγηση παράγοντα G-CSF. Τα νεογνά μητέρων με ΣΥΚ έχει αναφερθεί πως έχουν ελαττωμένο κίνδυνο περικοιλιακής λευκομαλακίας, ενδοκράνιας αιμορραγίας, νευροαναπτυξιακής καθυστέρησης και εγκεφαλικής παράλυσης. Υποστηρίχτηκε ότι αυτό οφείλεται είτε στη ΣΥΚ και στο MgSO4 που χορηγείται θεραπευτικά στη ΣΥΚ είτε στην παράταση της κύησης. Τα παραπάνω δεν έχουν επιβεβαιωθεί από πρόσφατες μελέτες. Πειραματικά δεδομένα των τελευταίων ετών δείχνουν ότι τα νεογνά με ΕΚΑ παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα νόσων της ενήλικης ζωής, όπως υπέρταση, διαβήτη τύπου ΙΙ, παχυσαρκία, στεφανιαία νόσο, κατάθλιψη. Η ΕΚΑ συνδέεται με τη ΣΥΚ. Εάν η ΣΥΚ από μόνη της ή μέσω της ΕΚΑ μπορεί να προκαλέσει προβλήματα της ενήλικης ζωής, δεν είναι γνωστό. Συμπερασματικά, η αυξημένη νεογνική θνησιμότητα και νοσηρότητα νεογνών μητέρων με ΣΥΚ σχετίζεται με τα συνoδά επακόλουθα του μικρού ΒΓ, της μικρής ΔΚ και το βαθμό της ΕΚΑ. Χρειάζονται περισσότερες, μεγαλύτερες, τυχαιοποιημένες και καλά οργανωμένες μελέτες για να δείξουν εάν η ΣΥΚ από μόνη της προκαλεί νεογνική και μακροχρόνια νοσηρότητα.
Όροι ευρετηρίου: σοβαρή υπέρταση κύησης, νεογνική νοσηρότητα και θνησιμότητα, ΠΧΒΓ<1500.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η υπέρταση εξακολουθεί να επιπλέκει σημαντικό αριθμό κυήσεων. Η σοβαρή υπέρταση της κύησης (ΣΥΚ) - προεκλαμψία, εκλαμψία, σύνδρομο HELLP επιπλεγμένο με προεκλαμψία, χρόνια υπέρταση επιπλεγμένη με προεκλαμψία - έχει αναφερθεί ότι αποτελεί σημαντική αιτία νεογνικής θνησιμότητας και νοσηρότητας στα πολύ χαμηλού βάρους γέννησης (ΠΧΒΓ) (<1500g) πρόωρα νεογνά.(1-6) Η επίδραση της ΣΥΚ στην έκβαση της κύησης και στη νεογνική νοσηρότητα έχει αποτελέσει αντικείμενο αρκετών μελετών με αντικρουόμενα αποτελέσματα. Η ήπια υπέρταση της κύησης και η ήπια χρόνια υπέρταση, που δεν επιπλέκονται από προεκλαμψία, έχουν την ίδια περιγεννητική έκβαση με αυτήν του γενικού μαιευτικού πληθυσμού. Οι σοβαρά υπερτασικές μητέρες, σε σύγκριση με τις μη υπερτασικές, έχουν πιο συχνά επιπλοκές κατά την κύηση και υψηλότερο ποσοστό καισαρικών τομών.(1,8) Οι κυριότερες επιπλοκές κατά την κύηση είναι ο προδρομικός πλακούντας, η πρόωρη αποκόλληση του πλακούντα, η πρόπτωση της ομφαλίδας, το ολιγάμνιο, ο πρόωρος τοκετός και η μη εξέλιξη του τοκετού.(1) Οι επιπλοκές οδηγούν συχνά σε ενδομήτρια καθυστέρηση της αύξησης (ΕΚΑ), αύξηση της εμβρυικής θνησιμότητας, αύξηση της πρώιμης νεογνικής θνησιμότητας, αύξηση της νεογνικής νοσηρότητας και αύξηση ορισμένων παθήσεων της ενήλικης ζωής. Υπάρχει μεγάλη ασυμφωνία όσον αφορά στην επίδραση της ΣΥΚ στη νεογνική θνησιμότητα και στη νεογνική και μετανεογνική νοσηρότητα. Αυτό οφείλεται, κυρίως, στην έλλειψη ικανού αριθμού τυχαιοποιημένων, ελεγχόμενων μελετών (RCT) και στην πληθώρα αναδρομικών μελετών με μικρό αριθμό περιστατικών, χωρίς δυνατότητα ελέγχου για συνυπάρχοντες παράγοντες. Αναλυτικότερα η επίδραση της ΣΥΚ στη νεογνική θνησιμότητα και νοσηρότητα έχει ως εξής:

ΝΕΟΓΝΙΚΗ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ
Έχει αναφερθεί ότι η ΣΥΚ συνοδεύεται από αυξημένη νεογνική θνησιμότητα στα πρόωρα νεογνά.(1-6) Η συχνότητα της θνησιμότητας παρουσιάζει πολύ μεγάλες διαφορές ανάμεσα στις εργασίες που έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς. Χαρακτηριστικά, σε υπερτασικές κυήσεις που επεπλάκησαν από σύνδρομο HELLP έχει αναφερθεί συχνότητα νεογνικής θνησιμότητας 2%-60%.(2-6,8) Αυτές οι μεγάλες διαφορές στη θνησιμότητα οφείλονται σε πολλούς παράγοντες, όπως το είδος του πληθυσμού που μελετήθηκε, ο τρόπος αντιμετώπισης της υπέρτασης, το έτος της μελέτης, οι συνυπάρχουσες επιπλοκές της κύησης και η συχνότητα των ενδομήτριων θανάτων. Τα νοσοκομεία που είχαν υψηλή συχνότητα περιγεννητικής ασφυξίας είχαν και σχετικά υψηλή συχνότητα περιγεννητικής θνησιμότητας.(8)
Στις πιο πρόσφατες εργασίες αναφέρεται βελτίωση της νεογνικής επιβίωσης, η οποία συμβαδίζει με την πρόοδο της ιατρικής στις μονάδες εντατικής νοσηλείας των νεογνών.(3,8) Τα προηγούμενα χρόνια, οι περισσότεροι θάνατοι πρόωρων νεογνών υπερτασικών μητέρων οφείλονταν στο βαρύ σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας (ΣΑΔ). Οι θάνατοι αυτοί έχουν ελαττωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, μετά την εισαγωγή του επιφανειοδραστικού παράγοντα στη θεραπεία του ΣΑΔ. Τα αίτια θανάτου των τελειόμηνων νεογνών μητέρων με ΣΥΚ δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς, διότι λίγες κυήσεις με ΣΥΚ φθάνουν στην τελειόμηνη ηλικία και λίγα από τα νεογνά που γεννιούνται τελειόμηνα πεθαίνουν.
Σε μια κλινικοπαθολογοανατομική μελέτη 46 θανάτων τελειόμηνων νεογνών υπερτασικών μητέρων βρέθηκε ότι τα νεογνά αυτά, σε σχέση με τα τελειόμηνα φυσιολογικά νεογνά, είχαν μικρότερο βάρος σώματος, μικρότερο βάρος πνευμόνων και μικρότερο βάρος ήπατος. Οι κυριότερες αιτίες θανάτου ήταν η πνευμονική υποπλασία (24%), το ΣΑΔ (22%), το ΣΕΜ (20%) και η πνευμονική αιμορραγία (13%).(9) Σήμερα, η επιβίωση των νεογνών που γεννιούνται από μητέρες με ΣΥΚ εξαρτάται κυρίως από τη διάρκεια της κύησης (ΔΚ) και το βάρος γέννησης (ΒΓ). Δεν φαίνεται ότι η ΣΥΚ ανεξάρτητα από τη ΔΚ και το ΒΓ αυξάνει τη νεογνική θνησιμότητα.(8,10) Ούτε και η θεραπευτική χορήγηση του MgSO4 στη μητέρα επηρεάζει τη νεογνική θνησιμότητα.(11,12) Η θνησιμότητα απαντά σχεδόν αποκλειστικά σε νεογνά με ΒΓ<1000g.

ΝΕΟΓΝΙΚΗ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ
Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι τα νεογνά υπερτασικών μητέρων, σε σχέση με τα νεογνά μη υπερτασικών μητέρων, εμφανίζουν με μεγαλύτερη συχνότητα και βαρύτητα συγκεκριμένα νεογνικά προβλήματα, ενώ πιο πρόσφατες μελέτες αποδεικνύουν ότι αυτό δεν ισχύει, όταν λαμβάνονται υπόψη και άλλοι συνυπάρχοντες παράγοντες, όπως το ΒΓ, η ΔΚ, η ΕΚΑ, η περιγεννητική ασφυξία, κ.ά. Έχει υποστηριχθεί, επίσης, ότι στα πρόωρα νεογνά η ΣΥΚ και το MgSO4 προστατεύουν από την εγκεφαλική και την πνευμονική βλάβη, απόψεις που αμφισβητούνται ευρέως. Ένας τομέας που ελάχιστα έχει ερευνηθεί είναι η ύπαρξη μακροχρόνιων επακόλουθων από την επίδραση της ΣΥΚ στο έμβρυο και το νεογνό, επακόλουθα που μπορεί να εμφανισθούν στην ενήλικη ζωή, όπως οι διαταραχές στη νοητική ανάπτυξη, η υπέρταση, η στεφανιαία νόσος, ο διαβήτης, τα ψυχικά νοσήματα. Τα προβλήματα που παρουσιάζονται πιο συχνά στα πρόωρα νεογνά υπερτασικών μητέρων, σε σχέση με τα πρόωρα νεογνά μη υπερτασικών μητέρων, είναι τα εξής:
-Χαμηλό ΒΓ
-Χαμηλή βαθμολογία Apgar στο 1ο και 5ο λεπτό
-Καθυστέρηση στην εξωμήτρια προσαρμογή
-Υποτονία
-Ειλεός
-Καθυστέρηση στην πρώτη κένωση
-Αυξημένη συχνότητα νεκρωτικής εντεροκολίτιδας
-Αιματολογικά προβλήματα:
-Ουδετεροπενία (>2000/mm3)
-Θρομβοκυτταροπενία (>150000/mm3)
-Πολυκυτταραιμία
-Αυξημένα εμπύρηνα ερυθρά
-Διαταραχές πηκτικών παραγόντων
-Αύξηση νορμοβλαστών
-Αυξημένη συχνότητα ανοικτού αρτηριακού πόρου
-Αυξημένη συχνότητα σήψης
-Ελαττωμένη συχνότητα εγκεφαλικής παράλυσης
-Ελαττωμένη συχνότητα νοητικής στέρησης
-Αυξημένη ή ελαττωμένη συχνότητα ΣΑΔ
-Αυξημένη συχνότητα χρόνιων παθήσεων της ενήλικης ζωής
Τα προβλήματα που παρουσιάζουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον και για τα οποία υπάρχει μεγαλύτερη αμφισβήτηση αναλύονται παρακάτω.

ΟΥΔΕΤΕΡΟΠΕΝΙΑ
Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι τα νεογνά υπερτασικών μητέρων έχουν σημαντικά μεγαλύτερη συχνότητα λευκοπενίας και ουδετεροπενίας συγκρινόμενα με τα νεογνά μη υπερτασικών μητέρων.(6,13,14) Η συχνότητα, η βαρύτητα και η διάρκεια της ουδετεροπενίας σχετίζονται άμεσα με τον βαθμό της ΕΚΑ και της προωρότητας, καθώς και με τη βαρύτητα της μητρικής υπέρτασης.(13,15,16) Η ουδετεροπενία έχει αναφερθεί ότι μπορεί να συμβεί στο 36-57% των νεογνών μητέρων με ΣΥΚ.(6,13,15-18) Η συχνότητα και η διάρκεια της ουδετεροπενίας είναι πολύ μικρότερη, όταν για τη διάγνωσή της χρησιμοποιούνται τα αναθεωρημένα κριτήρια του Mouzinho,(19) που είναι πιο κατάλληλα για τα ΠΧΒΓ νεογνά, σε σχέση με τα κριτήρια του Manroe(20) που θεωρούνται κατάλληλα για τελειόμηνα νεογνά.
Άλλες μελέτες έδειξαν ότι δεν υπήρχε διαφορά στη συχνότητα της ουδετεροπενίας μεταξύ νεογνών υπερτασικών και μη μητέρων.(15,16,18,21,22) Η ουδετεροπενία, όμως, διήρκεσε περισσότερο στα νεογνά των υπερτασικών μητέρων.(18,21)
Η ασυμφωνία μεταξύ των μελετών όσον αφορά στην αυξημένη ή μη συχνότητα ουδετεροπενίας σε νεογνά σοβαρά υπερτασικών μητέρων οφείλεται στους διαφορετικούς πληθυσμούς που μελετήθηκαν, στα διαφορετικά πρωτόκολλα σχετικά με τον ορισμό της ουδετεροπενίας, στο χρονικό διάστημα αναζήτησης της, καθώς και στον έλεγχο για συνυπάρχοντες παράγοντες.
Η ουδετεροπενία μπορεί να εμφανισθεί από τη γέννηση ή μετά την πρώτη ημέρα ζωής. Σε μία εργασία η ουδετεροπενία που εμφανίσθηκε αμέσως μετά τον τοκετό παρουσίασε δύο τρόπους εξέλιξης κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας ζωής: είτε παρέμεινε σταθερή, είτε παρουσίασε εναλλασσόμενες φάσεις ουδετεροπενίας και φυσιολογικού αριθμού ουδετερόφιλων.(23) Η ουδετεροπενία συνήθως διαρκεί μία εβδομάδα, αλλά μπορεί να διαρκέσει έως και 30 ημέρες.(13)
Η αιτία της είναι άγνωστη και δεν φαίνεται να συνδέεται με τη φαρμακευτική αγωγή της μητέρας. Μελέτες έχουν δείξει ότι σε εκπλύματα πλακούντος και στο αίμα του λώρου νεογνών υπερτασικών μητέρων περιέχονται ουσίες αδιευκρίνιστης φύσης, οι οποίες αναστέλλουν την παραγωγή των ουδετερόφιλων.(24) Προτάθηκε, επίσης, η υπόθεση ότι η εμβρυική υποξία προκαλεί στροφή των αρχέγονων κυττάρων του μυελού προς την κατεύθυνση της αύξησης της ερυθροποίησης, με αποτέλεσμα την ελάττωση της μεγακαρυοκυτταροποίησης και μυελοκυτταροποίησης.(25) Αρκετά νεογνά με ουδετεροπενία έχουν και θρομβοκυτταροπενία.(13,21)
Η σημασία της ουδετεροπενίας στα νεογνά μητέρων με ΣΥΚ βρίσκεται στην ενοχοποίησή της για την αύξηση του κινδύνου νοσοκομειακής λοίμωξης.(13,17,21)

ΘΡΟΜΒΟΚΥΤΤΑΡΟΠΕΝΙΑ
Τα νεογνά υπερτασικών μητέρων έχει δειχθεί ότι έχουν χαμηλότερο αριθμό αιμοπεταλίων σε σχέση με τα νεογνά μη υπερτασικών μητέρων.(20) Όταν κριτήριο θρομβοκυτταροπενίας λαμβάνεται ο αριθμός των αιμοπεταλίων <150000/mm3, τα νεογνά των υπερτασικών μητέρων παρουσιάζουν συχνότερα θρομβοκυτταροπενία σε σύγκριση με τα νεογνά των μη υπερτασικών μητέρων. Η διαφορά αυτή δεν υφίσταται, όταν κριτήριο θρομβοκυτταροπενίας είναι ο αριθμός αιμοπεταλίων <100000/mm3.(20,26) Είναι πιθανόν να υφίσταται κάποια αλληλοεπικάλυψη μεταξύ των ειδών θρομβοκυτταροπενίας ανάμεσα σε πρόωρα νεογνά με ΕΚΑ και σε πρόωρα νεογνά υπερτασικών μητέρων. Αρκετά θρομβοκυτταροπενικά νεογνά έχουν ΕΚΑ και είναι γεννημένα από υπερτασικές μητέρες. Τα περισσότερα, όμως, θρομβοκυτταροπενικά νεογνά με ΕΚΑ δεν είναι γεννημένα από υπερτασικές μητέρες.(27) Πιθανολογείται ότι η θρομβοκυτταροπενία που παρατηρείται στα νεογνά υπερτασικών μητέρων, όπως και η ουδετεροπενία που τα συνοδεύει, είναι αποτέλεσμα της ελαττωμένης παραγωγής αιμοπεταλίων.(24)
Η θρομβοκυτταροπενία απαντά σχεδόν αποκλειστικά σε νεογνά μητέρων με ΣΥΚ, και είναι πιο έντονη όσο πιο μεγάλος είναι ο βαθμός προωρότητας και η ενδομήτρια δυστροφία. Η συχνότητα της θρομβοκυτταροπενίας (αρ. αιμοπεταλίων >150000/mm3) στα νεογνά μητέρων με ΣΥΚ είναι 30-40%.(6,13) Η θρομβοκυτταροπενία εμφανίζεται συνήθως από την πρώτη έως την 5η ημέρα ζωής.(15) Συνήθως διαρκεί 7-10 ημέρες, αλλά μπορεί να διαρκέσει και περισσότερες από 20 ημέρες.(6,13) Η μόνη αποτελεσματική θεραπεία για τις βαριές μορφές θρομβοκυτταροπενίας είναι η μετάγγιση αιμοπεταλίων.

ΑΛΛΑ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
Εκτός από την επίδραση στα λευκά αιμοσφαίρια και τα αιμοπετάλια, η ΣΥΚ αναφέρεται ότι επηρεάζει και άλλους παράγοντες του εμβρυικού αιματολογικού συστήματος. Έχει αναφερθεί ότι προκαλεί σημαντική ορθόχρωμη, ορθοκυτταρική ερυθροκυτταραιμία (αύξηση αιματοκρίτη και αιμοσφαιρίνης) και μεγάλη ανισοκυττάρωση.(28) Νορμοβλάστες στο περιφερικό αίμα βρέθηκαν στο 78% των νεογνών με ΠΧΒΓ και το 25% από αυτά είχαν και ερυθροκυττάρωση. Σχεδόν όλα τα νεογνά με ουδετεροπενία και θρομβοκυτταροπενία είχαν αρχικά νορμοβλάστες στο περιφερικό αίμα.(8) Στα εμπύρηνα ερυθρά αιμοσφαίρια δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ νεογνών με ή χωρίς μητρική ΣΥΚ.(29)
Χρειάζονται και άλλες μελέτες για να δειχθεί αν οι παραπάνω αιματολογικές διαταραχές οφείλονται στη ΣΥΚ ή στη συνοδό προωρότητα και στην ΕΚΑ λόγω της συνοδού πλακουντιακής ανεπάρκειας.

ΣΗΨΗ
Αρκετοί ερευνητές έχουν δείξει ότι τα ουδετεροπενικά νεογνά μητέρων με ΣΥΚ παρουσιάζουν υψηλότερη συχνότητα νοσοκομειακής λοίμωξης σε σχέση με αυτά που έχουν φυσιολογικό αριθμό ουδετερόφιλων.(13,17,21) Άλλοι όμως ερευνητές αντικρούουν αυτή την άποψη.(20)
Σε μια μελέτη βρέθηκε ότι τα χαμηλού ΒΓ νεογνά με ουδετεροπενία, που συνόδευε τη ΣΥΚ, είχαν σημαντικά περισσότερα επεισόδια λοίμωξης από τα νεογνά με ουδετεροπενία άλλης αιτιολογίας.(21) Σε αυτήν τη μελέτη, όμως, εξετάσθηκαν οι μεταβολές στα ουδετερόφιλα μόνο κατά τις πρώτες 12 ώρες ζωής. Η λοίμωξη μπορεί να εμφανισθεί τις πρώτες ημέρες ζωής (πρώιμη) ή και αργότερα, αρκετές ημέρες μετά την επάνοδο των ουδετερόφιλων σε φυσιολογικά επίπεδα.(17,25,29) Η αυξημένη συχνότητα λοίμωξης θεωρήθηκε ότι οφείλεται στον συνδυασμό του ανεπαρκούς αριθμού ουδετερόφιλων και των λειτουργικών διαταραχών που συνδέονται με τη ΣΥΚ και παραμένουν ακόμα και όταν τα ουδετερόφιλα επανέλθουν σε φυσιολογικά επίπεδα. Στη λοίμωξη, όμως, που κυρίως εμφανίζεται στα ΠΧΒΓ νεογνά, εμπλέκεται και η συνυπάρχουσα σε αυτά ανωριμότητα του ανοσολογικού συστήματος.
Μελέτες που στηρίχθηκαν μόνο στις θετικές αιμοκαλλιέργειες για τη διάγνωση της σήψης ανέδειξαν ότι η διαφορά στη συχνότητα σήψης μεταξύ νεογνών μητέρων με ΣΥΚ και νεογνών μητέρων χωρίς ΣΥΚ δεν ήταν στατιστικά σημαντική.(19,20,30) Αυτό αφορούσε και τα νεογνά μητέρων με ΣΥΚ, τα οποία είχαν ουδετεροπενία. Η αντίθεση στα αποτελέσματα αυτά, σε σχέση με τα προηγούμενα, μπορεί να οφείλεται στο είδος της λοίμωξης που διερευνήθηκε, στα κριτήρια διάγνωσης της σήψης και στον έλεγχο των συνυπαρχόντων παραγόντων.
Η ανάγκη απόδειξης ότι η ουδετεροπενία σχετίζεται με την αύξηση των νεογνικών λοιμώξεων αποκτά μεγάλη σημασία για τη θεραπεία και την προφύλαξη από τις λοιμώξεις μετά την ανεύρεση και τη διευκρίνιση της δράσης του ανασυνδυασμένου παράγοντα διέγερσης της αποικίας των κοκκιοκυττάρων (rG-CSF). O rG-CSF είναι ένας φυσιολογικός ρυθμιστής της παραγωγής των ουδετερόφιλων. Μια τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη μελέτη έδειξε ότι η χορήγηση του rG-CSF προκαλεί σημαντική αύξηση στην παραγωγή ουδετερόφιλων και στη συγκέντρωσή τους στο αίμα.(32)
Αρκετές κλινικές μελέτες δοκίμασαν την υπόθεση ότι η χορήγηση του rG-CSF σε νεογνά με σήψη θα ελάττωνε τη θνησιμότητα.(23,33-36) Κάθε μελέτη περιελάμβανε μικρό αριθμό νεογνών και τα ευρήματα ήταν ασύμφωνα. Η μετα-ανάλυση αυτών των εργασιών δεν έδειξε ότι ο rG-CSF είναι αποτελεσματικός στην ελάττωση της θνησιμότητας στα νεογνά με υποτιθέμενη σήψη. Υπήρχε, όμως, τάση για μικρότερη θνησιμότητα στα νεογνά τα οποία είχαν χαμηλότερο ΒΓ και ουδετεροπενία.(37) Η τάση αυτή αξίζει να διερευνηθεί περαιτέρω με τυφλές, προγραμματισμένες μελέτες, ώστε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν η χορήγηση του rG-CSF έχει θέση στη θεραπεία ή στην προφύλαξη των ουδετεροπενικών νεογνών από τις λοιμώξεις. Επίσης, πριν από την ευρεία χρήση του rG-CSF, πρέπει να διευκρινισθεί πλήρως και ο ρόλος της ουδετεροπενίας στην ελάττωση της συχνότητας της ισχαιμικής εγκεφαλικής βλάβης στα πρόωρα νεογνά.

ΣΑΔ
Έχει υποστηριχθεί ότι η προεκλαμψία προκαλεί επιτάχυνση της ωρίμανσης του πνεύμονα στα πρόωρα νεογνά, με αποτέλεσμα την ελάττωση του κινδύνου ανάπτυξης ΣΑΔ.(38,39) Άλλες, όμως, κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος για ανάπτυξη ΣΑΔ στα πρόωρα νεογνά μητέρων με ΣΥΚ είναι αυξημένος,(40,41) ή ίδιος,(8,29,42) σε σχέση με τα πρόωρα νεογνά μη υπερτασικών μητέρων. Εξάλλου, υπάρχουν μελέτες που δεν δείχνουν διαφορές στην ωρίμανση του πνεύμονα μεταξύ νεογνών μητέρων με ΣΥΚ και νεογνών μητέρων χωρίς ΣΥΚ.(43)

ΝΕΚ
Υπάρχει ασυμφωνία ως προς την επίδραση της ΣΥΚ στην ανάπτυξη ΝΕΚ στα πρόωρα νεογνά, με άλλες μελέτες να δείχνουν αύξηση στη συχνότητα της ΝΕΚ(44,45) και άλλες όχι.(29,41,46) Δεν έχει, επίσης, αποδειχθεί ότι η χορήγηση MgSO4 πριν τον τοκετό ελαττώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης ΝΕΚ.(47)

ΕΝΔΟΚΟΙΛΙΑΚΗ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ (ΕΚΑΡ), ΠΕΡΙΚΟΙΛΙΑΚΗ ΛΕΥΚΟΜΑΛΑΚΙΑ (ΠΚΛ), ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΠΑΡΑΛΥΣΗ (ΕΠ), ΝΕΥΡΟΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΚΒΑΣΗ
Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι τα πρόωρα νεογνά μητέρων με ΣΥΚ έχουν ελαττωμένο κίνδυνο ΕΚΑΡ,(42,48,49,50) ΕΠ και νευροαναπτυξιακής υστέρησης.(11,51,52) Η αιτιολογία της ελάττωσης της ΕΚΑΡ, της ΠΚΑ, και της ΕΠ σε αυτόν το πληθυσμό δεν έχει διευκρινισθεί. Έχει υποστηριχθεί ότι μπορεί να οφείλεται στην τοξιναιμία ή στο MgSO4 που χορηγείται θεραπευτικά σε μητέρες με ΣΥΚ ή στην ουδετεροπενία και στη θρομβοκυτταροπενία που συχνά συνοδεύουν τα νεογνά μητέρων με ΣΥΚ. Η ευεργετική δράση της τοξιναιμίας έχει αποδοθεί στην ελάττωση των διαταραχών της πήξης,(53) στην επιτάχυνση της ωρίμανσης των εγκεφαλικών δομών,(53) στην ανεπάρκεια της εμβρυικής προστακυκλίνης,(48) στην αύξηση της παραγωγής κορτικοειδών(48) και στην ελάττωση του ΣΑΔ.(38) Το MgSO4 έχει νευροπροστατευτική δράση σε πειραματόζωα,(54) ενώ η ουδετεροπενία αμβλύνει την εγκεφαλική βλάβη σε πειραματόζωα με υποξική, ισχαιμική εγκεφαλική βλάβη.(55-57) Μεταγενέστερες μελέτες, ορισμένες με πολυπαραγοντική ανάλυση, δεν βρήκαν ελάττωση στη συχνότητα της ΕΚΑΡ και της ΠΚΑ σε πρόωρα μητέρων με ΣΥΚ σε σχέση με πρόωρα μητέρων χωρίς ΣΥΚ. Αυτό αφορούσε και τις βαριές μορφές ΕΚΑΠ (ΙΙΙ-ΙV βαθμού).(22,29,39,41) Εάν υπάρχει ελάττωση στη συχνότητα της ΕΠ στα πρόωρα μητέρων με ΣΥΚ, αυτή δεν φαίνεται να οφείλεται στην ΕΚΑΡ και την ΠΚΛ.
Σε αναδρομικές μελέτες διαπιστώθηκε ότι το MgSO4 ελαττώνει τη συχνότητα της ΕΠ και τη γνωστική αναπηρία,(11,51,52) όταν χορηγείται είτε για τη θεραπεία της ΣΥΚ, είτε για τοκόλυση. Αυτό δεν επιβεβαιώθηκε από πιο πρόσφατες μελέτες, οι οποίες δείχνουν ότι το MgSO4 δεν έχει καμιά επίδραση στην ΕΚΑΡ και δεν ελαττώνει τη συχνότητα της ΠΚΛ, της ΕΠ και της ψυχοκινητικής υστέρησης.(12,29,53,58-61)
Η έρευνα για τη σχέση της ουδετεροπενίας και της θρομβοκυτταροπενίας με την ΕΚΑΡ και την ΠΚΛ έχει δώσει αμφίβολα αποτελέσματα, με ορισμένες εργασίες να δείχνουν ότι υπάρχει σχέση(14,62), ενώ άλλες όχι.(29,63,64) Οι διαφορές στα ευρήματα των παραπάνω μελετών, όσον αφορά στη νευροπροστατευτική δράση της ΣΥΚ, του MgSO4, της ουδετεροπενίας και της θρομβοκυτταροπενίας, μπορεί να εξηγηθούν από τις διαφορές στους μελετηθέντες πληθυσμούς, από τις συνυπάρχουσες μεταβλητές, τα διαφορετικά πρωτόκολλα και τις διαχρονικές προόδους στη νεογνολογική και περιγεννητική φροντίδα. Χρειάζονται προοπτικές, τυφλές, τυχαιοποιημένες, ελεγχόμενες μελέτες με ικανό αριθμό νεογνών, για να εξηγηθούν οι παραπάνω διαφορές. Ειδικά για το MgSO4 οι έρευνες πρέπει να λάβουν υπόψη σε ποια χρονική στιγμή της κύησης χορηγείται, σε τι δόση και για πόση διάρκεια.

ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΑ ΣΕ ΝΕΟΓΝΑ ΜΗΤΕΡΩΝ ΜΕ ΣΥΚ
Αρκετά επιδημιολογικά και πειραματικά στοιχεία δείχνουν ότι νεογνά με χαμηλό ΒΓ, λόγω ΕΚΑ, παρουσιάζουν σε αυξημένη συχνότητα στην ενήλικη ζωή ορισμένες νόσους, όπως στεφανιαία νόσο, υπέρταση, παχυσαρκία, διαβήτη τύπου 2 και κατάθλιψη.
Ο ενδομήτριος υποσιτισμός, που υποδηλώνεται από το χαμηλό ΒΓ και την ΕΚΑ, προκαλεί στο έμβρυο προσαρμογές, οι οποίες μεταβάλλουν οριστικά την κατασκευή, τη φυσιολογική λειτουργία και τον μεταβολισμό του σώματος (υπόθεση Barker). Δεν είναι γνωστό αν η ΣΥΚ από μόνη της, ανεξάρτητα από τη γνωστή σύνδεσή της με την ΕΚΑ, μπορεί να προκαλέσει την έναρξη παθήσεων στους ενήλικες. Μια μελέτη ανέδειξε ότι τα νεογνά μητέρων με ΣΥΚ βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν στην ενήλικη ζωή χρόνιες παθήσεις, όπως υπέρταση, στεφανιαία νόσο, έμφραγμα, διαβήτη τύπου 2, ή άλλο αυτοάνοσο νόσημα.(65)

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Η ΣΥΚ συνοδεύεται από αυξημένη νεογνική θνησιμότητα και νοσηρότητα. Στη νοσηρότητα περιλαμβάνονται σοβαρά αιματολογικά προβλήματα, όπως ουδετεροπενία και θρομβοπενία, που μπορεί να οδηγήσουν σε σήψη και εγκεφαλική αιμορραγία. Η ΣΥΚ, η ουδετεροπενία και η θρομβοκυτταροπενία πιθανολογείται ότι έχουν προστατευτική δράση στον εγκέφαλο του πρόωρου νεογνού.
Η αυξημένη θνησιμότητα θεωρείται ότι οφείλεται, κυρίως, στο χαμηλό ΒΓ και την ΕΚΑ και όχι στη ΣΥΚ. Το ίδιο φαίνεται να ισχύει και με την αυξημένη νοσηρότητα, αν και με τα υπάρχοντα δεδομένα η ανεξάρτητη συμμετοχή της ΣΥΚ σε αυτήν δεν μπορεί να αποκλεισθεί. Χρειάζονται περισσότερες και πιο καλά οργανωμένες μελέτες για να λυθούν οι υπάρχουσες ασυμφωνίες.

Summary
Andreou A. Sarantari C.
Impact of severe maternal hypertension on newborn infants.
Hellen Obstet Gynecol 16(3):235-242, 2003

Severe gestational hypertension (SGH)-pre-eclampsia, eclampsia and the HELLP syndrome-have been implicated in increased neonatal mortality and morbidity in premature infants with a very low birth weight (<1500 grams). The incidence of neonatal mortality varies widely between different published studies. In recent years, the improvement in intensive care methods has led to a significant reduction in mortality. Today, it is known that mortality is dependent on the birth weight and gestation period, and not on SGH in itself. Neonatal morbidity is also mainly related to birth weight, the gestation period and intrauterine growth retardation (IUGR), although one cannot entirely rule out the independent contribution of SGH, given existing data. Neonatal morbidity comprises various problems such as prematurity, respiratory distress syndrome, low birth weight for the particular gestation period, haematological problems (neutropenia, thrombopenia), sepsis, necrotising enterocolitis and patent ductus arteriosus. Neutropenia and thrompopenia seem to be related to the degree of IUGR and the degree of prematurity. Neutropenia has been linked to the increased rate of neonatal sepsis and is treated by administering the G-CSF. Reports state that newborn babies of mothers with SGH have a lower risk of periventricular leucomalacia, intracranial bleeding, neurodevelopmental delay and cerebral palsy. It has been argued that this is due to SGH, and the MgSO4 administered to treat SGH, or to the extension of the gestation period. However, this has not been confirmed by recent studies. Experimental data obtained in recent years show that newborn babies with IUGR have an increased incidence of disease in their adult life, suffering from hypertension, diabetes type II, obesity, coronary disease and depression. IUGR is linked to SGH. It is nevertheless uncertain whether SGH can cause problems in adult life on its own or through IUGR. In conclusion, the increased mortality and morbidity of newborn infants whose mothers have SGH is associated with the accompanying consequences of low birth weight, short gestation period and the degree of IUGR. A greater number of more extensive, randomized and well-organized studies need to be conducted in order to show whether SGH is solely responsible for neonatal or long term morbidity.

Key words: severe gestational hypertension, neonatal morbidity and mortality, premature infants with a low birth weight <1500 grams.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Jain L. Effect of pregnancy-induced and chronic hypertension on pregnancy outcome. J Perinatol 1997; 17:425-427.
2. Sibai BM, Tashimi MM, EI-Nazer A, et al. Maternal-perinatal outcome associated with the syndrome of hemolysis elevated liver enzymes and low platelets in severe preeclampsia. Am J Obstet Gynecol 1986; 155:501-509.
3. Weinstein L. Preeclampsia/eclampsia with hemolysis, elevated liver enzymes and thrompocytopenia. Obstet Gynecol 1985; 66:657-660.
4. Goodlin RC, Cotton DB, Haesslein HC. Edema - proteinuria - hypertension - gestosis. Am J Obstet Gynecol 1978; 132:595-598.
5. Killam AP, Dillard SH, Patton RC, Pederson PR. Pregnancy-induced hypertension complicated by acute liver disease and disseminated intravascular coagulation. Am J Obstet Gynecol 1975; 123:823-828.
6. Brazy JE, Grimm JK, Little VA. Neonatal manifestations of severe maternal hypertension occurring Before the thirty-sixth week of pregnancy. J Pediatr 1982; 100:265-271.
7. Zhang J, Klebanoff MA, Roberts JM. Prediction of adverse outcomes by common definitions of hypertension in pregnancy. Obstet Gynecol 2002; 97:261-267.
8. Harms K, Rath W, Herting E, Kuhn W. Maternal hemolysis, elevated liver enzymes, low platelet count, and neonatal outcome. Am J Peronatol 1995; 12:1-6.
9. Zhou X, Du X. Analysis of the causes of neonatal deaths at term in pregnancy induced hypertension patients. Zhongua Fu Chan Ke Za Zhi 1997; 32:409-411.
10. Curtin WM, Weinstein L. A review of HELLP syndrome. J Perinatol 1999; 19:138-143.
11. Schendel DE, Berg CJ, Yeargin-Allsop M, et al. Prenatal magnesium sulfate exposure and the risk for cerebral palsy or mental retardation among very low-birth-weight children aged 3 to 5 tears. JAMA 1996; 276:1805-1810.
12. Kimberlin DF, Hauth JC, Goldenberg RL, Bottoms SF, Iams JD, Mercer B, et al. The effect of maternal magnesium sulfate treatment on neonatal morbidity in < or = 1000-gram infants. Am J Perinatol 1998; 15:635-641.
13. Koenig JM, Christensen RD. Incidence, neutrophil Kinetics, and natural history of neonatal neutropenia associared with maternal hypertension. N Engl J Med 1989; 321:557-562.
14. Manroe BL, Weinberg AG, Rosenfeld CR, Browne R. The neonatal blood count in health and disease. Reference values for neutrophilic cells. J Pediatr 95:89-98.
15. Fraser SH, Tudehope DI. Neonatal neutropenia and thronbocytopenia following maternal hypertension. J pediatr Child Health 1996; 32:31-34.
16. Gessler P, Luders R, Konig S, Haas N, Lasch P, Kachel W. Neonatal neutropenia in low birth-weight premature infants. Am J Perinatol 1995; 12:34-38.
17. Doron MW, Makhlouf RA, Katz VL, Lawson EE, Stiles AD. Increased incidence of sepsis at birth in neutropenic infants of mothers with preeclampsia. J Pediatr 1994; 125:452-458.
18. Gray PH, Rodwell RL. Neonatal neutropenia associated with maternal hypertension poses a risk for nosocomial infection. Eur J Pediatr 1999; 158:71-73.
19. Mouzinho A, Rosenfeld CR, Sanchez PJ, Risser R. Effect of maternal hypertension and neonatal neutropenia in neonatal neutropenia and risk of nosocomial infection. Pediatrics 1992; 90:430-435.
20. Paul DA, Leef KH, Sciscione A, Tuttle DJ, Stefano JL. Preeclamsia does not increase the risk for culture proven sepsis in very low birth weight infants. Am J Perinatol 1999; 16:365-372.
21. Cadnapaphornchai M, Faix RG. Increased nosocomial infection in neutropenic low birth weight (2000 grams or less) infants of hypertensive mothers. J Pediatr 1992; 121Q956-961.
22. Kandler C, Kevecordes B, Zenker M, Kandler M, Beinder E, Lang N, et al. Prognosis of children born to mothers with HELLP-syndrome. J Perinat Med 1998; 26:486-490.
23. Kocherlakota P, La Gamma EF. Preliminary report: rhG-CSF may reduce the incidence of neonatal sepsis in prolonged preeclampsia-associated neutropenia. Pediatrics 1998; 102:1107-1111.
24. Koening JM, Christensen RD. The mechanism responsible for diminished neutrophil production in neonates delivered of women with pregnancy induced hypertension. Am J Obstet Gynecol 1999; 165:467-473.
25. Meberg A, Orstavik I, Sovde A. Erythroblastemia and thrombocytopenia in small for gestational age infants. Acta Pediatr Belg 1978; 31:213.
26. Pritchard JA, Cunningham FG, Pritchard SA, Mason RA. How often does maternal preeclampsia-eclampsia incite thrompocytopenia in the fetus? Obstet Gynecol 1987; 69:292-295.
27. Meberg A, Jacobsen E, Halvorsen K. Humoral regulation of erythropoiesia and thrombopoiesis in appropriate and small for gestational age infants. Acta Paediatr Scand 1982; 71:769.
28. Huang SC, Chang FM. The adverse effect on fetal hemogram by preeclampsia: Marked anisocytosis with normocytic, normochromic erythrocytemia, as well as thrombocytopenia. Early Hum Dev 1994; 37:91-98.
29. Paul DA, KepIer J, Leef KH, Siscione A, Palmer C, Stefano JL. Effect of preeclampsia on mortality, intraventricular hemorhage, and need for mechanical ventilation in very low-birth-weight infants. Am J Perinatol 1998; 15:381-386.
30. Cordero L, Samuels P, HiEmann T. Neutropenia in infants born to women with severe preeclampsia. Prenat Neonat Med 1996; 1:363-370.
31. Cannistra SA, Griffin JD. Regulation of the production and action of granulo-cytes and monocytes. Semin Hematol 1988; 25:173.
32. Gillan E, Christensen RD, Suen Y, Ellis R, van de Yen C, Cairo M. A randomized, placebo-controlled trial of recombinant human granulocyte colony-stimulating factor administration in newborn infants with presumed sepsis: significant induction of peripheral and bone marrow neutrophilia. Blood 1994; 84:1427.
33. Barak Y, Leibovitz E, Mogilner B, Juster-Reicher A, Amitay M, Ballin A et al. The in vivo effect of recombinant human granulocyte colony-stimulating Factor in neutropenic neonates with sepsis. Eur J Pediatr 1997; 156:643-646.
34. Bedford RA, Emmerson A, Wilkinson N, Chant T, Holland B, Sweet D, et al. UK multicenter prospective, randomized, double-blind, placebo-controlled trial of rhG-CSF (granulocyte colony-stimulating factor) in neonatal sepsis [abstract]. J Pediatr Res 1999; 45:891A.
35. Schibler KR, Osborne KA, Leung LY, Le TV, Baker SI, Thompson DD. A randomized, placebo-controlled trial of granulocyte colony-stimulating factor administration to newborn infants with neutropenia and clinical signs of early-on-set sepsis. Pediatrics I998; 102:6-13.
36. Miura E, Procianoy RS, Bittar C, Miura CS, Mello C, et al. A randomized, double-masked, placebo-controlled trial of recombinant granulocyte colony stimula-ting factor administration to preterm infants with clinical diagnosis of early-onset sepsis. Pediatrics 2002; 107:30-35.
37. Bernstein HM, Pollock BH, Calhoun DA, Christensen RD. Administration of recombinant granulocyte colony-stimulating factor to neonates with septicemia: A meta-analysis. J Pediatr 2001; 138:917-920.
38. Shah DM, Shenai JP, Vaughn WK. Neonatal outcome of premature infants of mothers with preeclampsia. J Peronatol 1995; 15:264-267.
39. Kim CR, Vohr BR, Oh W. Effects of maternal hypertension in very-low-birth-weight infants. Arch Pediatr Adolesc Med 1996; 150:686-691.
40. Palta M, Sadek M, Gabber D, et al. The relation of maternal complications to outcomes in very low birth-weight infants in an era of changing neonatal care. Am L Perinatol 1996; 13:109-114.
41. Axt R, Boos R, Babayan A, Ertan K, Schmidt W. Effect of hypertensive pregnancy complications on neonatal outcome of growth retarded fetuses. Z Geburta-hilfe Neonatol 2000; 204:49-54.
42. Shankaran S, Bauer CR, Bain R, et al. Prenatal and perinatal risk and protective factors for neonatal intracranial hemmorrhage. Arch Pediatr Adolesc Med 1996; 150:491-497.
43. Schiff E, Friedman SA, Mercer BM, et al. Fetal lung maturity is not accelerated in preeclampsic pregnancies. Am J Obstet Gynecol 1993; 169:1096-1101.
44. Bashiri A, Zmora E, Hershkovitz R, Furman B, Ilana S, Mazor M. Maternal hypertensive disorders are an independent risk factor for the development of necrotizing enterocolitis in preterm neonates. Abstract No 0106.21st Annual Meeting of the Society for Maternan-Fetal Medicine, Reno, Nevada Usa, Feb 5-10, 2001.
45. Jonusas FS, Cernadas JM. The effects of arterial hypertension during pregnancy on birth weight, intrauterine growth retardation and neonatal evolution. A matched case-control study. An Esp Pediatr 1999; 50:52-56.
46. Singhal JN, Amin H, Pollard J, Tough S, Clark D, Sauve R. Maternal hemolysis, elevated liver enzymes and low platelets (HELLP) syndrome: peronatal and neonatal outcomes. Abstract No 0245.21st Annual Meeting of the Society for Maternal-Fetal Medicine, Reno, Nevada, USA, Feb 5-10, 2001.
47. Ghidini A, Espanda RA, Spongy CY. Does exposure to magnesium sulfate in utero decrease the risk of necrotizing enterocolitis in premature infants? Acta Obstet Gynecol Scand 2001; 80:126-129.
48. Kuban KC, Leviton A, Pagano M, et al. Maternal toxemia is associated with reduced incidence of germinal matrix hemorrhage in premature babies. J Child Neurol 1992; 7:70-76.
49. Van de Bor M, Verloove-vanhorick SP, Brand R, et al. Incidence and prediction of periventricular-intraventricular hemorrhage in very premature infants. J Perinat Med 1987; 15:333-339.
50. Perlman JM, Risser RC, Gee JB. Pregnancy-induced hypertension and reduced intraventricular hemorrhage in preterm infants. Pediatr Neurol 1997; 17:29-33.
51. Nelson KB, Grether JK. Can magnesium sulfate reduce the risk of cerebral palsy in very low birth-weight infants? Pediatrics 1995; 95:263-9.
52. Nelson KB. Magnesium sulfate and risk of cerebral palsy in very low-birth-weight infants. JAMA 1996; 276:1843-1844.
53. Leviton A, Paneth N, Susser M, Reuss LM, Allred EN, Kuban K, et al. Maternal receive of magnesium sulfate does not seem to reduce the risk of neonatal white matter damage. Pediatrics 1997; 99:URL:http://www.pediatrcs.org/cgi/content/fuIl/99/4/e2.
54. Hoffman DJ, Marro PJ, McGowan J, et al. Protective effect of MgSO4 infusion as NMDA binding receptor characteristics during cerebral cortical hypoxia in the newborn piglet. Brain Res 1994; 644:144-149.
55. Uhl MW, Biagas KV, Grundl PD, Baramada MA, Schiding JK, Nemoto EM, et al. Effects of neutropenia on edema, histology, and cerebral blood flow after traumatic brain injury in rats. J Neurotrauma 1994; 11:303-333.
56. Fellman V, Raivio K. Reperfusion injury as the mechanism of brain damage after perinatal asphyxia. Pediatr Res 1997; 41:599-606.
57. Hudome S, Salmer C, Roberts RL, Mauger D, Housman C, Towfighi J. The role of neutrophils in the production of hypoxic-ischemic brain injury in the neonatal rat. Pediatr Res 1997; 41:607-616.
58. Paneth N, Jetton J, Pinto-Martin J, Susser M. The neonatal brain hemorrhage study analysis group. Pediatrics 1997; 99:URL:http://www.pediatrics. Org/cgi/conten t/fu 11/99/el.
59. Canterino JC, Verma UL, Visintainer PF, Figueroa R, Ktein SA, Tejani NA. Maternal magnesium sulfate and the development of neonatal peri-ventricular leucomalacia and intraventricular hemorrhage. Ohstet Gynecol 1999; 93:396-402.
60. Grether JK, Hoogstrate J, Walsh-Greene E, Nelson KB. Magnesium sulfate for tocolysis and risk of spastic cerebral palsy in premature children born to women without preeclampsia. Am J Obstet Gynecol 2000; 183:717-725.
61. Fine Smith RB, Roche K, Ye HB, et al. Effect of magnesium sulfate on the development of cystic perinentricular leukomalacia in preterm infants. Am J Peronatol 1997; 14:303-330.
62. Setzer ES, Webb IB, Wssenaar JW, Reeder JD, Mehta PS, Eitzman DV. Platelet dysfunction and coagulopathy in intraventricular hemorrhage in the premature infant. J Pediatr 1982; 100:599-605.
63. Lupton BA, Hill A, Whtfield MF, et al. Reduced platelet count as a risk factor for intraventricular hemorrhage. Am J Dis Child 1988; 142:1222-1224.
64. Faix RG, Hric JJ, Naglie RA. Neutropenia and intraventricular hemorrhage among very low birth weight (less than 1500 grams) premature infants. J Pediatr 1989; 114:1035-1038.
65. Fausett MB, Esplin MS, Branch DW, Ward K, Varner MA. Preeclampsia is a key component of fetal programming and the subsequent development of chronic hypertension and the other chronic diseases later in life. Oral prese-Ntation FC8/l. First world congress on the fetal origins of adult disease Feb, 2-4, 2001, Mumbai, India.

ΗΟΜΕPAGE

<<< Προηγούμενη σελίδα