Επίπεδα της κρεατινικής φωσφοκινάσης
και των ισοενζύμων της σε γυναίκες με
έκτοπη εγκυμοσύνη

 

Η. Κατσίκης[1]
Δ. Ρούσσος[2]
Α. Κούρτης[1]
Δ. Φαρμακιώτης[3]
Β. Ζουρνατζή-Κόιου[3]
Φ. Ντογραματζή[3]
Γ. Μακέδος[1]
Δ. Πανίδης[3]
1Δ,΄ 2Γ', 3Β' Μαιευτική-Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη


Αλληλογραφία:
Δαυΐδ Ρούσσος
Μητροπόλεως 46-48
Τ.Κ. 54623, Θεσσαλονίκη
Τηλ.: 2310-285040
FAX: 2310-285040
Κατατέθηκε: 6/5/04
Εγκρίθηκε: 7/7/04

Περίληψη
Η μελέτη αυτή σχεδιάσθηκε με σκοπό: α) την εκτίμηση της διαγνωστικής αξίας της ολικής CPK και των ισοενζύμων της στην πρώιμη διάγνωση της έκτοπης εγκυμοσύνης, και β) την αναζήτηση συσχέτισης ανάμεσα στα επίπεδα της ολικής CPK και των ισοενζύμων της και στις τιμές της hCG, της προγεστερόνης και του CA-125. Μελετήθηκαν 40 γυναίκες με εξωμήτρια εγκυμοσύνη, 20 γυναίκες με αναπόφευκτη έκτρωση και 20 με φυσιολογική ενδομήτρια εγκυμοσύνη. Σε όλες τις γυναίκες κατά την προσέλευσή τους έγινε υπερηχογραφική εκτίμηση, και, στη συνέχεια, αιμοληψία για τον προσδιορισμό της ολικής CPK και των ισοενζύμων της, καθώς και για τη μέτρηση της hCG, της προγεστερόνης και του CA-125. Οι γυναίκες με εξωμήτρια εγκυμοσύνη και με αναπόφευκτη έκτρωση αντιμετωπίστηκαν χειρουργικά. Η αιμοληψία επαναλήφθηκε 24 ώρες μετά από τη χειρουργική αντιμετώπιση. Βρέθηκε ότι οι γυναίκες με εξωμήτρια εγκυμοσύνη παρουσίαζαν σημαντικά υψηλότερη μέση τιμή της ολικής CPK και του ισοενζύμου ΜΜ από εκείνες των γυναικών με απειλούμενη έκτρωση και από εκείνες των γυναικών με φυσιολογική ενδομήτρια εγκυμοσύνη, η επικάλυψη, όμως, των τιμών ήταν ευρεία. Επιπλέον, υπήρχε σημαντική θετική συσχέτιση ανάμεσα στα επίπεδα του ισοενζύμου ΜΒ αφενός και στις τιμές της hCG και της προγεστερόνης αφετέρου. Τέλος, 24 ώρες μετά από τη χειρουργική αντιμετώπιση παρατηρήθηκε υπερτετραπλάσια αύξηση της ολικής CPK και του ισοενζύμου ΜΜ στις γυναίκες με εξωμήτρια εγκυμοσύνη, και διπλάσια αύξηση στις γυναίκες με αναπόφευκτη έκτρωση. Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής στηρίζουν την άποψη ότι οι τιμές της ολικής CPK και των ισοενζύμων της, μολονότι είναι αυξημένες, δεν βοηθούν στην πρώιμη διάγνωση της έκτοπης εγκυμοσύνης. Ακόμη, όσο βαρύτερος είναι ο τραυματισμός που επέρχεται κατά τη χειρουργική αντιμετώπιση μιας παθολογικής εγκυμοσύνης, τόσο υψηλότερα ανευρίσκονται τα επίπεδα της ολικής CPK και του ισοενζύμου ΜΜ.

Όροι ευρετηρίου: Εγκυμοσύνη, εξωμήτρια εγκυμοσύνη, απειλούμενη έκτρωση, CPK, ισοένζυμα της CPK.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η έκτοπη εγκυμοσύνη αποτελεί, ακόμη και σήμερα, μια εν δυνάμει νοσογόνο και, ορισμένες φορές, θανατηφόρο ασθένεια, στα πρώτα στάδιά της.(1) Η μη χειρουργική διάγνωση της έκτοπης εγκυμοσύνης γίνεται με υπερηχογράφημα της πυέλου ή με ποσοτική μέτρηση της χοριονικής γοναδοτροπίνης (hCG) του ορού(2,3) και, συχνά, η έγκαιρη διάγνωση απαιτεί σειρά μετρήσεων των επιπέδων της hCG.(4)
Στην προσπάθεια να ελαττωθεί ο κίνδυνος που προκύπτει από τον απαιτούμενο χρόνο για τη σειρά εξετάσεων, οι ερευνητές αξιολόγησαν τις τιμές της προγεστερόνης στον ορό ως μοναδική εξέταση για τη διάγνωση της έκτοπης εγκυμοσύνης.(5-7) Μολονότι, όμως, οι μετρήσεις των επιπέδων της προγεστερόνης και η σειρά εξετάσεων των τιμών της hCG μπορούν να προβλέψουν μια μη φυσιολογική εγκυμοσύνη,(8,9) καμία από τις δύο αυτές εξετάσεις δεν μπορεί να διαφοροδιαγνώσει την έκτοπη εγκυμοσύνη από την αναπόφευκτη έκτρωση.(10,11) Μία, λοιπόν, εξέταση, που θα διαχώριζε την έκτοπη από την ενδομήτρια εγκυμοσύνη, θα ήταν ιδιαίτερα πολύτιμη.
Η κρεατινική φωσφοκινάση (CPK) είναι ένα ενδοκυττάριο μεταβολικό ένζυμο, το οποίο καταλύει την παραγωγή της τριφωσφορικής αδενοσίνης (ATP), που είναι σημαντική για τα συστήματα συστολής και μεταφοράς. Υψηλές συγκεντρώσεις του ενζύμου αυτού παρατηρούνται στους σκελετικούς μυς, στο μυοκάρδιο, στους λείους μυς και στον εγκεφαλικό ιστό.(12) Η αυξημένη δραστικότητα της κρεατινικής φωσφοκινάσης δείχνει, σχεδόν πάντοτε, τραυματισμό ή μεταβολή στους ιστούς, με τη μεγαλύτερη δραστικότητα του ενζύμου στους σκελετικούς μυς και στο μυοκάρδιο.
Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν τρεις μελέτες, στις οποίες προσδιορίσθηκε η δραστικότητα του ενζύμου σε έκτοπες εγκυμοσύνες. Στην πρώτη μελέτη(13) η δραστικότητα της ολικής κρεατινικής φωσφοκινάσης μετρήθηκε στον ορό 17 γυναικών με έκτοπη εγκυμοσύνη και βρέθηκε ότι τα επίπεδα του ενζύμου ήταν υψηλά, πάνω από 45IU/L, σε όλες τις γυναίκες. Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα υψηλά επίπεδα της κρεατινικής φωσφοκινάσης αποτελούν σημαντικό διαγνωστικό δείκτη, όταν τίθεται η υπόνοια της έκτοπης εγκυμοσύνης. Στις δύο άλλες μελέτες,(14,15) η δραστικότητα της ολικής κρεατινικής φωσφοκινάσης μετρήθηκε στον ορό 23 και 15 γυναικών με έκτοπη εγκυμοσύνη, αντίστοιχα, και βρέθηκε ότι τα επίπεδα του ενζύμου δεν ήταν σημαντικά υψηλότερα στις γυναίκες με έκτοπη από ό,τι στις γυναίκες με ενδομήτρια εγκυμοσύνη. Οι συγγραφείς των δύο αυτών μελετών κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα επίπεδα της κρεατινικής φωσφοκινάσης δεν αποτελούν διαγνωστικό δείκτη, όταν τίθεται η υπόνοια της έκτοπης εγκυμοσύνης.
Κατά συνέπεια, τα βιβλιογραφικά δεδομένα είναι αντικρουόμενα. Επιπλέον, ο αριθμός των γυναικών που ελέγχθηκαν στις τρεις αυτές μελέτες ήταν μικρός. Ακόμη, σε καμιά από αυτές τις μελέτες δεν μετρήθηκαν τα ισοένζυμα της CPK. Τέλος, δεν έγινε συσχέτιση των επιπέδων της ολικής CPK και των ισοενζύμων της με τις τιμές της hCG, της προγεστερόνης και του CA-125.
Στην παρούσα μελέτη εκτιμήθηκαν τα επίπεδα της ολικής CPK και των ισοενζύμων της, καθώς και οι τιμές της hCG, της προγεστερόνης και του CA-125 σε 40 γυναίκες με εξωμήτρια εγκυμοσύνη, σε 20 γυναίκες με αναπόφευκτη έκτρωση και σε 20 γυναίκες με ενδομήτρια εγκυμοσύνη, με σκοπό: α) την εκτίμηση της διαγνωστικής αξίας της ολικής CPK και των ισοενζύμων της στην πρώιμη διάγνωση της έκτοπης εγκυμοσύνης, και β) την αναζήτηση της συσχέτισης ανάμεσα στα επίπεδα της ολικής CPK και των ισοενζύμων της και στις τιμές της hCG, της προγεστερόνης και του CA-125.


Σχήμα 1. Συσχέτιση ανάμεσα στα επίπεδα του ισοενζύμου MB και στις τιμές της hCG του ορού στις γυναίκες των τριών ομάδων που μελετήθηκαν.


Σχήμα 2. Συσχέτιση ανάμεσα στα επίπεδα του ισοενζύμου MB και στις τιμές της προγεστερόνης του ορού στις γυναίκες των τριών ομάδων που μελετήθηκαν.

ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ
Μελετήθηκαν 80 γυναίκες, ηλικίας 16-39 ετών, οι οποίες κατατάχθηκαν σε τρεις ομάδες. Η πρώτη ομάδα (Ομάδα Ι) περιλάμβανε 40 γυναίκες με εξωμήτρια εγκυμοσύνη, ηλικίας 18-39 ετών (μέση τιμή±SD, 28,1±6,3 έτη). Στη δεύτερη ομάδα (Ομάδα ΙΙ) ανήκαν 20 γυναίκες με αναπόφευκτη έκτρωση, ηλικίας 16-37 ετών (26,9±4,9 έτη). Η τρίτη, τέλος, ομάδα (Ομάδα ΙΙΙ) αποτελούταν από 20 γυναίκες με φυσιολογική ενδομήτρια εγκυμοσύνη, ηλικίας 21-32 ετών (24,6±2,7 έτη).
Ο δείκτης μάζας σώματος (ΒΜΙ) κυμαινόταν από 18,5 έως 31,3 kg/m2 (23,9±2,5 kg/m2), από 18,8 έως 31,6 kg/m2 (22,4±2,6 kg/m2) και από 16,5 έως 25,5 kg/m2 (21,3±2,1 kg/m2) για την Ι, τη ΙΙ, και την ΙΙΙ ομάδα, αντίστοιχα. Εξάλλου, η ηλικία της εγκυμοσύνης των γυναικών κυμαινόταν από 3 έως 9,3 εβδομάδες (5,8±0,9 εβδομάδες), από 4 έως 10,3 εβδομάδες (6,9±1,1 εβδομάδες) και από 3 έως 8 εβδομάδες (6,3±1,0 εβδομάδες) για την Ι, τη ΙΙ, και την ΙΙΙ ομάδα, αντίστοιχα.
Σε όλες τις γυναίκες, κατά την προσέλευσή τους, έγινε υπερηχογραφική εκτίμηση, και στη συνέχεια, αιμοληψία για τον προσδιορισμό της ολικής CPK και των ισοενζύμων της, καθώς και για τη μέτρηση της β-hCG, της προγεστερόνης και του CA-125. Οι γυναίκες των ομάδων Ι και ΙΙ αντιμετωπίστηκαν χειρουργικά. Η αιμοληψία επαναλήφθηκε στις γυναίκες των ομάδων αυτών 24 ώρες μετά από τη χειρουργική αντιμετώπιση.
Τα δείγματα του φλεβικού αίματος, μετά τη συστολή του θρόμβου, φυγοκεντρήθηκαν στις 3.000 στροφές ανά λεπτό για 10 λεπτά. Κατόπιν διαχωρίσθηκε ο ορός, ο οποίος διατηρήθηκε στους -60oC μέχρι να γίνουν οι μετρήσεις. Τα επίπεδα του κάθε δείκτη προσδιορίσθηκαν με αντιδραστήρια που φέρονται στο εμπόριο με τη μορφή Kits. Συγκεκριμένα, η CPK προσδιορίσθηκε με ενζυματική δοκιμασία ανοσοαναστολής (CPK: Olympus Diagnostics GmbH, O' Callaghan's Mills, Co. Clare, Ireland) και τα ισοένζυμά της με ηλεκτροφόρηση (CPK-MB, CPK-MM, CPK-BB: Helena Laboratories, Beaumont, Texas, USA). Εξάλλου, η β-hCG, η προγεστερόνη και το CA-125 με ανοσολογική μέθοδο (MEIA-Microparticle Enzyme Immunoassay) (β-hCG, progesterone, CA-125: Abbott Laboratories, Diagnostics Division, Abbott Park IL, 60064, USA).
Η στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων έγινε με τη βοήθεια του unpaired t-test, ενώ οι συσχετίσεις των διαφόρων παραμέτρων εκτιμήθηκαν μετά τον υπολογισμό του συντελεστή συσχέτισης Pearson. Για τη στατιστική ανάλυση χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS (ver. 11.5). Τιμή p<0,05 θεωρήθηκε ως στατιστικά σημαντική.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Στον πίνακα 1 παρουσιάζονται ο αριθμός των περιπτώσεων, η ηλικία των γυναικών, ο ΒΜΙ και η ηλικία της εγκυμοσύνης στις γυναίκες των τριών ομάδων που μελετήθηκαν. Δεν υπήρχαν σημαντικές διαφορές στην ηλικία ανάμεσα στις γυναίκες των τριών oμάδων. Αντίθετα, ο ΒΜΙ παρουσίαζε σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις γυναίκες των ομάδων Ι, ΙΙ και ΙΙΙ. Έτσι, οι γυναίκες με εξωμήτρια εγκυμοσύνη (Ομάδα Ι) είχαν υψηλότερο ΒΜΙ τόσο από τις γυναίκες με αναπόφευκτη έκτρωση (Ομάδα ΙΙ) (p<0,05), όσο και από τις γυναίκες με φυσιολογική εγκυμοσύνη (Ομάδα ΙΙΙ) (p<,001). Δεν υπήρχε σημαντική διαφορά στις τιμές του ΒΜΙ ανάμεσα στις γυναίκες των oμάδων ΙΙ και ΙΙΙ. Εξάλλου, οι γυναίκες της oμάδας Ι είχαν σημαντικά μικρότερη ηλικία εγκυμοσύνης κατά την προσέλευσή τους από εκείνη των γυναικών της ομάδας ΙΙ (p<0,05), ενώ υπήρχε διαφορά που προσέγγιζε τη σημαντικότητα ανάμεσα στις γυναίκες της oμάδας Ι και στις γυναίκες της oμάδας ΙΙΙ (p=0,053). Δεν υπήρχε σημαντική διαφορά στην ηλικία εγκυμοσύνης ανάμεσα στις γυναίκες των oμάδων ΙΙ και ΙΙΙ.
Τα επίπεδα της hCG, της προγεστερόνης, του CA-125, καθώς και οι τιμές της ολικής CPK και των ισοενζύμων της στον ορό των γυναικών των τριών ομάδων που μελετήθηκαν κατά την προσέλευσή τους αναφέρονται στον πίνακα 2. Η μέση τιμή της hCG του ορού στις γυναίκες της ομάδας Ι ήταν σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη των γυναικών των ομάδων ΙΙ και ΙΙΙ (p<0,001 και p<0,001, αντίστοιχα). Η μέση τιμή της hCG του ορού στις γυναίκες της ομάδας ΙΙ ήταν σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη των γυναικών της ομάδας ΙΙΙ (p<0,001). Πρέπει, πάντως, να σημειωθεί ότι υπήρχε επικάλυψη των τιμών της hCG ανάμεσα στις γυναίκες των τριών ομάδων. Επιπλέον, η μέση τιμή της προγεστερόνης του ορού στις γυναίκες της ομάδας Ι ήταν σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη των γυναικών των ομάδων ΙΙ και ΙΙΙ (p<0,01 και p<0,001, αντίστοιχα). Η μέση τιμή της προγεστερόνης του ορού στις γυναίκες της ομάδας ΙΙ ήταν σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη των γυναικών της ομάδας ΙΙΙ (p<0,01). Σημειώνεται ότι υπήρχε επικάλυψη των τιμών της προγεστερόνης ανάμεσα στις γυναίκες των τριών ομάδων. Εξάλλου, δεν υπήρχαν σημαντικές διαφορές στις τιμές του CA-125 του ορού ανάμεσα στις γυναίκες των ομάδων Ι, ΙΙ και ΙΙΙ. Τέλος, η μέση τιμή της ολικής CPK του ορού στις γυναίκες της ομάδας Ι ήταν σημαντικά υψηλότερη από εκείνη των γυναικών των ομάδων ΙΙ και ΙΙΙ (p<0,001 και p<0,05, αντίστοιχα). Αντίθετα, η μέση τιμή της ολικής CPK του ορού στις γυναίκες της ομάδας ΙΙ ήταν σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη των γυναικών της ομάδας ΙΙΙ (p<0,001). Και στην περίπτωση της CPK υπήρχε επικάλυψη των τιμών ανάμεσα στις γυναίκες των τριών ομάδων.
Κατά τον ηλεκτροφορητικό διαχωρισμό το ισοένζυμο ΒΒ δεν βρέθηκε στον ορό καμιάς γυναίκας. Η μέση τιμή της CPK-MB του ορού στις γυναίκες της ομάδας Ι ήταν σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη των γυναικών της ομάδας ΙΙΙ (p<0,01). Το ίδιο συνέβαινε και με τις τιμές της CPK-MB στον ορό των γυναικών της ομάδας ΙΙ. Η μέση, δηλαδή, τιμή της CPK-MB του ορού των γυναικών της ομάδας ΙΙ ήταν σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη των γυναικών της ομάδας ΙΙΙ (p<0,01). Δεν υπήρχε σημαντική διαφορά στις τιμές της CPK-MB του ορού ανάμεσα στις γυναίκες των ομάδων Ι και ΙΙ. Σημειώνεται, και πάλι, ότι υπήρχε ευρεία επικάλυψη των τιμών της CPK-MB του ορού ανάμεσα στις γυναίκες των ομάδων Ι, ΙΙ και ΙΙΙ (πίνακας 2). Οι σημαντικότερες διαφορές στις γυναίκες των τριών ομάδων που μελετήθηκαν παρουσιάσθηκαν για το ισοένζυμο ΜΜ της CPK. Η μέση τιμή της CPK-MM στις γυναίκες της ομάδας Ι ήταν σημαντικά υψηλότερη από εκείνη των γυναικών της ομάδας ΙΙΙ (p<0,005). Τη χαμηλότερη τιμή του ισοενζύμου ΜΜ εμφάνιζαν οι γυναίκες της ομάδας ΙΙ, τιμή που ήταν σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη των γυναικών των ομάδων Ι και ΙΙΙ (p<0,001 και p<0,001, αντίστοιχα). Και στην περίπτωση του ισοενζύμου ΜΜ της CPK υπήρχε επικάλυψη ανάμεσα στις τιμές των γυναικών των τριών ομάδων. Η επικάλυψη, όμως, αυτή ήταν μικρότερη από την επικάλυψη που παρατηρήθηκε στις τιμές της hCG, της προγεστερόνης και της ολικής CPK (πίνακας 2).
Στον πίνακα 3 παρουσιάζονται τα επίπεδα της hCG, της προγεστερόνης, του CA-125, καθώς και οι τιμές της ολικής CPK και των ισοενζύμων της στον ορό των γυναικών των ομάδων Ι και ΙΙ, 24 ώρες μετά τη χειρουργική αντιμετώπιση. Οι τιμές της hCG στις γυναίκες της ομάδας Ι ελαττώθηκαν σημαντικά 24 ώρες μετά τη θεραπευτική αντιμετώπιση (p<0,001) σε σχέση με τις τιμές που αναφέρθηκαν κατά την προσέλευση του. Αντίθετα, οι τιμές της hCG στις γυναίκες της ομάδας ΙΙ δεν μεταβλήθηκαν σημαντικά. Εξάλλου, τα επίπεδα της προγεστερόνης ορού στις γυναίκες της ομάδας Ι ελαττώθηκαν σημαντικά, 24 ώρες μετά τη θεραπευτική αντιμετώπιση (p<0,001) σε σχέση με τις τιμές που αναφέρθηκαν κατά την προσέλευση του. Το ίδιο ακριβώς παρατηρήθηκε και για τις τιμές της προγεστερόνης ορού στις γυναίκες της ομάδας ΙΙ (p<0,001). Όσον αφορά στις τιμές του CA-125 στον ορό, δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές μεταβολές στις γυναίκες των ομάδων Ι και ΙΙ 24 ώρες μετά τη θεραπευτική αντιμετώπιση. Τονίζεται ότι τόσο οι τιμές της ολικής CPK όσο και οι τιμές των ισοενζύμων της αυξήθηκαν σημαντικά στον ορό των γυναικών των δύο ομάδων. Πρέπει, πάντως, να σημειωθεί ότι μεγαλύτερες αυξήσεις παρατηρήθηκαν στα επίπεδα της ολικής CPK και του ισοενζύμου ΜΜ από ό,τι στα επίπεδα του ισοενζύμου ΜΒ. Όσον αφορά στις μεταβολές των επιπέδων της ολικής CPK, της CPK-MB και της CPK-MM στον ορό των γυναικών της ομάδας ΙΙ, παρατηρήθηκε αύξηση, αλλά η αύξηση αυτή μόλις προσέγγιζε τα όρια της σημαντικότητας (p=0,05) (πίνακας 3).
Ο υπολογισμός του συντελεστή συσχέτισης Pearson, μετά από λογαριθμική μετατροπή των τιμών έδειξε ότι υπήρχε σημαντική θετική συσχέτιση ανάμεσα στα επίπεδα του ισοενζύμου MB και στις τιμές της hCG (r=0,2896, p<0,01) (σχήμα 1), καθώς και στα επίπεδα του ισοενζύμου MB και στις τιμές της προγεστερόνης ορού (r=0,4263, p<0,001) (σχήμα 2). Δεν βρέθηκε συσχέτιση ανάμεσα στα επίπεδα της ολικής CPK και του ισοενζύμου MM αφενός, και στις τιμές της hCG, της προγεστερόνης και του CA-125 αφετέρου.

ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Τα βιβλιογραφικά δεδομένα για τη σημασία των τιμών της ολικής CPK στην πρώιμη διάγνωση της έκτοπης εγκυμοσύνης είναι περιορισμένα και αντικρουόμενα.(13-15) Επιπλέον, ο αριθμός των περιπτώσεων έκτοπης εγκυμοσύνης, στις οποίες έγινε προσδιορισμός της ολικής CPK, είναι μικρός. Στην παρούσα μελέτη, ο αριθμός των γυναικών με εξωμήτρια εγκυμοσύνη, με απειλούμενη έκτρωση και με φυσιολογική ενδομήτρια εγκυμοσύνη ήταν ικανοποιητικός. Η μέση τιμή της ολικής CPK του ορού στις γυναίκες με εξωμήτρια εγκυμοσύνη κατά την προσέλευσή τους ήταν σημαντικά υψηλότερη από εκείνη των γυναικών με απειλούμενη έκτρωση (p<0,001) και από εκείνη των γυναικών με φυσιολογική ενδομήτρια εγκυμοσύνη (p<0,05). Αντίθετα, η μέση τιμής της ολικής CPK του ορού στις γυναίκες με απειλούμενη έκτρωση ήταν σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη των γυναικών με φυσιολογική ενδομήτρια εγκυμοσύνη (p<0,001) (πίνακας 2). Εντούτοις, λόγω της σημαντικής επικάλυψης των τιμών του ενζύμου στον ορό ανάμεσα στις γυναίκες των τριών ομάδων, ο προσδιορισμός της δραστικότητας της ολικής CPK, σε ό,τι αφορά στην πρώιμη διάγνωση της έκτοπης εγκυμοσύνης, έχει μικρή διαγνωστική αξία.
Δεν υπάρχουν βιβλιογραφικά δεδομένα όσον αφορά στον προσδιορισμό των επιπέδων των ισοενζύμων της CPK σε γυναίκες με έκτοπη εγκυμοσύνη. Κατά τον ηλεκτροφορητικό διαχωρισμό των ισοενζύμων της CPK του ορού, στην παρούσα μελέτη, το ισοένζυμο ΒΒ δεν διαπιστώθηκε στον ορό καμιάς γυναίκας κατά την προσέλευσή της. Στον ορό, όμως, των γυναικών όλων των ομάδων βρέθηκαν τα ισοένζυμα ΜΒ και ΜΜ. Η μέση τιμή της CPK-MB του ορού στις γυναίκες με εξωμήτρια εγκυμοσύνη ήταν σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη των γυναικών με αναπόφευκτη έκτρωση (p<0,01). Εξάλλου, η μέση τιμή της CPK-MB στον ορό των γυναικών με αναπόφευκτη έκτρωση ήταν σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη των γυναικών με φυσιολογική ενδομήτρια εγκυμοσύνη (p<0,01) (πίνακας 2). Σημειώνεται ότι υπήρχε ευρεία επικάλυψη των τιμών της CPK-MB του ορού ανάμεσα στις γυναίκες των τριών ομάδων, γεγονός συμβατό με την άποψη ότι και η διαγνωστική αξία του προσδιορισμού του ισοενζύμου ΜΒ, για την πρώιμη διάγνωση της εξωμήτριας εγκυμοσύνης, είναι περιορισμένη. Η ανεύρεση χαμηλότερων επιπέδων του ισοενζύμου ΜΒ στον ορό των γυναικών με έκτοπη εγκυμοσύνη είναι δύσκολο να ερμηνευθεί. Είναι, πάντως, γνωστό ότι το ισοένζυμο ΜΒ επικρατεί στο μυοκάρδιο, γεγονός που καθιστά τον προσδιορισμό των επιπέδων του χρήσιμο στη διάγνωση του εμφράγματος του μυοκαρδίου.(16,17)
Οι σημαντικότερες διαφορές στις γυναίκες των τριών ομάδων παρουσιάσθηκαν για το ισοένζυμο ΜΜ της CPK. Η μέση τιμή της CPK-MM στις γυναίκες με εξωμήτρια εγκυμοσύνη ήταν σημαντικά υψηλότερη από εκείνη των γυναικών με φυσιολογική ενδομήτρια εγκυμοσύνη (p<0,005). Τη χαμηλότερη τιμή του ισοενζύμου ΜΜ εμφάνιζαν οι γυναίκες με απειλούμενη έκτρωση, τιμή που ήταν σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη των γυναικών με εξωμήτρια εγκυμοσύνη (p<0,001) και των γυναικών με φυσιολογική ενδομήτρια εγκυμοσύνη (p<0,001). Πρέπει, πάντως, και πάλι να τονιστεί ότι υπήρχε επικάλυψη των τιμών της CPK-MΜ του ορού ανάμεσα στις γυναίκες των τριών ομάδων, γεγονός συμβατό με την άποψη ότι και η διαγνωστική αξία του προσδιορισμού του ισοενζύμου ΜΜ, για την πρώιμη διάγνωση της εξωμήτριας εγκυμοσύνης, είναι περιορισμένη. Η επικάλυψη, βέβαια, αυτή ήταν μικρότερη από την επικάλυψη που παρατηρήθηκε στις τιμές της hCG, της προγεστερόνης και της ολικής CPK ανάμεσα στις γυναίκες των τριών ομάδων. Είναι γνωστό ότι το ισοένζυμο ΜΜ της CPK επικρατεί στους μυς και η αυξημένη δραστικότητά του, όπως και της ολικής CPK, δείχνει, σχεδόν πάντοτε, τραυματισμό ή μεταβολή στους ιστούς αυτούς.
Ενδιαφέρον εύρημα της μελέτης αποτέλεσε η διαπίστωση των υψηλότερων επιπέδων της ολικής CPK και των ισοενζύμων της (ΜΒ και ΜΜ) στον ορό των γυναικών με εξωμήτρια εγκυμοσύνη και αναπόφευκτη έκτρωση 24 ώρες μετά τη χειρουργική αντιμετώπιση. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις παρατηρήθηκαν στα επίπεδα της ολικής CPK και στα επίπεδα του ισοενζύμου ΜΜ. Συγκεκριμένα, η αύξηση που παρατηρήθηκε στις τιμές της ολικής CPK και του ισοενζύμου ΜΜ ήταν υπέρ-τετραπλάσια στην ομάδα των γυναικών με εξωμήτρια εγκυμοσύνη, ενώ ήταν διπλάσια στην ομάδα των γυναικών με αναπόφευκτη έκτρωση. Οι αυξήσεις αυτές θα μπορούσαν να αποδοθούν στον τραυματισμό του μυϊκού ιστού κατά τη διενέργεια των επεμβάσεων. Έτσι, ο τραυματισμός που επέρχεται κατά τη χειρουργική αντιμετώπιση της εξωμήτριας εγκυμοσύνης είναι σοβαρότερος από εκείνον κατά τη χειρουργική αντιμετώπιση της αναπόφευκτης έκτρωσης, γεγονός που αντανακλάται στα επίπεδα της ολικής CPK και του ισοενζύμου ΜΜ. Ανάλογες μελέτες, που να αναφέρονται στα επίπεδα της ολικής CPK και των ισοενζύμων της, μετά τη χειρουργική αντιμετώπιση της εξωμήτριας εγκυμοσύνης και της αναπόφευκτης έκτρωσης, δεν υπάρχουν στη διεθνή βιβλιογραφία.
Συμπερασματικά, τόσο οι τιμές της ολικής CPK όσο και ο ηλεκτροφορητικός διαχωρισμός των ισοενζύμων της δεν βοηθούν στην πρώιμη διάγνωση της εξωμήτριας εγκυμοσύνης.

Summary
Katsikis I, Rousso D, Kourtis A, Farmakiotis D, Zournatzi-Koiou V, Dogramatzi F, Makedos G, Panidis D.
Serum levels of creatine phosphokinase and its isoenzymes in women with ectopic pregnancy.
Hellen Obstet Gynecol 16(3): 349-355, 2004

The aim of this study was to assess the diagnostic value of total CPK and its isoenzymes as predictors of early ectopic pregnancy and to investigate the correlation between total CPK and its isoenzyme levels and hCG, progesterone and CA-125 concentrations. In total, eighty patients were studied and classified in three groups. The first group (Group I) comprised of 40 patients with ectopic pregnancy; the second group (Group II) consisted of 20 patients with spontaneous abortion and the third group (Group III) consisted of 20 patients with normal intrauterine pregnancy. Blood tests were drawn in order to evaluate hCG, progesterone and CA-125 concentrations, as well as total CPK levels and its isoenzymes. Patients of Group I and II underwent blood testing for a second time, 24 hours after their surgery. It was found that women with ectopic pregnancy presented significantly higher mean values of total CPK and MM isoenzyme than those of women with spontaneous abortion and than those with normal intrauterine pregnancy; however, wide overlapping of values existed among women of all groups. Furthermore, levels of MB isoenzyme presented significant positive correlation with hCG and progesterone levels. Twenty four hours after surgery in women with ectopic pregnancy the increase of total CPK and MM isoenzyme was over four times higher than basal levels, while in women with spontaneous abortion the increase was two times higher than basal levels. The results of this study support the view that total serum creatine phosphokinase and its isoenzymes levels do not have diagnostic value in the early diagnosis of ectopic pregnancy and that the more serious the injury during surgical treatment of an abnormal pregnancy, the higher the serum levels of total CPK and MM isoenzyme observed.

Key words: pregnancy, ectopic pregnancy, spontaneous abortion, CPK, CPK isoenzymes.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Berek JS. Novak' s Gynecology. Thirteenth Edition.
2 Nyberg DA, Fillh RA, Laing FC, Mack LA, Zarutskie PW. Ectopic pregnancy: diagnosis by sonography correlated with quantitative hCG levels. J Ultrasound Med 1987; 6:145-150.
3. Kadar N, Caldwell BV, Romero R. A method of screening for ectopic pregnancy and its indications. Obstet Gynecol 1981; 58: 162-166.
4 Kadar N, DeCherney AH, Romero R. Receiver operating char acteristic (ROC) curve analysis of the relative efficacy of single and serial chorionic gonadotropin determinations in the early diagnosis of ectopic pregnancy. Fertil Steril 1982; 37:542-547.
5. Matthews CP, Coulson PB, Wild RA. Serum progesterone levels as an aid in the diagnosis of ectopic pregnancy. Obstet Gynecol 1986; 68:390-394
6. Yeko TR, Gorril MG, Hughes LH, Rodi LA, Buster JE, Sauer MV. Timely diagnosis of early ectopic pregnancy using a single blood progesterone measurement. Fertil Steril 1987; 48:1048-1050.
7. Stovall TG, Ling FW, Cope BJ, Buster JE. Preventing ruptured ectopic pregnancy with a single serum progesterone. Am J Obstet Gynecol 1989; 160:1452-1431.
8 Isaacs JD, Whitworth NS, Cowan BD. Relative operating characteristic analysis in Reproductive medicine: comparison of progesterone and human chorionic gonadotropin doubling time as predictors of early gestational normalcy. Fertil Steril 1994; 62:452-455.
9. Stovall TG, Ling FW, Andersen RN, Buster JE. Improved sensitivity and specificity of a single measurement of serum progesterone over serial quantitative beta-human chorionic gonadotropin in screening for ectopic pregnancy. Hum Reprod 1992; 7:723-725.
10. Cowan BD, Vandermolen DT, Long CA, Whitworth NS. Receiver-operator characteristic, efficiency analysis, and predictive value of serum progesterone concentration as a test for abnormal gestation. Am J Obstet Gynecol 1992; 166:1729-1737.
11. Braunstein GD, Karow WG, Rasor J, Wade ME. First-trimester chorionic gonadotropin measurement as an aid in the diagnosis of early pregnancy disorders. Am J Obstet Gynecol 1978; 131:25-32.
12 Lott JA, Abbott LB. Creatine kinase isoenzymes. Clin Lab Med 1986; 6:547-576.
13 Lavie O, Seller U, Neuman M, Ben-Chentrit A, Gotteshalk S, Diamant YZ. Maternal serum creatine kinase: A posssible predictor of tubal pregnancy. Am J Obstet Gynecol 1993; 169:1149-1150.
14 Korhonen J, Alfthan H, Stenman UH, Ylostalo P. Failure of creatine kinase to predict ectopic pregnancy. Fertil Steril 1996; 65:922-924.
15 Vandermolen DT, Borzelleca JF. Serum creatine kinase does not predict ectopic pregnancy. Fertil Steril 1996; 65:916-921.
16 Malasky BR, Alpert JS. Diagnosis of myocardial injury by biochemical markers: problems and promises. Cardiol Rev 2002; 10:306-317.
17 Mongiardo A, Ferraro A, Ceravolo R, Mascaro G, Curcio A, Campopiano E, Indolfi C. Mechanism of troponin and CK-MB release after percutaneous coronary interventions. Ital Heart J 2002; 3:270-274.

 

 

 

HOMEPAGE


<<< Προηγούμενη σελίδα