Αντισύλληψη και σεξουαλικότητα
Ε. Τογκαρίδου
Α' Μαιευτική & Γυναικολογική Κλινική Αριστοτελείου
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Νοσοκομείο Παπαγεωργίου
Αλληλογραφία:
Ε. Τογκαρίδου
Κρήτης 90
Τ.Κ: 54 655 Θεσσαλονίκη
Τηλ: 2310 42 58 04
Κατατέθηκε: 10/01/04
Εγκρίθηκε: 14/05/04
Περίληψη
Οι χρησιμοποιούμενες αντισυλληπτικές μέθοδοι επηρεάζουν με πολλαπλούς τρόπους
τη σεξουαλικότητα των ανθρώπων. Σε άλλες περιπτώσεις βοηθούν τη γυναίκα και
το σύντροφό της να απολαμβάνουν τη σεξουαλική τους ζωή, μπορεί όμως να δημιουργήσουν
και προβλήματα.
Στην ανασκόπηση αυτή παρουσιάζονται οι δράσεις των σύγχρονων αντισυλληπτικών
μεθόδων (ορμονική αντισύλληψη, ενδομήτρια σπειράματα, μέθοδοι φραγμού κ.λπ.)
στη σεξουαλικότητα της γυναίκας και του ζευγαριού, τονίζεται ότι αυτές μπορεί
να είναι θετικές ή αρνητικές και δίνονται πιθανές εξηγήσεις. Ο έμπειρος και
ενημερωμένος γυναικολόγος μπορεί να προσφέρει σημαντική βοήθεια στη βελτίωση
της σεξουαλικής ζωής του ζευγαριού.
Όροι ευρετηρίου: Aντισύλληψη, σεξουαλικότητα.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ανάγκη για έλεγχο της γονιμότητας μέσω των μεθόδων αντισύλληψης αποτελεί κύριο
μέλημα του σύγχρονου ανθρώπου. Η αντισύλληψη επηρεάζει με πολλαπλούς τρόπους
τη σεξουαλική ζωή της γυναίκας ή/και του ζευγαριού. Σε πολλές περιπτώσεις αυτή
βελτιώνεται. Άλλες πάλι φορές, διαχωρίζοντας πλήρως τη σεξουαλικότητα από τη
γονιμότητα, η γυναίκα υποσυνείδητα αισθάνεται ένοχη απομακρυνόμενη από την παραδοσιακή
εικόνα της μητέρας, ενώ ο άνδρας μπορεί να βιώσει συναισθήματα φόβου από την
ελευθερία επιλογής που αποκτά η σύντροφός του. Έτσι επηρεάζεται αρνητικά η σεξουαλική
ζωή του ζευγαριού.
Στο άρθρο αυτό εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο οι σύγχρονες αντισυλληπτικές
μέθοδοι επιδρούν στη σεξουαλικότητα του ατόμου με βάση τα δεδομένα της διεθνούς
βιβλιογραφίας.
ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Τόσο η απόφαση για την έναρξη χρησιμοποίησης κάποιας αντισυλληπτικής μεθόδου
όσο και ο τρόπος επιλογής της εξαρτώνται από ποικίλες παραμέτρους (ηλικία, χώρα,
κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, τρόπος ζωής, θρησκεία κ.λπ.) και διαφέρουν σημαντικά
ανά τον κόσμο. Στις αναπτυγμένες χώρες οι γυναίκες χρησιμοποιούν αντισύλληψη,
τα δε αντισυλληπτικά δισκία είναι πολύ δημοφιλή. Στις ΗΠΑ το 27% των γυναικών
που χρησιμοποιούν αντισυλληπτική μέθοδο λαμβάνουν αντισυλληπτικά δισκία.(1)
Αντίθετα στις χώρες του τρίτου κόσμου η αντισύλληψη είναι σχεδόν άγνωστη.(2)
Θα ανέμενε κανείς ότι με την επανάσταση που επέφεραν τα αντισυλληπτικά χάπια
(50 εκατομμύρια γυναικών τα χρησιμοποιούν παγκοσμίως),(3) θα επερχόταν βελτίωση
στη σεξουαλική ζωή των γυναικών που τα χρησιμοποιούν. Κι αυτό αφενός διότι η
γυναίκα αποφασίζει μόνη της για τη γονιμότητά της, αφετέρου δεν διαταράσσεται
η σεξουαλική επαφή όπως συμβαίνει με άλλες αντισυλληπτικές μεθόδους (προφυλακτικό,
σπερματοκτόνα κ.λπ.). Παρόλα αυτά τα βιβλιογραφικά δεδομένα είναι αντικρουόμενα.(1,4-6)
Στις παρενέργειες του "χαπιού" αναφέρονται μεταξύ άλλων και τα αυξημένα
ποσοστά άγχους και κατάθλιψης, η μειωμένη libido και οι σεξουαλικές διαταραχές.
Ακόμη και όταν χρησιμοποιούνται αντισυλληπτικά με χαμηλή δοσολογία οιστρογόνου
- προγεσταγόνου, οι γυναίκες αναφέρουν μειωμένη σεξουαλική επιθυμία και δραστηριότητα,
καθώς και μειωμένη συχνότητα σεξουαλικών επαφών.(6) Αυτό μπορεί να αποδοθεί
στην ελάττωση της έκκρισης υγρών από τον κόλπο που προκαλεί η χαμηλή δοσολογία
οιστρογόνου, στην άμεση επίδραση του προγεσταγόνου, καθώς και στην πτώση της
ελεύθερης τεστοστερόνης στον ορό του πλάσματος, που έχει βρεθεί ότι επισυμβαίνει
με τη χρήση της ορμονικής αντισύλληψης.(7) Τέλος, μία πιθανή εξήγηση για την
κατάθλιψη που συνδέεται με τη χρήση των αντισυλληπτικών δισκίων μπορεί να είναι
ότι αυτά επηρεάζουν τον μεταβολισμό της τρυπτοφάνης,(8) είναι όμως υποθέσεις
που χρειάζονται περισσότερη έρευνα.
Στον αντίποδα αυτών των συμπερασμάτων βρίσκονται άλλες μελέτες.(4,5) Σε αυτές
οι γυναίκες που χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά δισκία φαίνεται να έχουν μια πιο
ελεύθερη σεξουαλική ηθική και περισσότερες σεξουαλικές φαντασιώσεις. Αναφέρουν
συχνότερη ερωτική επαφή, υψηλότερη σεξουαλική ικανοποίηση και μιλούν πιο θετικά
για τον σύντροφο τους σε σχέση με τις γυναίκες που δεν χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά
χάπια.(4) Επιπλέον, αυτή η θετική επίδραση στη σεξουαλικότητα των γυναικών φαίνεται
να είναι πιο έντονη όταν χρησιμοποιούνται τριφασικά αντισυλληπτικά σε σχέση
με τα μονοφασικά.(5) Επίσης, η χρήση του δισκίου που αποτελείται μόνο από προγεστερινοειδές
(minipill) φαίνεται ότι επηρεάζει λιγότερο αρνητικά τη σεξουαλική ζωή των γυναικών
και ίσως σε κάποιες περιπτώσεις να την βελτιώνει, ιδίως όταν απευθύνεται σε
γυναίκες άνω των 35 ετών με υψηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο.(9)
Σε ό,τι αφορά τις δύο νέες ορμονικές μεθόδους που εμφανίστηκαν στις αρχές της
δεκαετίας του '90, τα ορμονικά εμφυτεύματα και την ενέσιμη αντισύλληψη, αν και
δεν έτυχαν ευρείας αποδοχής (λιγότερες από 2% και 3% των γυναικών αντίστοιχα
τα χρησιμοποιούν στις ΗΠΑ), δεν φαίνεται να επηρεάζουν με διαφορετικό τρόπο
τη σεξουαλική επιθυμία ή τη συχνότητα επαφών των χρηστών τους.(10) Οπωσδήποτε
όμως χρειάζονται και άλλες μελέτες.
Το ενδομήτριο σπείραμα αποτελεί μία δημοφιλή αντισυλληπτική μέθοδο παγκοσμίως,
ιδίως για τις γυναίκες που έχουν ολοκληρώσει την οικογένειά τους. Στις περισσότερες
των περιπτώσεων η σεξουαλική επικοινωνία του ζευγαριού φαίνεται πως βελτιώνεται
με τη χρήση του σπειράματος, διότι είναι ανεξάρτητο από τη σεξουαλική επαφή
και προστατεύει αποτελεσματικά από την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη.(11) Παρόλα αυτά
το σπείραμα ενοχοποιείται για τη μείωση της σεξουαλικότητας όταν εκλαμβάνεται
από τη γυναίκα ως "ξένο σώμα" ή συνδέεται έντονα με αυξημένη καταμήνια
απώλεια αίματος ή με το φόβο εμφάνισης πυελικής φλεγμονής.(12) Η σωστή επιλογή
των γυναικών και η πληροφόρησή τους από τον γυναικολόγο μπορεί να προσφέρει
σημαντικά.
Σε ό,τι αφορά τις υπόλοιπες μεθόδους αντισύλληψης και τον τρόπο που επιδρούν
στη σεξουαλικότητα, λίγα στοιχεία αναφέρονται στη βιβλιογραφία. Μέθοδοι που
χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της συνουσίας όπως προφυλακτικά, διαφράγματα,
σπερματοκτόνα, μπορεί να μην είναι κατάλληλα για ζευγάρια για τα οποία η αντισύλληψη
αποτελεί πηγή άγχους ή ενοχής.(13) Η χρήση του προφυλακτικού παραμένει περιορισμένη,
παρόλη την ενημέρωση που παρέχεται για τη συμβολή του στη μείωση των σεξουαλικώς
μεταδιδόμενων νοσημάτων και κυρίως του AIDS.(14) Φαίνεται ότι αυξάνει το "άγχος
απόδοσης" σε κάποιους άνδρες. Τα σπερματοκτόνα από την άλλη μεριά μπορούν
να προκαλέσουν αλλεργία ή δερματίτιδες, με αποτέλεσμα οι γυναίκες να αποφεύγουν
την επαφή. Μερικά ζευγάρια δεν τα συμπαθούν, γιατί πρέπει να εφαρμόζονται πριν
από κάθε χρήση ή έχουν άσχημη γεύση.(13) Το ίδιο ισχύει για το προφυλακτικό
και το διάφραγμα.
Η διακοπτόμενη συνουσία και η απόσυρση είναι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται ευρέως,
παρά τα λειτουργικά προβλήματα που παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής
επαφής και τα υψηλά ποσοστά αποτυχίας τους. Τέλος, αρκετή έλλειψη πληροφόρησης
φαίνεται ότι συνοδεύει και τη γυναικεία στειροποίηση μέσω χειρουργικών μεθόδων
που συνδέεται με τη δημιουργία ψυχοσεξουαλικών προβλημάτων στη γυναίκα. Για
αυτό και αποτελεί μία ελάχιστα διαδεδομένη μέθοδο.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Η επίδραση των αντισυλληπτικών μεθόδων στη σεξουαλική ζωή των ανθρώπων είναι
πολυπαραγοντική. Η εκπόνηση προγραμμάτων οικογενειακού προγραμματισμού και ενημέρωσης
σε κρατικό επίπεδο κρίνεται απαραίτητη, προκειμένου να προαχθεί η σεξουαλική
ζωή των ζευγαριών και να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος των ανεπιθύμητων κυήσεων
- εκτρώσεων, των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων ή των ψυχοσεξουαλικών διαταραχών.
Η σωστή επιλογή των γυναικών καθώς και η καθοδήγησή τους από τον γυναικολόγο
αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο προς την κατεύθυνση αυτή.
Summary
Togaridou E.
Contraception and sexuality.
Hellen Obstet Gynecol 16(3): 293-295, 2004
Contraceptive use is influenced by multiple factors. It can help women achieving
important psychological goals, on the other hand, it may cause a number of problems.
In this article various effects of contraception on sexuality - positive or
negative- are presented according to the method used (oral contraceptives, I.U.D's,
barrier methods etc). An experienced doctor can provide good advice on the well-being
and sexuality of the couple.
Key words: Contraception, sexuality.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Sanders SA, Graham CA, Bass JL, Bancroft J. A prospective study of the effects
of oral contraceptives on sexuality and well-being and their relationship to
discontinuation. Contraception 2001; 64:51-58.
2. Versnel M, Berhane Y, Wendte JF. Sexuality and contraception among never
married high school students in Butajira, Ethiopia. Ethiop Med J 2002; 40(1):41-51.
3. Scbanzer K. Psychosomatic aspects of oral contraception. Geburtshilfe Frauenheiled
1991; 51(12):955-958.
4. Bancroft J, Sherwin BB, Alexander GM, Davidson DW, Walker A. Oral contraceptives,
androgens and the sexuality of young women. Arch Sex Behav 1991; 20(2):105-120.
5. McCoy NL, Matyas GR. Oral contraceptives and sexuality in university women.
Arch Sex Behav 1996; 25(1):73-90.
6. Caruso S, Agnello C, Intelisano G, Farina M, Dimari L, Cianci A. Sexual behaviour
of women taking low dose oral contraceptive containing 15μg ethinylestra-diol/60μg
gestodene. Contraception 2004; 69(3):237-240.
7. MacLean F, Lee A. Drug - induced sexual dysfunction and infertility. The
Pharmaceutical journal 1999; 262(7047):780-784.
8. Shaarawy M, Fayad M, Nagui AR, Abdel-Asim S. Serotonin metabolism and depression
in oral contraceptive users. Contraception 1982; 26:193-204.
9. Graham CA, Ramos R, Bancroft J, Maglaya C, Farley TM. The effects of steroidal
contraceptives on the well-being and sexuality of women: a double -blind, placebo-controlled,
two-centre study of combined and progestogen - only methods. Contra-ception
1995; 52(6):363-369.
10. Bamhart KT, Founnan I, Pommer R, Coutinho E, Devoto L. Changes in the menstrual
bleeding of users of a subdermal contraceptive implant of nomegestrol acetate
(Uniplant) do not influence sexual frequency, sexual desire, or sexual enjoyment.
Fertil Steril 1997; 67(2):244-249.
11. Bhattoa HP, Ganacharya S, Batar I. A decade of experience with TCu 200.
Advances in contraception 1999; 15(4):51-61.
12. Grefeille N. LU.D's and sex. Contracept Fertil Sex (Paris) 1981; 9(3):223-225.
13. Black JS. Contraception and sexology. Cah Sexol Clin 1991; 17(102):45-53.
14. Mckernon S. Managing condom use and non use: a study of condom uses among
clients of a sexual health clinic. Venereology 1996; 9(4):233-238.
