<<< Προηγούμενη σελίδα

Αναπνευστικό σύστημα και καταδύσεις
Α. ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ
Πνευμονολόγος
Εξειδικευόμενος Εντατικολόγος ΜΕΘ-ΚΑΑ/ ΝΝΘΑ
PADI Divemaster

Η καταδυτική δραστηριότητα του ανθρώπου ξεκινά πριν από τουλάχιστον 5000 χρόνια με την αλίευση κοραλλιών, σφουγγαριών και μαργαριταριών, τα οποία αποτελούσαν βασική κοινωνικοοικονομική ενασχόληση για κάποιες κοινωνίες. Ο Ηρόδοτος αναφέρεται στον δύτη Σκύλλη, ο οποίος τον 5ο αιώνα π.Χ. εστάλη από τον Πέρση βασιλιά Ξέρξη να ανασύρει έναν βυθισμένο στη θάλασσα θησαυρό. Ο Μέγας Αλέξανδρος χρησιμοποίησε δύτες, στα 332 π.Χ., για να απομακρύνει υποβρύχια εμπόδια από λιμάνια της Μ. Ανατολής.
Με το πέρασμα των χρόνων κατεβλήθη προσπάθεια για την επίτευξη αυτονομίας στην υποβρύχια δραστηριότητα, μέσω της εξασφάλισης παροχής αέρα. Αρχικά, στα 1531 μ.Χ. δημιουργήθηκαν καταδυτικοί κώδωνες, οι οποίοι παρείχαν τον αέρα που παγίδευαν με την αρχική τοποθέτηση της ελεύθερης επιφάνειάς τους πάνω στην επιφάνεια του νερού. Εκατό χρόνια αργότερα αναπτύχθηκαν οι πιο "πρωτόγονες" μέθοδοι ανανέωσης του παρεχόμενου αέρα στους κώδωνες, ενώ άρχισαν να δημιουργούνται και οι καταδυτικοί εξοπλισμοί τύπου "στολής" από άκαμπτα υλικά, όπως αυτό του Άγγλου J. Lethbridge το 1761. Τελικά, γύρω στα 1836, ο Augustus Siebe κατακευάζει την πρώτη πρακτικά χρήσιμη στολή από εύκαμπτο υλικό, η οποία μέσω της παροχής αέρα από την επιφάνεια στο προσαρμοσμένο μεταλλικό σκάφανδρο παρείχε τη δυνατότητα παραγωγικής υποβρύχιας δραστηριότητας.
Όλα τα παραπάνω ήταν ενδιαφέροντα, αλλά ο δύτης ήταν εξαρτημένος από την επιφάνεια του νερού για την παροχή του αναγκαίου αέρα μέσω μηχανημάτων. Η κατασκευή αυτόνομης υποβρύχιας αναπνευστικής συσκευής scuba (self-contained underwater breathing apparatus) βρισκόταν σε θεωρητικό επίπεδο για πολλά χρόνια. Τελικά, ο Jacques-Yves Cousteau και ο Emile Gagnan δημιούργησαν, στη δεκαετία του '40, την πρώτη scuba συσκευή με το όνομα Aqua-Lung, η οποία παρείχε αυτονομία, ασφάλεια και λειτουργικότητα.

Ο ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ SCUBA
(ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ)
Ο αέρας είναι αποθηκευμένος υπό πίεση (συνήθως 200Atm) σε φιάλη. Πάνω στη φιάλη είναι προσαρμοσμένος μηχανισμός (1ο στάδιο), μέσω του οποίου ο αέρας μετακινείται προς τον δύτη, με πίεση λίγο μεγαλύτερη από αυτήν του περιβάλλοντος, προκειμένου να υπερνικηθούν οι αντιστάσεις ροής μέσω των σωληνώσεων. Ένας δεύτερος μηχανισμός (2ο στάδιο) θα χορηγήσει τον αναπνεόμενο όγκο με πίεση ίση με αυτήν του περιβάλλοντος. Η κατάδυση εκθέτει τον ανθρώπινο οργανισμό σε αυξημένη πίεση περιβάλλοντος. Κάθε δέκα μέτρα βάθους προστίθεται μία επιπλέον ατμόσφαιρα πίεσης σε αυτήν της ατμόσφαιρας. Παραδείγματος χάριν, στα 30m η πίεση πoυ ασκείται στον δύτη είναι 4 atm (άρα σε αυτό το βάθος και τα 500cc αναπνεόμενου όγκου αέρα βρίσκονται σε πίεση 4 Αtm).

ΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΩΝ ΑΕΡΙΩΝ
Οι συνέπειες της αυξημένης πίεσης στη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού είναι πολλαπλές και διέπονται από τους φυσικούς νόμους των αερίων.

Εικόνα 1. O αυτοδύτης πρέπει να διαθέτει αρκετή ποσότητα αέρα, ώστε κατά την ανάδυσή του να υπάρχει αρκετός χρόνος για τη σταδιακή αποσυμπίεση
και την αποβολή -με την αναπνοή-του αζώτου που βρίσκεται διαλυμένο στον οργανισμό του.

Nόμος του Boyle
Tο γινόμενο της πίεσης επί τον όγκο μιας συγκεκριμένης μάζας αερίου παραμένει σταθερό για δεδομένη θερμοκρασία,
δηλ: P1xV1=P2xV2
Ο νόμος αυτός υποδεικνύει ότι ο περιεχόμενος όγκος αέρα στις αεροφόρες κοιλότητες του σώματος θα αυξομειώνεται αντίστροφα με τις μεταβολές της πίεσης.
Αν, λοιπόν, ένας δύτης κρατήσει τον αναπνεόμενο όγκο του (Tidal Volume,TV) στο επίπεδο της FRC σε βάθος 50m (δηλαδή σε 6atm) και ανεβεί στην επιφάνεια, τότε ο όγκος του αέρα στους πνεύμονες θα εξαπλασιαστεί, υπερβαίνοντας κατά πολύ την TLC. Αυτό δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε τραυματική ρήξη του πνευμονικού παρεγχύματος. Αντίστροφα, η κατάδυση σε 40m βάθος, που ξεκινά από την επιφάνεια σε επίπεδο RV με κρατημένη την ανάσα του δύτη, θα οδηγήσει σε τελικό πνευμονικό όγκο 1/5 RV και σε συνθλιπτική παρεγχυματική βλάβη (lung squeeze).

Εικόνα 2. Η χρήση των συσκευών scuba δίνουν τη δυνατότητα για υποβρύχια εξερεύνηση και εργασία.

Νόμος του Henry
Το ποσό ενός αερίου που διαλύεται σε ένα υγρό είναι ανάλογο της μερικής του πίεσης για δεδομένη θερμοκρασία. Έτσι, το ποσό του διαλυμένου Ν2 στο αίμα και στους ιστούς αυξάνει πάρα πολύ σε μεγάλα βάθη, όταν χρησιμοποιείται συσκευή scuba, η οποία επιτρέπει τη συνεχή αναπνοή. Κατά την ανάδυση αποδεσμεύεται από τους ιστούς προς το αίμα και από εκεί προς τους πνεύμονες, από όπου και αποβάλλεται με την αναπνοή.

Ο ΑΕΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ
Οι αντιστάσεις ροής κατά την αναπνοή σε μεγάλα βάθη -και συνεπώς σε μεγάλες πιέσεις- είναι αυξημένες. Αυτό οφείλεται στο ότι ο αέρας παρουσιάζει μεγάλη πυκνότητα, λόγω της αυξημένης περιβαλλοντικής πίεσης, γεγονός που αυξάνει τις αντιστάσεις της παρατηρούμενης τυρβώδους ροής.
Ο μέγιστος εκούσιος αερισμός (MVV) αποτελεί έναν αξιόπιστο δείκτη της επίδρασης των μεταβολών της πίεσης και της πυκνότητας του εισπνεόμενου αέρα στο αναπνευστικό σύστημα. Η μείωση του MVV είναι ταχύτερη μέχρι τις 4Atm, φτάνοντας περίπου στο 50% αυτού της επιφάνειας. H μείωση αυτή είναι βραδύτερη αν εισπνεέται μίγμα 80%He-20%Ο2 (Maio and Fahri, 1967).

Εικόνα 3. O καταδυτικός εξοπλισμός του J. Lethbridge (1761).

ΑΜΕΣΕΣ ΚΑΙ ΑΠΩΤΕΡΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Οι Τhorsen και συν. διαπίστωσαν μείωση της TLCO, μείωση της FEF 25-75% και αύξηση του όγκου σύγκλεισης μετά από βαθιές (πάνω από 100μ) καταδύσεις. Η τοξικότητα του οξυγόνου, οι μικροεμβολές αέρα και η βλαπτική επίδραση της αυξημένης πίεσης αποτελούν τα πιθανά αίτια αυτών των αλλαγών.
Μετά από βαθιές και παρατεταμένες καταδύσεις παρατηρήθηκε, επίσης, μείωση του VO2max. Αυτή σχετίζεται με το φορτίο των φυσαλίδων αζώτου που εντοπίζεται υπερηχογραφικά στην πνευμονική κυκλοφορία κατά την αποσυμπίεση (Thorsen et al. 1990).
Γενικά, είναι αποδεκτό ότι οι αυτοδύτες έχουν αυξημένη ζωτική χωρητικότητα σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό (D. Elliot- R.Moon, 1999), αλλά και αποφρακτική συνδρομή, η οποία αφορά τους μικρούς αεραγωγούς (Elliot et al. 1990), σχετιζόμενη σημαντικά με τα χρόνια ενασχόλησης (Reuter et al.1999) αλλά και το κάπνισμα. Πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι παρατηρήσεις αυτές αφορούν, κυρίως, επαγγελματίες αυτοδύτες, οι οποίοι εκτίθενται σε μεγάλα βάθη για πολλά χρόνια και όχι ερασιτέχνες που καταδύονται για ψυχαγωγικούς κυρίως σκοπούς.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΚΑΤΑΔΥΣΗ
Στις Η.Π.Α υπάρχουν περισσότεροι από 5 εκατομμύρια αυτοδύτες, ενώ αρκετές χιλιάδες νέοι εκπαιδεύονται ετησίως. Η επίπτωση των σχετικών με την κατάδυση επιπλοκών έχει αυξηθεί σε περισσότερες από 1000 κατά έτος, εκ των οποίων σχεδόν το 10% είναι θανατηφόρες (Diving Alert Network, 1998).
Οι κυριότερες επιπλοκές είναι:
1. Το βαρότραυμα, συμπεριλαμβανομένης της αρτηριακής εμβολής αέρα
2. Η νόσος αποσυμπίεσης (ή νόσος των δυτών)
3. Η νάρκωση αζώτου

1. Βαρότραυμα
Το βαρότραυμα είναι η συχνότερη μορφή τραυματισμού κατά την κατάδυση και οφείλεται στην αποτυχία εξισορρόπησης μεταξύ της εσωτερικής και της εξωτερικής πίεσης των αεροφόρων κοιλοτήτων του σώματος. Μπορεί να εμφανιστεί είτε λόγω υποπίεσης (κατά τη διάρκεια της καθόδου) σε μια αεροφόρο κοιλότητα, όπως οι παραρρίνιοι κόλποι, είτε λόγω υπερπίεσης (κατά τη διάρκεια της ανόδου). Κατά τη διάρκεια της καθόδου, καθώς, λόγω της αυξημένης εξωτερικής πίεσης, μειώνεται ο όγκος του αέρα σε μια κοιλότητα, π.χ. στο μέσο αυτί, δημιουργείται λόγω της αρνητικής εσωτερικά πίεσης οίδημα βλεννογόνου, αγγειοδιαστολή και αιμορραγία. Αντίστροφα στη διάρκεια της ανόδου, αν έχει εγκλωβιστεί κατά την παραμονή στον βυθό αέρας σε κλειστή κοιλότητα, τότε θα αυξηθεί ο όγκος του προκαλώντας ρήξη του περιβάλλοντος ιστού, π.χ. του τυμπάνου. Αν η αναπνοή διακοπεί, ο πνεύμονας θα υποστεί τη βλάβη (βαρότραυμα) με τον ίδιο μηχανισμό. Το πνευμονικό βαρότραυμα είναι η δεύτερη αιτία θανάτου των αυτοδυτών μετά τον πνιγμό. Καθώς, για παράδειγμα, ένας δύτης κατεβαίνει, ο αέρας στους πνεύμονες συμπιέζεται. Όταν ο όγκος των πνευμόνων μειωθεί κάτω από τον RV (lung squeeze), εμφανίζεται πνευμονικό οίδημα και αιμορραγία. Όταν ένας αυτοδύτης ανέρχεται ταχέως κρατώντας την αναπνοή του, η διακυψελιδική πίεση αυξάνεται υπερβολικά, με τελικό αποτέλεσμα την κυψελιδική ρήξη. Ομοίως, αυτοδύτες με αποφρακτικά πνευμονικά νοσήματα, όπως άσθμα ή ΧΑΠ, βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο, λόγω της ύπαρξης περιοχών με αυξημένη χρονική σταθερά, στις οποίες η εξισορρόπηση των πιέσεων είναι δυσχερής. Πνευμομεσοθωράκιο μπορεί να προκύψει μετά από την κυψελιδική ρήξη. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν αίσθηση πληρότητας στο στήθος, πλευριτικό θωρακικό άλγος που αντανακλά στους ώμους, δύσπνοια, βήχα και βράγχος φωνής. "Κριγμός δίκην χιονιού" στον λαιμό οφειλόμενος σε υποδόριο εμφύσημα μπορεί να είναι παρών. Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με ακτινογραφία θώρακος. Χαρακτηριστικά, αποκαλύπτεται ακτινοδιαυγαστική περιοχή γύρω από την καρδιαγγειακή σκιά. Θεραπευτικά η εισπνοή 100% οξυγόνου είναι αρκετή για να επιταχυνθεί η απορρόφηση του αέρα, μέσω της έκπλυσης του Ν2 από το αρτηριακό αίμα.
Ο πνευμοθώρακας είναι σχετικά ασυνήθιστος, αναπτυσσόμενος μόνο στο 10% των επεισοδίων πνευμονικού βαροτραύματος. Εάν, όμως, εμφανιστεί σε σημαντικό βάθος, καθώς ο δύτης ανέρχεται (βλέπε νόμο του Boyle) ο αέρας στον υπεζωκότα διογκώνεται, οδηγώντας σε υπό τάση πνευμοθώρακα.

Αρτηριακή εμβολή
Η αρτηριακή εμβολή είναι η σοβαρότερη συνέπεια του πνευμονικού βαροτραύματος. Τα αρτηριακά έμβολα αερίου μπορούν να προκύψουν με τρεις τρόπους:
o Μεταφορά φυσαλίδων αέρα στις πνευμονικές φλέβες και από εκεί στη συστηματική κυκλοφορία, χωρίς αγγειακή ρήξη των πνευμονικών τριχοειδών.
o Ανάπτυξη των φλεβικών εμβόλων αερίου (είτε από βαρότραυμα είτε από νόσο αποσυμπίεσης) που συντρίβουν το "φίλτρο" των πνευμονικών τριχοειδών αγγείων για να εμφανιστούν στη συστηματική αρτηριακή κυκλοφορία.
o Ανάπτυξη των φλεβικών εμβόλων αερίου που φθάνουν παράδοξα στην αρτηριακή κυκλοφορία μέσω μιας δεξιά προς αριστερά επικοινωνίας, όπως το ωοειδές τρήμα (foramen ovale).
Τα έμβολα αποφράσσουν τελικά τους αρτηριακούς αγγειακούς αυλούς (διαμέτρου 30 έως 60 μm), προκαλώντας ισχαιμία και ενεργοποιώντας τελικά τις διαδικασίες φλεγμονής. Τα συμπτώματα και τα σημεία εξαρτώνται από τη θέση των εμβόλων αέρα. Οι σοβαρότερες κλινικές συνέπειες εμφανίζονται με την εμβολή εγκεφαλικών και στεφανιαίων αρτηριών. Λιγότερα από 0,5 mL αέρα στη στεφανιαία κυκλοφορία οδηγούν σε καρδιακές αρρυθμίες, έμφραγμα, και/ή καρδιακή ανακοπή. Η θεραπεία του αρτηριακού εμβολισμού περιλαμβάνει τη χορήγηση 100% οξυγόνου, για να διευρυνθεί η κλίση πίεσης του αζώτου μεταξύ της φυσαλίδας και της κυκλοφορίας και να επιταχυνθεί έτσι η επαναρρόφηση των φυσαλίδων αερίου. Επίσης, ο ασθενής ενυδατώνεται για να μειώσει την αγγειακή απόφραξη και να αυξήσει την παράπλευρη κυκλοφορία. Η θέση Trendelemburg μειώνει τον κίνδυνο πρόσθετων εγκεφαλικών εμβόλων, αλλά μπορεί να αυξήσει το εγκεφαλικό οίδημα. Κατά συνέπεια, η ύπτια θέση θεωρείται μια εναλλακτική της Tredelemburg θέση, κατά τη μεταφορά προς το πλησιέστερο κέντρο υπερβαρικής ιατρικής για επανασυμπίεση. Η πρόγνωση είναι βελτιωμένη με την έγκαιρη έναρξη της θεραπείας των εγκεφαλικών εμβόλων αέρα μέσα σε 4 έως 5 ώρες. Οι ασθενείς με υπολειμματικές βλάβες υποβάλλονται σε επαναλαμβανόμενες, διαλείπουσες συνεδρίες και απαιτούνται αρκετές ημέρες για να επιτευχθεί η μέγιστη βελτίωση. Το βαρότραυμα των κόλπων είναι η δεύτερη συχνότερη διαταραχή των δυτών. Συχνότερα συμβαίνει κατά την κάθοδο, όταν δεν εξισορροπείται η πίεση μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού περιβάλλοντος. Συνέπεια αυτού, είναι το οίδημα του βλεννογόνου, η επίσταξη και ο τοπικός πόνος. Αντίστροφα, κατά την ανάδυση η διόγκωση του παγιδευμένου αέρα στους παραρρίνιους κόλπους μπορεί να προκαλέσει ρήξη των παραρρινίων κόλπων και πνευμεγκέφαλο. Η θεραπεία είναι η προσεκτική παρατήρηση και η προφυλακτική αντιβιοτική κάλυψη για μηνιγγίτιδα (με πενικιλίνη ή κεφαλοσπορίνη).

2. Η νόσος των δυτών
(νόσος της αποσυμπίεσης)
Καθώς ένας δύτης καταδύεται αναπνέοντας αέρα με αυξανόμενη πίεση, οι ιστοί προσλαμβάνουν μεγάλες ποσότητες διαλυμένου οξυγόνου και αζώτου, σύμφωνα με τον νόμο του Henry. Κατά την ανάδυση προς την επιφάνεια, το Ν2 των ιστών παύει να είναι διαλυμένο, λόγω της μείωσης της πίεσης του περιβάλλοντος, και απελευθερώνεται με τη μορφή φυσαλίδων. Οι φυσαλίδες μπορεί να αποφράξουν αγγεία βλάπτοντας τη λειτουργία διαφόρων οργάνων. Περίπου το 75% των ασθενών αναπτύσσουν συμπτώματα μέσα σε 1 ώρα και το 90% μέσα σε 12 ώρες. Μόνο ένας μικρός αριθμός γίνεται συμπτωματικός μετά από 24 ώρες.
Πρέπει να αποφεύγεται η πτήση με αεροπλάνο για 24 ώρες μετά από μια κατάδυση χωρίς προβλήματα, διότι η μειωμένη ατμοσφαιρική πίεση μέσα στα εμπορικά αεροσκάφη μπορεί να προκαλέσει την ασθένεια της αποσυμπίεσης σε έναν δύτη που έχει υποκλινικές φυσαλίδες.
Πρόδρομες εκδηλώσεις της ασθένειας αποσυμπίεσης είναι η δυσφορία, η καταβολή, η ανορεξία και η κεφαλαλγία. Η ασθένεια αποσυμπίεσης ταξινομείται σε δύο τύπους :
Ο τύπος Ι περιλαμβάνει τις ήπιες προσβολές:
o Μυοσκελετική προσβολή: Το εντοπισμένο άλγος είναι η πιο κοινή εκδήλωση. Οι αρθρώσεις είναι ιδιαίτερα τρωτές στην ανάπτυξη των φυσαλίδων αερίου, διότι δημιουργούνται τοπικά περιοχές αρνητικής πίεσης κατά την κίνηση των αρθρικών επιφανειών. Το άλγος αναπτύσσεται μέσα σε μία ώρα και αυξάνεται βαθμιαία. Ο αγκώνας και ο ώμος προσβάλλονται τρεις φορές συχνότερα από το γόνατο και το ισχίο. Η κίνηση της άρθρωσης συνήθως δεν επιδεινώνει τον πόνο, και είναι σπάνια η ευαισθησία ή τα σημεία φλεγμονής.
oΔερματική προσβολή: Χαρακτηριστικά παρουσιάζεται κνησμός, συνήθως στον ανώτερο κορμό, από την παρουσία μικρών φυσαλίδων στο δέρμα. Παρέρχεται μέσα σε 30 λεπτά χωρίς θεραπεία. Μπορεί επίσης να παρουσιαστεί εντοπισμένο ερύθημα, εξελισσόμενο σε διάστικτες περιοχές κυάνωσης. Πιθανόν να οφείλεται σε αγγειόσπασμο ή σε διακοπή της φλεβικής κυκλοφορίας από τις φυσαλίδες.
o Η λεμφική προσβολή, αν και σπάνια, μπορεί να οδηγήσει σε επώδυνη λεμφαδενοπάθεια, σε εντοπισμένο οίδημα και σε εικόνα peau d'orange.
Ο τύπος ΙΙ της νόσου είναι σοβαρότερος και μπορεί να προκαλέσει μόνιμες βλάβες και θάνατο.
o Νευρολογική προσβολή: Περίπου το 60% των δυτών με ασθένεια αποσυμπίεσης έχουν σημεία και συμπτώματα νευρικής προσβολής. Η πλειοψηφία των περιπτώσεων χαρακτηρίζεται από βλάβες στον νωτιαίο μυελό, συνήθως στις ανώτερες οσφυικές ή κατώτερες θωρακικές περιοχές. Η παραισθησία και η αδυναμία μπορούν να εξελιχθούν σε παραπληγία. Εγκεφαλική προσβολή παρουσιάζεται με διαταραχές μνήμης, όρασης, ομιλίας έως και κώμα.
o Πνευμονική προσβολή: Στο 5% των περιπτώσεων το φορτίο των φλεβικών φυσαλίδων αέρα είναι ικανό να προκαλέσει συμπτωματικό εμβολισμό της πνευμονικής κυκλοφορίας. Οι φυσαλίδες αερίου αποφράσσουν τμήματα της πνευμονικής κυκλοφορίας, προκαλώντας θωρακικό άλγος, δύσπνοια, οξεία δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια, shock, έως και θάνατο. Φυσαλίδες αερίου μπορούν να διαπεράσουν το πνευμονικό τριχοειδές πλέγμα ή το τυχόν ανοικτό ωοειδές τρήμα (foramen ovale) για να παράγουν αρτηριακά έμβολα.
Η θεραπεία περιλαμβάνει ενυδάτωση, χορήγηση 100% οξυγόνου και τοποθέτηση του ασθενούς σε αριστερή decubitus (ελιγμός Durant) και ήπια Trendelemburg θέση. Με την τοποθέτηση της θέσης εξόδου της δεξιάς κοιλίας σε κατώτερο επίπεδο από τη δεξιά κοιλιακή κοιλότητα, ο αέρας μεταναστεύει προς τα κορυφαία τμήματα των δεξιών κοιλοτήτων, μειώνοντας την πιθανότητα εισόδου στην πνευμονική κυκλοφορία. Η οριστική θεραπεία απαιτεί τη χορήγηση υπερβαρικού οξυγόνου σε θάλαμο επανασυμπίεσης και πρέπει να αρχίζει όσο το δυνατόν ταχύτερα, δεδομένου ότι ο χρόνος έναρξης είναι καθοριστικός παράγοντας για την τελική έκβαση. Η υπερβαρική οξυγονοθεραπεία μειώνει τον όγκο των φυσαλίδων αέρα (σύμφωνα με τον νόμο Boyle), παρέχοντας επίσης οξυγόνωση σε υποξικούς ιστούς μέσω της αύξησης, του διαλυμένου στο αρτηριακό αίμα οξυγόνου. Επιπλέον, η συγκέντρωση αζώτου στο πλάσμα μειώνεται, αυξανόμενης της κλίσης του από τη φυσαλίδα στο πλάσμα, και κατά συνέπεια επιταχύνεται η απορρόφηση των φυσαλίδων. Η πλήρης λύση των συμπτωμάτων στον τύπο ΙΙ της νόσου των δυτών επιτυγχάνεται στο 75% και άνω των περιπτώσεων.
Οι επιπλοκές της υπερβαρικής θεραπείας είναι σχετικά σπάνιες. Όταν οι δύτες υποβάλλονται σε παρατεταμένη θεραπεία επανασυμπίεσης εμφανίζονται ξηρός βήχας και σπιρομετρικές μεταβολές, οι οποίες οφείλονται στις βρογχικές βλάβες λόγω υποξίας και στις ατελεκτασίες από απορρόφηση. Επίσης, μπορεί να παρατηρηθούν ρήξη του τυμπανικού υμένα και σπασμοί.

3. Νάρκωση του αζώτου
Η νάρκωση αζώτου προκαλείται από την αυξημένη μερική πίεση του αζώτου στο νευρικό ιστό και εμφανίζεται συνήθως σε βάθη μεγαλύτερα των 40 μέτρων. Τα σημεία και τα συμπτώματα είναι παρόμοια με αυτά της μέθης από αλκοόλ ή της δηλητηρίασης από βενζοδιαζεπίνες (εξασθένιση της διανοητικών και νευρομυϊκών αντιδράσεων, αλλαγές στη συμπεριφορά και την προσωπικότητα).
Η ευαισθησία ενός δύτη στη νάρκωση του αζώτου αυξάνεται με τη δράση άλλων παραγόντων, όπως η υπερκαπνία, η κούραση, το αλκοόλ και η υποθερμία (θερμοκρασία πυρήνα μικρότερη από 35°C).

ΣΥΝΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Η παρουσία χρόνιου αποφρακτικού πνευμονικού νοσήματος (ΧΑΠ, κυστικής ίνωσης, βρογχεκτασιών), διάμεσου νοσήματος των πνευμόνων, η ύπαρξη bullae ή blebs, ιστορικού θωρακοχειρουργικής επέμβασης, ή παλαιότερου πνευμοθώρακα -οφειλόμενου σε οποιαδήποτε αιτία- πρέπει να θεωρείται αντένδειξη για κατάδυση.
Γενικά, ένας ασθενής με ενεργό άσθμα πρέπει να αποθαρρύνεται από την κατάδυση, ακόμα κι αν έχει κανονικές πνευμονικές λειτουργικές δοκιμασίες. Μεμονωμένες αναπνευστικές μονάδες μπορεί να παρατείνουν τις χρονικές σταθερές τους (λόγω της έκθεσης στον κρύο, ψυχρό αέρα και στο stress), να παγιδεύσουν αέρα, και να σπάσουν κατά την ανάδυση. Ο κίνδυνος για βαρότραυμα ή νόσο των δυτών είναι 2 έως 5 φορές μεγαλύτερος (Divers Alert Network, 2002).
Πρέπει να σημειωθεί όμως και το γεγονός ότι διάφορες μελέτες έδειξαν πως ασθματικοί με ήπιο άσθμα σε ύφεση, με κανονική πνευμονική λειτουργία που δεν επιδεινώνεται κατά την άσκηση, παρουσιάζουν ελάχιστα αυξημένο κίνδυνο βαροτραύματος (Βove 1999), ειδικά σε περιορισμένου βάθους και δραστηριότητας καταδύσεις.

Bιβλιογραφία
1. Professional Association of Diving Instructors (PADI) Encyclopedia of Recreational Diving.
2. Physiology and Diving Medicine, 1999:Bennet & Elliot.
3. U.S. Navy Diving Manual.

ΗΟΜΕPAGE