H ανακάλυψη του κορωναϊού του SARS

Προσαρμογή - Mετάφραση: ΠETPOΣ OIKONOMIΔHΣ
Eιδικευόμενος Πνευμονολόγος, NNΘ


<<< Προηγούμενη σελίδα


Ο αιτιολογικός παράγοντας του σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου (SARS) είναι ένας κορωναϊός, ο οποίος ταυτοποιήθηκε το τρίτο δεκαήμερο του Μαρτίου 2003, όταν τα εργαστήρια του Χονγκ Κονγκ, της Γερμανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής ανακάλυψαν ένα νέο κορωναϊό, σε ασθενείς με SARS.
Η ανακάλυψη αυτή συμπεριλάμβανε απομόνωση σε κυτταροκαλλιέργεια, επίδειξη στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, καθώς και επίδειξη ειδικών αλληλουχιών του γονιδιώματός του με PCR και με τεστ έμμεσου ανοσοφθορισμού αντισωμάτων.
Η ανακάλυψη του νέου αυτού ιού, έγινε δύο εβδομάδες πριν από την ίδρυση του εργαστηριακού δικτύου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Τρεις εβδομάδες μετά, στις 16 Απριλίου 2003 στη Γενεύη, ο ΠΟΥ ανακοίνωνε επισήμως ότι, αυτός ο νέος κορωναϊός, ο οποίος δεν παρατηρήθηκε ποτέ στο παρελθόν σε ανθρώπους και σε ζώα, είναι η αιτία του SARS.
Η ανακοίνωση αυτή ήρθε μετά από την έρευνα 13 εργαστηρίων από 10 χώρες, που αποδείκνυε ότι αυτός ο νέος κορωναϊός ικανοποιούσε τα 4 κριτήρια του Koch (αναγκαία για να αποδείξουν την αιτιότητα της ασθένειας), σύμφωνα με τα οποία το παθογόνο πρέπει:
- να βρεθεί σε όλους τους ασθενείς,
- να απομονωθεί από τον ξενιστή και να αναπτυχθεί σε καθαρή καλλιέργεια,
- να αναπαράγει την ασθένεια όταν εισαχθεί στον ξενιστή και
-x να βρεθεί στον ασθενή ξενιστή του πειράματος.
Ο νέος ιός προσωρινά ονομάστηκε συσχετιζόμενος κορωναϊός του SARS (SARS-CoV). Λίγο αργότερα, ολόκληρο το γονιδίωμα του ιού ανακοινώθηκε από Καναδικό εργαστήριο και από το CDC. Οι αλληλουχίες του γονιδιώματος, που απομονώθηκαν από μερικά είδη SARS-CoV, οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι αυτός ο ιός δεν ανήκει σε κανένα από τα γνωστά είδη κορωναϊών, συμπεριλαμβανομένων και 2 ανθρώπινων, των HCoV-OC43 και HCoV-229E, με τους οποίους σχετίζεται μετρίως.
Προτάθηκε δε, αυτός ο ιός να ορίσει μία τέταρτη γενιά κορωναϊών (ομάδα 4). Η ανάλυση των αλληλουχιών του SARS-CoV, φαίνεται να επάγει την υπόθεση ότι πρόκειται για έναν ιό των ζώων, του οποίου ο φυσιολογικός ξενιστής είναι ακόμη άγνωστος και ο οποίος πρόσφατα απέκτησε την ικανότητα να μολύνει ανθρώπους ή την ικανότητα να διαπερνάει το φράγμα ανάμεσα στα είδη.

Μορφολογία
Στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο από δείγματα ασθενών και από υπερκείμενα καλλιεργειών, παρατηρούμε πλειόμορφα περιβεβλημένα σωματίδια με μορφή κορωναϊών, διαμέτρου μεταξύ 60 και 130nm. Η πλειοψηφία των σωματιδίων έχουν τη χαρακτηριστική μορφή κορώνας των επιφανειακών προβολών, η οποία δίνει στον ιό το όνομά του.
Η εξέταση των μολυσμένων κυττάρων με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, δείχνει την παρουσία σωματιδίων, με μορφή κορωναϊών, εντός κενοτοπίων της κυτταροπλασματικής μεμβράνης, καθώς και στο ενδοπλασματικό δίκτυο.
Εξωκυττάρια σωματίδια, συσσωρευμένα σε πλατείς πυρήνες, παρατηρούνται συχνά να επενδύουν την επιφάνεια της πλασματικής μεμβράνης.

Ανίχνευση
Ο SARS-CoV ανιχνεύτηκε σε πολλά δείγματα ιστών, συμπεριλαμβανομένων ιστών πνεύμονα και ήπατος, με απομόνωση του ιού ή PCR, σε βρογχιολοκυψελιδικό έκπλυμα με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο και PCR, σε πτύελα, σε έκκριμα από τους ανώτερους αεραγωγούς και σε δείγματα από αναρροφήσεις με PCR ή απομόνωση.
Υψηλές συγκεντρώσεις του RNA του ιού, πάνω από 100 εκατομμύρια μόρια ανά ml, βρέθηκαν σε πτύελα. Επίσης, το RNA του ιού ανιχνεύτηκε σε μικρές συγκεντρώσεις στον ορό, κατά τη διάρκεια της οξείας φάσης και στα κόπρανα κατά τη φάση της ανάρρωσης, πράγμα το οποίο υποδηλώνει την πιθανή παρουσία του ιού στα κόπρανα για μεγάλες περιόδους.

Κορωναϊοί
Οι κορωναϊοί είναι μέλη μιας οικογένειας από πλατείς, περιβεβλημένους ιούς, των οποίων το RNA αντιγράφεται στο κυτταρόπλασμα των κυττάρων του ζωικού ξενιστή.
Υπάρχουν τρεις ομάδες κορωναϊών: ομάδα 1 και 2, που περιλαμβάνει ιούς θηλαστικών και ομάδα 3, που περιλαμβάνει ιούς πτηνών. Οι ιοί συνδέονται με ποικίλες ασθένειες σε ανθρώπους και κατοικίδια ζώα, όπως γαστρεντερίτιδες και ασθένειες του ανώτερου και κατώτερου αναπνευστικού. Οι ιοί των ζώων μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή ασθένεια σε ζώα (π.χ. ιός της μεταδιδόμενης γαστρεντερίτιδας σε χοίρους, ιός της λοιμώδους περιτονίτιδας του αιλουροειδούς, ιός της λοιμώδους βρογχίτιδας των πτηνών), ενώ σε ανθρώπους μέχρι τώρα συσχετίζονταν με ήπιας μορφής νόσο.
Οι κορωναϊοί των ανθρώπων (HCoVs), βρίσκονται και στην ομάδα 1 (HCoV-229E) και στην ομάδα 2 (HCoV-OC43) και αποτελούν μείζον αίτιο ήπιας αναπνευστικής νόσου.
Παρεμπιπτόντως, ενέχονται σε σοβαρές λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού, σε παιδιά και ενήλικες και σε νεκρωτική εντεροκολίτιδα σε νεογέννητα. Οι γνωστοί κορωναϊοί των ανθρώπων, μπορούν να επιβιώσουν στο περιβάλλον για περισσότερο από τρεις ώρες. Οι κορωναϊοί μπορούν να μεταδοθούν από άτομο σε άτομο με σταγονίδια, με μόλυνση με τα χέρια και με αεροζόλ μικρών σωματιδίων.
Ο συσχετιζόμενος κορωναϊός του SARS (SARS-CoV), φαίνεται να είναι ο πρώτος κορωναϊός που προκαλεί συστηματικά σοβαρή νόσο στον άνθρωπο.

Σταθερότητα και ανθεκτικότητα
Για την εκτίμηση της σταθερότητας και της ανθεκτικότητας του SARS-CoV σε περιβαλλοντικούς παράγοντες και απολυμαντικά, διάφορες μελέτες βρίσκονται σε εξέλιξη.
Πρώιμα αποτελέσματα από το πολυκεντρικό δίκτυο για τη διάγνωση του SARS υπό την αιγίδα του ΠΟΥ, δείχνουν ότι ο ιός είναι σταθερός σε κόπρανα και ούρα, σε θερμοκρασία δωματίου, για τουλάχιστον 1-2 ημέρες. Η σταθερότητα φαίνεται να είναι μεγαλύτερη σε κόπρανα από ασθενείς με διάρροια (των οποίων το pH είναι μεγαλύτερο σε σχέση με αυτό των κανονικών κοπράνων).
Σε υπερκείμενα καλλιεργειών μολυσμένων κυττάρων, ανευρίσκεται μία ήπια μείωση της συγκέντρωσης του ιού μετά από 21 ημέρες, στους +4 και στους -80°C. Μετά από 48 ώρες σε θερμοκρασία δωματίου, η συγκέντρωση του ιού μειώνεται μόνο κατά ένα λογάριθμο, πράγμα το οποίο δείχνει ότι ο ιός είναι περισσότερο σταθερός από τους άλλους ανθρώπινους κορωναϊούς, κάτω από τις ίδιες συνθήκες. Ωστόσο, η άνοδος της θερμοκρασίας στους +56°C, απενεργοποιεί τον ιό σχετικά γρήγορα. Επίσης, ο ιός χάνει τη μολυσματικότητά του, μετά από έκθεση σε διάφορα κοινά απολυμαντικά.

Αντι-ϊικοί παράγοντες και εμβόλια
Γίνονται προσπάθειες σε διάφορα εργαστήρια, για την ανακάλυψη αντί SARS-CoV παραγόντων in vitro. Η ριμπαβιρίνη, ένας ευρέος φάσματος παράγοντας, ο οποίος είναι δραστικός κατά διαφόρων ιών με RNA, χρησιμοποιήθηκε σε ασθενείς με SARS και φαίνεται ότι χάνει τη δραστικότητα που έχει in vitro.
Επίσης, προσπάθειες γίνονται για την παρασκευή ενός εμβολίου, το οποίο να προσφέρει προστασία από τη SARS-CoV λοίμωξη ή/και ασθένεια. Ένα αποτελεσματικό εμβόλιο δεν αναμένεται να είναι διαθέσιμο σε λιγότερο από 1-2 χρόνια, αν και η σχετική ευκολία με την οποία ο ιός εξαπλώνεται in vitro και η διαθεσιμότητα εμβολίων κατά των κορωναϊών των ζώων, όπως ο ιός της λοιμώδους βρογχίτιδας των πτηνών, ο ιός της μεταδιδόμενης γαστρεντερίτιδας των χοίρων και ο ιός της λοιμώδους περιτονίτιδας του αιλουροειδούς, είναι ενθαρρυντικά σημεία.

Προοπτική
Η ανακάλυψη του SARS-CoV, ήταν το αποτέλεσμα μιας χωρίς προηγούμενο παγκόσμιας συνεργασίας, υπό την αιγίδα του ΠΟΥ. Η γρήγορη επιτυχία οφείλεται στη συνεργασία υψηλού επιπέδου εργαστηρίων, που χρησιμοποίησαν από την κυτταροκαλλιέργεια και το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο ως και μοριακές τεχνικές, για να ταυτοποιήσουν το νέο παράγοντα.
Ο έλεγχος της επιδημίας του SARS, έχει ανάγκη από την ανάπτυξη αξιόπιστων διαγνωστικών τεχνικών, για τη διάγνωση ασθενών και την παρακολούθηση της εξάπλωσής του, καθώς και εμβόλια και αντι-ϊικά φάρμακα, για την πρόληψη ή τη θεραπεία αυτής της ασθένειας.
Τα εμβόλια είναι ικανά να προστατέψουν από τους κορωναϊούς που προσβάλλουν τα ζώα, αλλά η παρασκευή ενός εμβολίου αποτελεσματικού κατά αυτού του νέου κορωναϊού, είναι επίσης δυνατή. Ωστόσο, ο εμβολιασμός κατά των κορωναϊών που προσβάλλουν τα ζώα, δεν είναι πάντοτε αποτελεσματικός. Αυτό που χρειάζεται για την παρασκευή ενός εμβολίου είναι χρόνος. Πρέπει πρώτα να δοκιμαστεί σε μοντέλα ζώων, να αποδειχτεί η αποτελεσματικότητά του και στη συνέχεια να αποδειχτεί ότι η χρήση του στους ανθρώπους είναι ασφαλής.
Με τη διαθεσιμότητα μιας σειράς εργαστηριακών τεχνικών, πολυάριθμες ερωτήσεις τίθενται όσον αφορά στη φυσική ιστορία του SARS-CoV, οι οποίες ζητούν άμεση απάντηση:
- Πότε, κατά τη διάρκεια της λοίμωξης, η διασπορά του ιού είναι μεγαλύτερη;
- Ποιά είναι η συγκέντρωση του ιού στα διάφορα μέρη του σώματος;
- Με ποιόν τρόπο το ιϊκό φορτίο συσχετίζεται με τη σοβαρότητα της ασθένειας ή την πιθανότητα μετάδοσης;
- Υπάρχουν υγιείς φορείς του ιού; Αν ναι, εκκρίνουν τον ιό σε συγκεντρώσεις ικανές να προκαλέσουν λοίμωξη;
- Γιατί είναι τα παιδιά, εκείνα που παρουσιάζουν το SARS πιο συχνά; Έχουν ένα χαμηλότερο δείκτη κλινικών εκδηλώσεων ή έχουν μία σχετική (διασταυρούμενη;) ανοσία έναντι στο SARS-CoV;
- Ποιός ο ρόλος δυνάμενων συμπαραγόντων, όπως Chlamydia spp και hMPV; Συσχετίζονται με κλινικά σοβαρότερη νόσο ή με μεγαλύτερο βαθμό μεταδοτικότητας της νόσου;
- Από πού προέρχεται ο SARS-CoV; Ποιό ζώο είναι η δεξαμενή του ιού, αν υπάρχει; Ήταν αυτή η μετάδοση στον άνθρωπο ένα απλό γεγονός ή υπάρχει σταθερή επανεισαγωγή;
- Υπάρχουν περιβαλλοντολογικές πηγές του ιού, όπως φαγητά, νερό, ακαθαρσίες;
- Πόσο σταθερός είναι ο ιός κάτω από διαφορετικές συνθήκες;
- Πόσο εφικτή μπορεί να είναι η απολύμανση; Πόσο χρόνο μπορεί ο ιός να επιβιώσει στο περιβάλλον σε ξηρές επιφάνειες και σε εναιώρημα, συμπεριλαμβανομένων των κοπράνων;
- Πόσο σημαντική είναι η γενετική ποικιλία ανάμεσα στα διάφορα είδη του ιού;

 



ΗΟΜΕPAGE