Iδανικοί Aυτόχειρες
ΠETPOΣ ΧAPTOKOΛΛHΣ Έλληνες Λογοτέχνες που αυτοκτόνησαν.
Εκδόσεις «Εστία», σ.191, Αθήνα 2004
Γρηγόρης Στρατάκος
Παράδοξα γοητευτικό όσο
και μακάβριο, το πρότυπο του καλλιτέχνη που αυτοαναλίσκεται, του ποιητή που
φλέγεται και σβήνει κάνοντας τη ζωή του το πιο τελειωμένο του ποίημα, απετέλεσε
αναμφίβολα ένα από τα κορυφαία ρομαντικά στερεότυπα. Το νέο βιβλίο του καθηγητή
κ. Π. Χαρτοκόλλη καταπιάνεται ακριβώς με το θέμα αυτό.
Πρόκειται για ένα βιβλίο έκπληξη όχι μόνο για τη θεματική του αλλά και γιατί
με την παραδειγματικά εξονυχιστική ιστορική και λογοτεχνική του έρευνα, ο συγγραφέας
συνδύασε πρωτοποριακά τις δυνάμεις του εμβριθούς ψυχιάτρου και διεισδυτικού
αναλυτή με αυτές του λογοτέχνη και του ιστοριοδίφη. Τα ψυχολογικά πορτρέτα των
πιο γνωστών αυτοχείρων λογοτεχνών μας σκιαγραφούνται προσεκτικά μελετημένα,
βασισμένα στην εξαντλητική αξιοποίηση κάθε δυνατής πηγής, αναλυμένα με σεβασμό
και ακόμα θα έλεγε κανείς με περισσή στοργή και αγάπη. Το πρόβλημα του Κώστα
Καρυωτάκη στις σχέσεις του με τις γυναίκες, η αγωνιώδης ανάγκη του Περικλή Γιαννόπουλου
να είναι καλύτερος, ιδανικότερος απΥ όσο μπορούσε στΥ αλήθεια να γίνει, η σκιά
που στοίχειωνε ναρκισσιστικές μορφές σαν τον Ναπολέωντα Λαπαθιώτη, τον Ιωάννη
Συκουτρή ή την Πηνελόπη Δέλτα, αναδεικνύονται ανάγλυφα, ρεαλιστικά, στηριγμένα
στην εμπεριστατωμένη πολυετή ιστορική έρευνα του συγγραφέα. Υπάρχουν στιγμές
που το κείμενο ταλαντεύεται ανάμεσα στην περιγραφική ακρίβεια ενός ιατρικού
ιστορικού και στην απολαυστική γλαφυρότητα ενός ιστορικού δοκιμίου ή μιας λογοτεχνικής
κριτικής. Ευτυχώς στην περίπτωση αυτή, τα όρια και οι προθέσεις του συγγραφέα
συχνά συγχέονται. Έκπληξη όμως δεν είναι μόνο τα παραπάνω που έτσι κι αλλιώς
θα επαρκούσαν. Το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου κάτω από τον τίτλο «Μεταπολεμικοί
αυτόχειρες - Στη μακριά σκιά του Καρυωτάκη», είναι αφιερωμένο στους σύγχρονούς
μας, στους τωρινούς λογοτέχνες που έδωσαν βίαιο και πάντως πρόωρο τέλος στη
ζωή τους. Ποιος θα το φανταζόταν πως περισσότεροι από είκοσι έλληνες λογοτέχνες
αυτοκτόνησαν μετά τη δεκαετία του 1960, οι περισσότεροι σε εξαιρετικά νεαρή
ηλικία.
«Οι μισοί σχεδόν από τους σύγχρονους αυτόχειρες πέθαναν πέφτοντας στο κενό από
κάποιο παράθυρο, από κάποια ταράτσα ή την αγχόνη. Να έχει άραγε ο τρόπος αυτός
του εκούσιου θανάτου σχέση με το εσωτερικό κενό για το οποίο μιλούν στην ποίησή
τους οι λεγόμενοι ποιητές της γενιάς του άγχους και της αμφισβήτησης»;
Αναρωτιέται ο συγγραφέας και καθηγητής της ψυχιατρικής, που σαν να θέλει να
υπογραμμίσει την τελευταία του ιδιότητα δεν παραλείπει στο επίμετρο του βιβλίου
να προσθέσει ένα συνοπτικό αλλά θαυμαστά περιεκτικό δοκίμιο για το ναρκισισμό
και την αυτοκτονία, δίνοντας το χαρακτηριστικό υπότιτλο : «Η λογική του παραλόγου».
