Aιτιοπαθόγενεια
της Ψωρίασης
OΛΓΑ
ΜOΥΡΕΛΛOΥ-ΤΣΑΤΣOΥ
Δερματολόγος, Διευθύντρια Κρατικής Κλινικής ΝΔΑΝΘ ΕΣΥ
Η ψωρίαση είναι μία χρόνια
φλεγμονώδης, υπερπoλλαπλασιαστική νόσος του δέρματoς, των ονύχων και των αρθρώσεων.
Προσβάλλει 1-4% του πληθυσμού στο δυτικό κόσμο, ιδιαίτερα άτομα με γενετική
προδιάθεση.
Oι κλινικές μoρφές της ψωρίασης είναι η κατά πλάκας, με ή χωρίς βλάβες ονύχων
ή αρθρώσεων, και η σταγονοειδής, η φλυκταινώδης, η ερυθροδερμική και η αρθροπαθητική.
Σε μοριακό επίπεδο, η ψωρίαση χαρακτηρίζεται από:
α) Σημαντικά αυξημένο επιδερμιδικό πολλαπλασιασμό (υπερπλασία) και ατελή διαφοροποίηση
των κερατινοκυττάρων (λέπια).
β) Επιμήκυνση και διάταση των αγγείων του χορίου.
γ) Μεικτή διήθηση της επιδερμίδας και της θηλώδους μοίρας του χορίου από φλεμονώδη
και ανοσιακά κύτταρα.
Η πρωτογενής αιτία της ψωρίασης είναι άγνωστη, όπως επίσης και ο ακριβής μηχανισμός
της. Περιγράφεται, όμως, κάποιος ανοσοπαθογενετικός μηχανισμός που προκαλεί
τον ψωριασικό φαινότυπο, με ορισμένα στοιχεία σαφή και κάποια αρκετά ασαφή στην
παθογόνο διαδικασία, ενώ στην παθοφυσιολογία εμπλέκονται γενετικοί και περιβαλλοντικοί
παράγοντες.
Η προδιάθεση για την εκδήλωση της νόσου είναι αναμφίβολα κληρονομική, διάφοροι
όμως εκλυτικοί παράγοντες, ενίοτε περιβαλλοντικοί, καθορίζουν την εμφάνιση,
την πορεία και τη βαρύτητά της.
Γενετικoί παράγοντες
Η χρονική εμφάνιση της νόσου παρουσιάζει δύο κορυφές: α) πρώιμη έναρξη (16-22
έτη), κληρονομική συσχέτιση και παρουσία ΗLΑ δεικτών, β) όψιμη έναρξη (57-60
έτη), εντοπισμένη, σποραδική.
Η πρωτογενής γενετική αιτία είναι άγνωστη. Πολυπαραγοντικοί μηχανισμοί κληρονομικότητας
εμπλέκονται στον ψωριασικό φαινότυπο, με υψηλή συσχέτιση με HLA δείκτες. Ιδιαίτερη
είναι η σημασία της αλληλίας HLA-Cw6 και η παρουσία δεικτών HLA-B17 και B13.
Εκλυτικοί παράγοντες
Τραύματα μηχανικά και ηλιακά, οξύ ψυχολογικό stress, φάρμακα, λοιμώξεις, υπερκατανάλωση
αλκοόλης, τσιγάρων και παχυσαρκία συμβάλλουν στην εμφάνιση, στις υποτροπές της
νόσου, ή σε θεραπευτική αποτυχία.
Kινητική των
κερατινοκυττάρων
Υπάρχει διαταραγμένη κινητική ανάπτυξης και ωρίμανσης των κερατινοκυττάρων.
Σε φυσιολογική επιδερμίδα, ο κυτταρικός κύκλος διαρκεί 13 ημέρες και η ωρίμανση
και απόπτωση 26 ημέρες, ενώ σε ψωριασική επιδερμίδα 1,5 και 4 ημέρες αντίστοιχα.
Παθογένεια
Παραδοσιακά, η ψωρίαση θεωρήθηκε νόσημα με διαταραχή κερατινοποίησης και δευτερογενή
λεμφοκυτταρική διήθηση.
Σήμερα, θεωρείται ανοσολογικό νόσημα τύπου Ι, με συμμετοχή βοηθητικών κυττάρων
Th1 (CD4+) στο δέρμα και Tc1 (CD8+) στην επιδερμίδα και χαρακτηρίζεται από παραγωγή
κυτταροκινών τύπου 1, δηλαδή IL2, ΙFΝ-γ και TNF-α. Oι ουσίες αυτές προκαλούν
φλεγμονώδη διαδικασία που επιταχύνει την ανάπτυξη των κερατινοκυττάρων και των
αγγειακών κυττάρων, ενώ επιβραδύνει την απόπτωση των κερατινοκυττάρων. Τα βήματα
που ακολουθεί ο καταρράχτης της ανοσολογικής αυτής ενεργοποίησης είναι: α) ύπαρξη
αντιγόνου, β) ωρίμανση, πολλαπλασιασμός και ενεργοποίηση αντιγονοπαρουσιαστικών
κυττάρων (μακροφάγα, κύτταρα Langerhans, δενδριτικά), γ) ενεργοποίηση των «naive»
λεμφοκυττάρων, διαφοροποίηση και παραγωγή τύπου 1 βοηθητικών Τ λεμφοκυττάρων,
δ) εκλεκτική μετακίνηση των διαφοροποιημένων Th1 και Tc1 λεμφοκυττάρων στο δέρμα
και την επιδερμίδα και ε) οργάνωση της φλεγμονώδους διαδικασίας με παραγωγή
φλεγμονωδών κυτταροκινών και χημειοκινών στις δερματικές βλάβες και απορρύθμιση
μορίων προσκόλλησης στο αγγειακό ενδοθήλιο.
Άλλη ανοσολογική διαδικασία που εμπλέκεται στην παθογένεια της ψωρίασης αφορά
στο ενδογενές ανοσιακό σύστημα των φυσικών φονέων (ΝΚ cells). Κατά κανόνα, τα
κύτταρα αυτά προσφέρουν προφύλαξη έναντι βακτηριακών, ιικών και μυκητιασικών
λοιμώξεων στο δέρμα, έως και έναντι ανάπτυξης νεοπλασματικού πολλαπλασιασμού.
Είναι όμως παρόντα στις οξείες και χρόνιες βλάβες ψωρίασης και αποτελούν εστία
ενδιαφέροντος για μελέτη.
Το αντιγovικό ερέθισμα απoτελεί το μεγάλο άγνωστο.
Στη σταγονοειδή ψωρίαση υποστηρίζεται η δράση των υπεραντιγόνων. Στην κατά πλάκας,
εμπλέκονται ενδογενή και εξωγενή αντιγόνα που λειτουργούν ως εκλυτικοί παράγοντες.
Καθώς αυξάνονται οι γνώσεις της αιτιοπαθογένειας της νόσου, η αναζήτηση της
θεραπείας οδηγείται σε εστιακή παρεμπόδιση κάποιου σταδίου της ανοσιακής διαδικασίας.
