<<< Προηγούμενη σελίδα

ΔOΡΥΦOΡΙΚO ΣΥΜΠOΣΙO
ΚΥΡΙΑΚΗ 29 ΙOΥΝΙOΥ 2003

DIACNEAL: ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΡOΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ
Δερματολογικά Εργαστήρια Avene

Πρόεδρος: Ανδρέας Κατσάμπας, Καθηγητής Δερματολογίας Παν/μίου Αθηνών

Tα τοπικά ρετινοειδή στη θεραπεία της ακμής

Άγγελoς Τεκνετζής
Καθηγητής Δερματολογίας ΑΠΘ

- Έχουν ανακαλυφθεί εκατοντάδες τοπικά ρετινοειδή.
- Χρησιμοποιούνται θεραπευτικά μέχρι σήμερα: τρετινοΐνη, ισοτρετινοΐνη, ρετιναλδεΰδη, ανταπαλένη και ταζαροτένη.
- Χημικώς ανάλογα της vit A και είναι μικρομοριακές ορμόνες που επηρεάζουν πολλαπλές βιολογικές λειτουργίες, όπως είναι ο πολ/σμός και η διαφοροποίηση των επιδερμιδικών κυττάρων, γι' αυτό και ενδείκνυνται στη θεραπεία παθήσεων με παθολογική κερατινοποίηση (ψωρίαση, ακμή κ.ά.)
- Αυτή η δράση τους ασκείται μετά από ενεργοποίηση ειδικών πυρηνικών υποδοχέων τους που υπάρχουν στα επιδερμιδικά κύτταρα.
- Υποδοχείς: 6, ανήκουν σε 2 οικογένειες και κάθε οικογένεια περιλαμβάνει 3 υπότυπους, τους α,β,γ.
Τρετινοΐνη: Εύκαμπτο και ασταθές μόριο, που συνδέεται με όλους τους υπότυπους.
Ανταπαλένη και Ταζαροτένη: Δύσκαμπτα και σταθερά ρετινοειδή με εκλεκτικούς υποδοχείς (μετά το 1990). Η ταζαροτένη π.χ. συνδέεται εκλεκτικά με τους β και γ υποδοχείς και ενεργοποιεί εξεργασίες που σχετίζονται μόνο με αυτούς. O γ-υποδοχέας του ρετινοϊκού είναι πανταχού παρών στα ώριμα κερατινοκύτταρα και ευθύνεται τελικά για τα επιθυμητά και ανεπιθύμητα αποτελέσματα των ρετινοειδών.

Στην ακμή παρατηρείται:
α. Αυξημένη παραγωγή σμήγματος, η οποία διεγείρεται από τα αυξημένα ανδρογόνα.
β. Ανάπτυξη του προπιονικού βακτηριδίου της ακμής, η οποία προκαλεί τη φλεγμονή.
γ. Παθολογική κερατινοποίηση και υπερκεράτωση του επιθηλίου του τριχοσμηγματικού θυλάκου, η οποία αποφράσσει το θύλακα, οδηγώντας στην ανάπτυξη των μικροκύστεων.
- Κατόπιν, η ρήξη των μικροκύστεων προς τα έξω προκαλεί φαγέσωρες (ανοιχτές μικροκύστεις), ενώ η ρήξη προς τα έσω (αργά ή γρήγορα) θα προκαλέσει φλεγμονώδη στοιχεία (βλατιδοφλύκταινες).

Ρετινοειδή
α. Αναστρέφουν αυτό το παθολογικό πρότυπο της κερατινοποίησης, δηλ. επαναφέρουν στο φυσιολογικό την παθολογική κερατινοποίηση και την υπερκεράτωση του θυλάκου.
β. Προάγουν την διάλυση των μικροκύστεων και φαγεσώρων.
γ. Αναστέλλουν τον σχηματισμό νέων.
- Ανταπαλένη και Ταζαροτένη: Είναι δραστικές και στη φλεγμονώδη ακμή.
Τα ρετινοειδή εφαρμόζονται συνήθως το βράδυ, επί 12 εβδομάδες στην ακμή με μικροκύστεις, φαγέσωρες, αλλά και στη φλεγμονώδη ακμή.
- Αν χρησιμοποιηθούν πρωί-βράδυ, ο ερεθισμός είναι μεγαλύτερος.
- Ερεθίζουν λιγότερο όταν εφαρμόζονται σε στεγνό δέρμα, 30' μετά το σαπούνισμα-πλύσιμο του προσώπου. Υπάρχουν και αντίθετες παρατηρήσεις.
- Αντενδείξεις: Εγκυμοσύνη - Θηλασμός
- Ανεπιθύμητες ενέργειες: ερύθημα, ξηρότητα, απολέπιση, κνησμός, καύσος.
- έντονος ερεθισμός κ.λπ.: τρετινοΐνη, ταζαροτένη
- λιγότερος ερεθισμός κ.λπ.: ισοτρετινοΐνη
- ήπιος ερεθισμός κ.λπ.: ανταπαλένη
- Για τη μείωση του ερεθισμού, χωρίς απώλεια της αποτελεσματικότητας, θα πρέπει να παρεμποδισθεί η διείσδυση του ρετινοειδούς στην εν τω βάθει επιδερμίδα και το χόριο. Γι' αυτό δημιουργήθηκε νέα φαρμακοτεχνική μορφή τρετινοΐνης σε έκδοχο βραδείας αποδέσμευσης (gel microsphere tretinoin).
- Άλλη λύση: Μέθοδος βραχείας επαφής (5') (short contact) κρέμας ταζαροτένης.
- Η ανταπαλένη απορροφάται τοπικά, σε ιχνοποσότητες μόνο: ήπιος ερεθισμός.
- Γενικά, οι τρέχουσες έρευνες εστιάζονται στην ανεύρεση νέων μορίων ρετινοειδών με εκλεκτικότητα στον υποδοχέα, ώστε να παρουσιάζουν μεγάλη αποτελεσματικότητα - ασφάλεια και μικρότερο ερεθισμό.

Τρετινοΐνη
Γνωστή σε όλους (30 χρόνια) (cr Airol® 0,05%)
α. Σε μορφή κρέμας 0,05% είναι αποτελεσματική στην θεραπεία των μικροκύστεων και φαγεσώρων, αλλά είναι ερεθιστική.
β. Σε κρέμα 0,025%. Αποκαθιστά το «θάμπωμα» της επιδερμίδας, χωρίς να ερεθίζει.
γ. Σε gel microsphere 0,1%. Αποκαθιστά το «θάμπωμα» πολύ καλύτερα, χωρίς να ερεθίζει.
δ. Δεν χρησιμοποιείται το καλοκαίρι.

Ισοτρετινοΐνη
(0,05%, gel Stiefotrex®, Isotretinoin Iasis® gel)
Θεωρείται εξ ίσου αποτελεσματική με την τρετινοΐνη.
- Ίσως είναι λιγότερο ερεθιστική.
- Δεν φαίνεται να χρησιμοποιείται όμως τόσο, όσο θα περίμενε κανείς, στη θεραπεία της κυστικής ακμής.
- Δεν χρησιμοποιείται το καλοκαίρι.

Ανταπαλένη
(gel Adaferin® 0,1%)
- Έχει πιο σταθερό μόριο, εκλεκτικό υποδοχέα και ερεθίζει ελάχιστα.
- Παρουσιάζει: Εξαιρετική θυλακική διείσδυση, φαγεσωρολυτική δράση, αλλά και αντιφλεγμονώδη δράση.
- Επομένως:Ένδειξη στην κυστική και φλεγμονώδη ακμή.
- Είναι αποτελεσματικότερη της τρετινοΐνης 0,025%.
- Είναι καλά ανεκτή από το δέρμα, κοσμητικά αποδεκτή.
- Μπορεί να συνδυασθεί με αντιβιοτικά ή με benzoyl peroxide.
- O ήπιος ερεθισμός που προκαλεί δεν διαφέρει, είτε εφαρμοσθεί το φάρμακο αμέσως μετά το πλύσιμο, είτε μετά 20-30’.
- Επιτρέπεται η χρήση της το καλοκαίρι.

Ταζαροτένη (Ι)
(gel Zorac® 0,05% και 0,1%)
- Χρησιμοποιήθηκε αρχικά στην ψωρίαση κατά πλάκες.
- Σήμερα χρησιμοποιείται και στην ήπια και μέτρια ακμή. Έχει εκλεκτικούς υποδοχείς.
- Είναι καλά ανεκτή από το δέρμα, αλλά ερεθίζει περισσότερο από όλα.
- Εφαρμόζεται μόνο το βράδυ.
- 10 ώρες μετά την επάλειψή της: 4-6% στην κεράτινη στιβάδα, 2% στη ζώσα επιδερμίδα και το χόριο.
- Απελευθερώνεται άμεσα στο δέρμα και υδρολύεται ταχέως προς ταζαροτενικό οξύ, που μεταβολίζεται προς το σουλφοξείδιό του και άλλους μεταβολίτες και περιορίζεται ταχέως αποβαλλόμενο από τα ούρα-κόπρανα, με τελική ημιπερίοδο ζωής: 18 ώρες.

Ταζαροτένη (ΙΙ)
- Απελευθερώνεται ευθέως μέσα στο στόχο της, δηλ. στην επιδερμίδα, χωρίς να κατευθύνεται σε άλλους ιστούς.
- Η χαμηλή συστηματική απορρόφηση και ο ταχύς περιορισμός της ταζαροτένης και του οξέος, οδηγεί σε περιορισμένη συστηματική έκθεση χαμηλή δυνατότητα για συστηματικά ανεπιθύμητα αποτελέσματα (Εγκυμοσύνη;;;)
- Είναι αποτελεσματικότερη της τρετινοΐνης 0,025%.
- Είναι σχεδόν ισοδύναμη της ανταπαλένης (κάθε βράδυ), όταν χρησιμοποιείται, κάθε δεύτερο βράδυ.
- Η ταζαροτένη 0,1% είναι πιο δραστική της 0,05%.

Ταζαροτένη (ΙΙΙ)
- Η χρήση πρωί-βράδυ ή μόνο βράδυ επί 5' (βραχεία εφαρμογή) σε ήπια και μέτρια ακμή σχεδόν εξ ίσου καλά αποτελέσματα, χωρίς ερεθισμό, δεν προλαβαίνει να απορροφηθεί από το δέρμα, δεν παραμένει στο δέρμα, γι' αυτό και συζητείται η χρήση της από εγκύους και θηλάζουσες.
- Με βραχεία εφαρμογή ανακαλύπτεται στο δέρμα το 6% της δόσης, σε σύγκριση με την ποσότητα που υπάρχει μετά από 10ωρη τοπική εφαρμογή και με κλειστή περίδεση.
- Μπορούν να χρησιμοποιηθούν ταυτόχρονα: καλλυντικά, αντιηλιακά ή άλλες τοπικές θεραπείες.

Φαρμακολογικά δεδομένα για την τοπική χρήση της ρετιναλδεΰδης, μόνη της και σε συνδυασμό, σε κοινή ακμή
DANIEL WALLACH, MD
Maitre de Conferences - Medecin des Hopitaux de Paris
Για περισσότερο από 30 χρόνια, η τοπική χρήση της τρετινοΐνης εθεωρείτο ως η κύρια θεραπεία της ακμής. Η τρετινοΐνη παρουσιάζει ένα βασικό μειονέκτημα: την πρόκληση ερεθισμών, με αποτέλεσμα την πτωχή συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία.
Σημαντική πρόοδος έγινε όταν ερευνητές από το Δερματολογικό Τμήμα του Πανεπιστημίου της Γενεύης και το Ερευνητικό Ινστιτούτο Pierre Fabre έδειξαν ότι η ρετιναλδεΰδη, φυσιολογική πρόδρομος ουσία του ρετινοϊκού οξέος, προσφέρει παρόμοια αποτελέσματα, χωρίς παράλληλα να προκαλεί σημαντικό ερεθισμό.
Επιπρόσθετες έρευνες απέδειξαν ότι σε συνδυασμό με τη φαγεσωρολυτική της δραστηριότητα, η ρετιναλδεΰδη έχει και αντιμικροβιακή δράση, μοναδική μεταξύ των ρετινοειδών, η οποία της προσδίδει ένα επιπλέον πλεονέκτημα στη χρήση για την αντιμετώπιση της ακμής.
Η φαγεσωρολυτική δραστηριότητα της ρετιναλδεΰδης έχει αποδειχθεί σε μοντέλο Rhino ποντικού και αποτελεί τμήμα της κλινικής της δράσης. Η αντιβακτηριδιακή της δραστηριότητα έχει αποδειχθεί τόσο in vitro, όσο και σε κλινικές μελέτες. Επιπλέον, η ρετιναλδεΰδη προκαλεί μικρότερη φλεγμονή από άλλα ρετινοειδή, συμπεριλαμβανομένης της ανταπαλένης.
Πρόσφατες έρευνες οδήγησαν σε ένα νέο προϊόν, συνδυασμό ρετιναλδεΰδης και γλυκολικού οξέος. Ως γνωστό, το γλυκολικό οξύ μειώνει τη συνοχή των κερατινοκυττάρων, ευνοεί την απολέπιση και έχει ενυδατικές ιδιότητες. Έχει αποδειχθεί ότι ο συνδυασμός αυτός βελτιώνει τη βιοδιαθεσιμότητα της ρετιναλδεΰδης και βοηθά στην καλύτερη ανοχή. Η ρετινοϊκή δραστηριότητα της ρετιναλδεΰδης διατηρείται πλήρως.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, οι φαρμακολογικές ιδιότητες της ρετιναλδεΰδης, του γλυκολικού οξέος και ο συνδυασμός των δύο ουσιών αποτελεί τη βάση για μια καινοτόμο τοπική αγωγή κατά της κοινής ακμής.

Diacneal: μηχανισμός δράσης, κλινική αξιολόγηση και κλινικές εφαρμογές
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΝΤΩΝΙOΥ
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παν/μίου Αθηνών
Τα τοπικά ρετινοειδή αποτελούν κλασσική θεραπεία στην ακμή και λόγω του συχνού ερεθισμού που προκαλούν, όπως π.χ. το ρετινοϊκό οξύ, συνεχώς αναπτύσσονται νέα συνθετικά ρετινοειδή, με σκοπό να βελτιώσουν την τοπική ανεκτικότητα.
Η ρετιναλδεΰδη, πρόδρομο μόριο του μεταβολισμού της βιταμίνης Α από τα κερατινοκύτταρα, έχει αποδειχθεί από κλινικές μελέτες ότι είναι καλά ανεκτή από τους ασθενείς και ότι έχει βιολογικές ιδιότητες παρόμοιες με εκείνες του ρετινοϊκού οξέος, όπως την αντιγηραντική δράση. Επιπλέον, από πρόσφατες κλινικές μελέτες έχει βρεθεί ότι έχει φαγεσωρολυτική και αντιβακτηριδιακή δράση, όταν εφαρμόζεται στην ακμή.

HOMEPAGE