ΙΑΤΡOΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ
Πoύ, πότε και πώς χρησιμoπoιείται
τo tacrolimus στα παιδιά
Sakari Reitamo, MD, PhD
Helsinki University Central Hospital, Department of Dermatology
Απoδoση στα ελληνικά: ΒΑΪΑ ΡΑΡΡΑ
Τα τοπικά κορτικοστεροειδή
είναι κατάλληλα για θεραπεία μικρής διάρκειας, αλλά η μακροχρόνια αντιμετώπιση
της ατοπικής δερματίτιδας συχνά δεν επιτυγχάνεται με αυτά, ειδικά σε ασθενείς
με πιο βαριές μορφές της νόσου.
Τα τοπικά κορτικοστεροειδή χρησιμοποιούνται με διαλείμματα λόγω της κατασταλτικής
τους δράσης στη
σύνθεση κολλαγόνου. Η αλοιφή τακρόλιμους μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μακροχρόνια
θεραπεία της ατοπικής
δερματίτιδας χωρίς κατασταλτική δράση στο δέρμα, με την προϋπόθεση ότι χρησιμοποιείται
ως μονοθεραπεία.
Μετά από μακροχρόνια μονοθεραπεία
με αλοιφή τακρόλιμους μπορεί να παρατηρηθεί ακόμα και αναδόμηση του δέρματος
με αύξηση της σύνθεσης κολλαγόνου, η οποία επαναφέρει σε φυσιολογικά επίπεδα
το πάχος του. Η παρατήρηση αυτή ισχύει και για ασθενείς που λαμβάνουν παράλληλα
εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή λόγω άσθματος. Στα παιδιά, η μονοθεραπεία με αλοιφή
τακρόλιμους βοηθά στην ομαλοποίηση της ανάπτυξης.
Μέχρι στιγμής, οι έρευνες που πραγματοποιήθηκαν με αλοιφή τακρόλιμους περιελάμβαναν
κυρίως παιδιά με μέτρια έως σοβαρή ατοπική δερματίτιδα. Η αποτελεσματικότητα
του τακρόλιμους ήταν εξίσου καλή και στις δύο περιπτώσεις. Για τη θεραπεία της
βαριάς μορφής ατοπικής δερματίτιδας η εφαρμογή της κρέμας πρέπει να γίνεται
δις ημερησίως, ενώ για τις μετρίου σοβαρότητας περιπτώσεις η ανταπόκριση στη
θεραπεία είναι ικανοποιητική με μία ημερήσια εφαρμογή.
Ενώ η θεραπεία με αλοιφή τακρόλιμους 0.03% έχει γενικά καλά αποτελέσματα, μια
πρόσφατη μακροχρόνια έρευνα δείχνει πως η πλειοψηφία των παιδιών με ατοπική
δερματίτιδα μπορεί να ωφεληθεί αν οι παροξύνσεις της νόσου αντιμετωπιστούν με
αλοιφή τακρόλιμους 0.1%. Προσφάτως ολοκληρωμένες ή τρέχουσες έρευνες δείχνουν
πως η αλοιφή τακρόλιμους 0.03% είναι αποτελεσματική και σε παιδιά μικρότερα
των 2 ετών και σε παιδιά με ήπια ατοπική δερματίτιδα. Προς το παρόν όμως, οι
διεθνείς οργανισμοί φαρμάκων συστήνουν περιορισμό της χρήσης του φαρμάκου σε
παιδιά με μέτρια ή σοβαρή νόσο. Oι βραχυπρόθεσμες ανεπιθύμητες ενέργειες των
τοπικών ανοσοτροποιητών, συμπεριλαμβανομένου και του τακρόλιμους, είναι το αίσθημα
καύσου, το τσούξιμο, ο κνησμός και η ελαφρώς αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης έρπητα.
Σε μακροχρόνιες μελέτες φαίνεται πως οι ανεπιθύμητες ενέργειες των τοπικών κορτικοστεροειδών
και του τακρόλιμους είναι παρόμοιες σύμφωνα με έρευνες.
Κατά τη διάρκεια της θεραπείας με αλοιφή τακρόλιμους, τα αντιγονικά τεστ δείχνουν
θετική ανταπόκριση των ασθενών σε αυτά, αύξηση του δείκτη Merieux και του αριθμού
των θετικών αντιγόνων. Αυτό δείχνει εξομάλυνση της λειτουργίας των Th1 κυττάρων.
Σύμφωνη με τις παραπάνω παρατηρήσεις είναι και η ταυτόχρονη μείωση του σταφυλοκοκκικού
αποικισμού του δέρματος και των ιογενών λοιμώξεων. Δεν έχει παρατηρηθεί κατασταλτική
επίδραση στην αποτελεσματικότητα του παιδικού εμβολιασμού. Πιο σημαντικό είναι
ότι δεν έχει καταγραφεί αύξηση στην εμφάνιση των μη μελανοκυτταρικών όγκων του
δέρματος. Παραταύτα, οι ασθενείς και οι οικογένειές τους πρέπει να εφαρμόζουν
τους κανόνες της σωστής αντιηλιακής προστασίας για να μειώσουν την πιθανότητα
εγκαύματος.
Όταν η αλοιφή τακρόλιμους χρησιμοποιείται ως μονοθεραπεία, μπορούν να επιτευχθούν
μακροχρόνια θετικά αποτελέσματα, τα οποία δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν με
τη συνήθη θεραπεία της ατοπικής δερματίτιδας με κορτικοστεροειδή. Είναι σημαντικό
να λέγεται στους ασθενείς ότι θα πρέπει να ξεχάσουν τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούσαν
τα κορτικοστεροειδή, δηλ. την παροδική διακοπή της θεραπείας μετά από λίγες
βδομάδες εφαρμογής της. Σε ιδανικές περιπτώσεις, το Protopic μπορεί να χρησιμοποιηθεί
όσο υπάρχει έκζεμα στο δέρμα.
Ακολουθούν πληροφορίες με τη μορφή πινάκων σχετικές με το τακρόλιμους. Στους
πίνακες αυτούς αναφέρεται ο τρόπος δράσης του φαρμάκου, οι ανεπιθύμητες ενέργειες
και πώς αυτές αντιμετωπίζονται, αποτελέσματα ερευνών καθώς και σύγκριση αυτού
με άλλες θεραπείες για την ατοπική δερματίτιδα.
