Αντισύλληψη στην εφηβεία

Δ. Κελλαρτζής

Αν. Καθηγητής Α' Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Α.Π.Θ.
Κατατέθηκε: 21/12/03
Εγκρίθηκε: 11/02/04

Περίληψη
Οι ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες στην εφηβεία επιφέρουν σημαντική οικονομική, κοινωνική και προσωπική επιβάρυνση στις κοινωνίες των ανεπτυγμένων χωρών, παρόλο που διαθέτουμε αξιόπιστες και αποτελεσματικές αντισυλληπτικές μεθόδους. Η πρόσφατη εμφάνιση νέων αντισυλληπτικών δισκίων με μικρές παρενέργειες έχει διευρύνει τις επιλογές των εφήβων που επιθυμούν την καθημερινή λήψη αντισυλληπτικών δισκίων. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η πρόσφατη διάθεση αντισυλληπτικών μη καθημερινής χρήσης. Οι νέες αντισυλληπτικές μέθοδοι μπορούν να βελτιώσουν τη συμμόρφωση των εφήβων στην αντισύλληψη. Ακόμη και η πιο αποδεκτή μέθοδος δεν μπορεί να προσφέρει την αντισυλληπτική της προστασία, εάν η μέθοδος αυτή αποτύχει να προσαρμοστεί στις αμφισβητήσεις και στον τρόπο ζωής κάθε εφήβου.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η εγκυμοσύνη των εφήβων συνεχίζει να αποτελεί ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα υγείας, που αφορά όλες τις κοινωνίες των ανεπτυγμένων χωρών. Προκαλεί σημαντικές οικογενειακές, κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις.
Στις ΗΠΑ η εφηβική εγκυμοσύνη είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που απασχολεί τους πολίτες μετά από τη φορολογία. Οι αυξήσεις των μισθών και η βελτίωση του συστήματος υγείας την απασχολεί λιγότερο από τις ανεπιθύμητες κυήσεις της εφηβείας. Ενώ περίπου το 10% των εφήβων μένουν έγκυες τον χρόνο, παρά τα υπάρχοντα μέτρα αντισύλληψης, μόνο το 50% των κυήσεων καταλήγουν σε τοκετό!! Η διαπίστωση αυτή -μεγάλο ποσοστό εκτρώσεων στην εφηβεία- δικαιολογεί απόλυτα, το γιατί η εφηβική εγκυμοσύνη απασχολεί τους πολίτες των ΗΠΑ.
Δυστυχώς λόγοι κοινωνικοί, οικογενειακής δομής, η απουσία ειδικά εκπαιδευμένων ιατρών και η πλημμελής νομοθεσία καθιστούν ανέφικτη μια ανάλογη εκτίμηση της σοβαρότητας της εφηβικής εγκυμοσύνης στη χώρα μας. Εικάζεται, λόγω της απουσίας επίσημων στατιστικών, ότι οι εκτρώσεις στη χώρα μας ανέρχονται στις 200.000 ετησίως, και σημαντικό μέρος αυτών αφορούν την εφηβική ηλικία. Η εγκυμοσύνη δεν είναι ο μόνος κίνδυνος από την εφηβική σεξουαλική δραστηριότητα Τα Σεξουαλικά Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ) και οι συνέπειές τους αποτελούν ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα σήμερα.
Οι νέοι και ιδιαίτερα οι νεαρές έφηβες αποτελούν τη δυσκολότερη ομάδα για ικανοποιητική, ακίνδυνη και ασφαλή από πλευράς αποτελεσματικότητας αντισύλληψη. Η χρήση αντισύλληψης στην εφηβική ηλικία παραμένει περιορισμένη. Τα αίτια δεν οφείλονται μόνο στη γνωστή ιδιάζουσα ψυχολογία και στις συνήθειες των νέων, αλλά και στο γεγονός ότι καμία μέχρι σήμερα αντισυλληπτική μέθοδος, παρά την τεράστια πρόοδο που έχει σημειωθεί στην αντισυλληπτική τεχνολογία, δεν είναι ικανοποιητική σε ατομικό επίπεδο.(1)

ΓΕΝΙΚΑ
Οι μέθοδοι αντισύλληψης στις έφηβες είναι οι ίδιες που υπάρχουν και για τις ενήλικες γυναίκες, δηλαδή τα προφυλακτικά, η διακοπτόμενη συνουσία, τα από του στόματος αντισυλληπτικά, τα μικροδίσκια (Mini- pill), τα ενδομητρικά σπειράματα, τα κολπικά διαφράγματα-σπερματοκτόνα, η ενέσιμη αντισύλληψη, και η μετά τη συνουσία ορμονική αντισύλληψη. Επίσης, σε όλους είναι γνωστά τα πλεονεκτήματα, τα μειονεκτήματα και το ποσοστό αποτελεσματικότητας κάθε μεθόδου (πίνακας 1).(2,3) Τα από του στόματος αντισυλληπτικά και τα προφυλακτικά είναι η κυριότερη επιλογή αντισύλληψης για την πλειονότητα των εφήβων. Μπορούν να χορηγηθούν με ασφάλεια, εφόσον έχει προηγηθεί η ωοθυλακιορρηξία και έχει γίνει ο αντισυλληπτικός έλεγχος.(4,5)
Η συμμόρφωση προς την επιλεγείσα μέθοδο αντισύλληψης αποτελεί έναν πολύ σημαντικό παράγοντα, ο οποίος επηρεάζει την επιτυχία της αντισύλληψης σε αυτή την ευαίσθητη ηλικία. Η αύξηση της χρήσης των μη καθημερινών μεθόδων αντισύλληψης, όπως με την μεδροξυπρογεστερόνη και την λεβονογεστρέλη, έχει συνδεθεί με τη μείωση του αριθμού των ανεπιθύμητων κυήσεων στη εφηβεία.(6) Οι καινούργιες μέθοδοι αντισύλληψης για τις έφηβες δεν είναι αποτελεσματικότερες και ασφαλέστερες των συνήθων μεθόδων, αλλά εξασφαλίζουν υψηλή αποτελεσματικότητα αντισύλληψης λόγω της ευκολότερης χρήσης τους και βοηθούν στην αύξηση του ποσοστού συμμόρφωσης των εφήβων προς αυτές.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗΣ
Η χρήση των αντισυλληπτικών δισκίων είναι η δημοφιλέστερη μέθοδος αντισύλληψης στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Περίπου το 23% των αμερικανίδων γυναικών ηλικίας 15-20 ετών επιλέγουν τη μέθοδο αυτή, ποσοστό περίπου ίσο με αυτό που επιλέγει τη μόνιμη στειροποίηση.(7)
Από τα τρία νέα αντισυλληπτικά δισκία, τα δύο περιέχουν 25μg αιθυνιλοιστραδιόλη με εναλλασσόμενη ποσότητα (triphasic) προγεσταγόνου. Το ένα περιέχει δεσογεστρέλη και το άλλο νοργεστρέλη. Το τρίτο περιέχει 30μg αιθυνιλοιστραδιόλη και νέο προγεσταγόνο τη δροσπιρενόνη. Η δροσπιρενόνη δεν προέρχεται από την νορτεστοστερόνη, αλλά είναι ένα ανάλογο της σπιρολακτόνης.
Τα δυο πρώτα αντισυλληπτικά δισκία που περιέχουν 25μg οιστρογόνου έχουν χαμηλή ποσότητα οιστρογόνου, σε συνδυασμό με την εναλλασσόμενη ποσότητα νοργεστρέλης και δεσογεστρέλης. Οι Hampton και συν(8) διαπίστωσαν ότι το νέο αντισυλληπτικό δισκίο των 25μg οιστρογόνου και νοργεστρέλης συγκρινόμενο με το δισκίο που περιέχει μόνο 20μg οιστρογόνου και σταθερής δοσολογίας νορεθιστερόνη, έχει καλύτερα ποσοστά ελέγχου του κύκλου και μικρότερο ποσοστό αιμορραγίας εκ διαφυγής. O Kaunitz(9) έδειξε ότι το δισκίο των 25μg οιστρογόνου με την εναλλασσόμενη ποσότητα δεσογεστρέλης σε σύγκριση με το δισκίο των 35μg εναλλασσόμενης ποσότητας νοραιθιστερόνης είχε το ίδιο ή και μικρότερο ποσοστό αιμορραγίας εκ διαφυγής. Οι παραπάνω μελέτες έδειξαν ότι τα δισκία με 25μg αιθυνιλοιστραδιόλης μπορούν να βελτιώσουν τη συμμόρφωση λόγω των μικρότερων παρενεργειών, συγκρινόμενα με τα άλλα αντισυλληπτικά δισκία.
Το τρίτο αντισυλληπτικό δισκίο έχει μια σημαντική αλλαγή στο προγεσταγόνο σε σχέση με τα δύο προηγούμενα. Το νέο αυτό δισκίο περιέχει 30μg αιθυνιλοιστραδιόλη και 3mg ενός νέου προγεσταγόνου, της δροσπιρενόνης, η οποία δεν προέρχεται από την νορτεστοστερόνη αλλά από την σπιρολακτόνη. Έχει παρόμοια αντισυλληπτική αποτελεσματικότητα με τα άλλα χαμηλής δόσεως αντισυλληπτικά δισκία.(10,11) Χαρακτηρίζεται από μέτρια αντιαλατοκορτικοειδή και διουρητική δράση και ελαττώνει την κατακράτηση υγρών. Το ποσοστό ελέγχου του κύκλου, όπως και οι άλλες παρενέργειες, είναι παρόμοιες με τα δισκία που περιέχουν είτε μεγαλύτερη ποσότητα οιστρογόνου είτε με τα νέα προγεσταγόνα. Υπάρχει πιθανότητα εμφάνισης υπερκαλιαιμίας. Οι μελέτες, πάντως, δεν έδειξαν αυξημένο κίνδυνο ηλεκτρολυτικής διαταραχής. Η παρενέργεια αυτή ίσως αφορά γυναίκες με εξειδικευμένες παθολογικές καταστάσεις (π.χ. χρόνια χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, νεφροπάθειες), αν και αυτές οι παθήσεις αποκλείουν εξ' αρχής τη χορήγηση οποιουδήποτε αντισυλληπτικού με οιστρογόνα.
Πρώιμες μελέτες έχουν δείξει ότι το δισκίο, το οποίο περιέχει τη δροσπιρενόνη, βελτιώνει μερικά από τα προεμμηνορρυσιακά συμπτώματα. Πραγματοποιούνται μελέτες που αποβλέπουν στην περαιτέρω εκτίμηση των επιπτώσεων της δροσπιρενόνης στα προεμμηνορυσιακά συμπτώματα, τα οποία επηρεάζουν την καθημερινότητα και την ψυχολογική κατάσταση των γυναικών.(10,12,13) Τα πλεονεκτήματα των τριών αυτών αντισυλληπτικών χαπιών καθιστούν τη χρήση τους ελκυστική στις έφηβες, οι οποίες είναι εξαιρετικά ευαίσθητες στα προεμμηνορυσιακά συμπτώματα και στην αύξηση του σωματικού βάρους.
ΜΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗΣ
Ενδομητρικά σπειράματα: Είναι η πλέον δημοφιλής αντισυλληπτική μέθοδος παγκοσμίως. Όμως, δεν αποτελούν την πρώτη επιλογή αντισυλληπτικής μεθόδου για τις έφηβες. Μπορεί βεβαίως να επιλεγούν για ειδική ομάδα εφήβων με μικρό βαθμό συμμόρφωσης και έντονη σεξουαλική δραστηριότητα. Η διαθεσιμότητα του νέου ενδομητρικού σπειράματος με λεβονογεστρέλη μπορεί να αποτελέσει μια καλή επιλογή για τις έφηβες, καθότι ελαττώνει την ποσότητα της εμμήνου ρύσεως.
Η ενδομυϊκή χορήγηση μεδροξυπρογεστερόνης και λεβονεγεστρέλης έχει γίνει αποδεκτή από τις έφηβες.(14) Η χρήση τους σήμερα είναι περιορισμένη λόγω των ανεπιθύμητων παρενεργειών. Η λεβονογεστρέλη απεσύρθη από την κυκλοφορία. Η δημιουργία μεθόδων αντισύλληψης μη καθημερινής χρήσης με καλύτερη αποδοχή από τις έφηβες, τις ενήλικες και τους γιατρούς θα είναι σημαντική προσφορά στην αντισυλληπτική φαρέτρα.
Συνδυασμένη ενέσιμη αντισύλληψη: Eίναι διαδεδομένη παγκοσμίως, και ειδικά στην Κεντρική και Νότια Αμερική. Η συνδυασμένη ενέσιμη αντισύλληψη, η οποία χορηγείται μία φορά το μήνα, περιέχει 25mg μεδροξυπρογεστερόνη και 5mg καπροϊκή οιστραδιόλη. Η ένεση χορηγείται ενδομυϊκά στον δελτοειδή ή στον γλουτιαίο μυ κάθε 28 ± 5 μέρες. Η αντισυλληπτική δράση είναι όμοια - αν όχι καλύτερη-συγκρινόμενη με τα εναλλασσόμενα αντισυλληπτικά δισκία, αλλά με συχνότερες τις μητρορραγίες τις πρώτες 2-3 εβδομάδες μετά την πρώτη χορήγηση.(15) Η καλή ρύθμιση του κύκλου, οι μικρές παρενέργειες και η εύκολη προσαρμογή στη θεραπεία καθιστούν αυτήν τη μέθοδο αντισύλληψης εξόχως δημοφιλή και εύκολα αποδεκτή.(16) Ατυχώς αυτή η συνδυασμένη μορφή ενέσιμης αντισύλληψης απεσύρθη από την κυκλοφορία μετά από ποιοτικό έλεγχο. Ας ευχηθούμε ότι μεταγενέστερος ποιοτικός έλεγχος θα εξασφαλίσει τη φερεγγυότητα του σκευάσματος αυτού.
Υποδόρια εμφύτευση κυλίνδρου: Περιέχει σαν προγεσταγόνο την ετονογεστρέλη, η οποία είναι ο δραστικός μεταβολίτης της δεσογεστρέλης, και παρέχει τριετή συνεχή αντισύλληψη. Οι διαστάσεις του κυλίνδρου είναι 4εκ. μήκος και 2χιλ. διάμετρος. Περιέχει 68mg ετονογεστρέλης σε περίβλημα από βυνίλιο. Στην αρχή απελευθερώνει 67μg ετονογεστρέλης ημερησίως, η οποία μειώνεται με την πάροδο του χρόνου.(17)
Όπως και τα άλλα υποδόρια εμφυτεύματα απαιτεί χειρουργική τοποθέτηση και αφαίρεση. Η τοποθέτηση αυτού του μικρού κυλίνδρου γίνεται εύκολα με μιας χρήσεως συσκευή με τη βοήθεια ειδικής σύριγγας. Για την αφαίρεση του κυλίνδρου απαιτείται χειρουργική τομή, που είναι ταχύτερη και ευκολότερη σε σύγκριση με τα προηγούμενα εμφυτεύματα.(18,19)
Έχουν αξιολογηθεί η αντισυλληπτική αποτελεσματικότητα και οι ανεπιθύμητες ενέργειες με τον ένα κύλινδρο. Η αξιοπιστία της μεθόδου εκτιμάται στο 100%, χωρίς να αναφερθεί καμία ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη.(20) Η υψηλή δραστικότητα του ενός κυλινδρικού εμφυτεύματος οφείλεται στην ικανότητα αναστολής της ωορρηξίας, στην πάχυνση της τραχηλικής βλέννης και στη μείωση του πάχους του ενδομητρίου. Άλλοι ερευνητές αναφέρουν ότι οι μητρορραγίες είναι ποικίλων τύπων, συγκρινόμενες με τα εμφυτεύματα που περιέχουν 6 κυλίνδρους.(21)
Παραδόξως, η πιο συχνή αιτία για τη διακοπή της μεθόδου ήταν η αύξηση του σωματικού βάρους. Ο Croxatto(22) αναφέρει αύξηση του σωματικού βάρους κατά 3,5% με τη χρήση του εμφυτεύματος και άλλοι μέχρι 10%. Παρόλα τα μειονεκτήματα (τοποθέτηση, αιμορραγίες, σωματικό βάρος) είναι μια χρήσιμη μέθοδος σε έφηβες με μικρή συμμόρφωση στις άλλες αντισυλληπτικές μεθόδους λόγω της υψηλής αποτελεσματικότητας.
Επείγουσα αντισύλληψη: Είναι αρκετά ελκυστική στην εφηβική ηλικία, καθ' ότι λαμβάνεται μετά την επαφή και είναι δραστική ακόμη και 72 ώρες μετά τη συνουσία. Το γεγονός αυτό θα πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα, διότι η χορήγησή της χωρίς ιατρική παρέμβαση (ελεύθερη αγορά) θα στερήσει πολλές έφηβες της αποτελεσματικότητάς της, που πιστεύουν λανθασμένα ότι δρα μόνο όταν ληφθεί τις πρώτες 24 ώρες μετά την επαφή.
Ο κολπικός δακτύλιος: Είναι ένας ευλύγιστος δακτύλιος από πολυμερές, ο οποίος τοποθετείται από την ίδια τη γυναίκα στον κόλπο. Σε επαφή με τον κολπικό βλεννογόνο απελευθερώνει 15μg αιθυνιλοιστραδιόλης και περίπου 120μg ετονογενεστρέλης (ο ενεργός μεταβολίτης της δεσογεστρέλης).(23) Ο δακτύλιος παραμένει για 3 εβδομάδες και ακολούθως αφαιρείται για μία εβδομάδα για την πρόκληση της εμμήνου ρύσεως. Η τοποθέτηση και η αφαίρεση είναι εύκολη και γίνεται από την ίδια τη χρήστρια. Εφόσον η γυναίκα το επιθυμεί, μπορεί να αφαιρείται για μικρά χρονικά διαστήματα (μικρότερα των 3 ωρών), αλλά θα πρέπει να είναι στη θέση του κατά τη διάρκεια της επαφής.
Μελέτες σε μεγάλο πληθυσμό γυναικών αναφέρουν υψηλού βαθμού ρύθμιση του κύκλου, με σποραδικές αιμορραγίες (ενδιάμεσες μητρορραγίες ή σταγονοειδής αιμόρροια) σε ποσοστό 2,6-6,4%. Λιγότερο από το 5% των γυναικών διέκοψαν τη μέθοδο κατά τη διάρκεια της μελέτης λόγω της αίσθησης ξένου σώματος, προβλημάτων κατά τη συνουσία, αυτόματης απόπτωσης του δακτυλίου ή κολπικής ενόχλησης. Επιτυχής χρήση του δακτυλίου επιτεύχθηκε στο 90,8% των κύκλων και στο 67% των γυναικών οι οποίες ολοκλήρωσαν τη δοκιμασία κατά το χρόνο της μελέτης και είπαν ότι θα το συστήσουν και σε άλλες γυναίκες.(24)
Διαδερμική αντισυλληπτική μέθοδος: Η μέθοδος αυτή είναι ένα αυτοκόλλητο διαστάσεων 20εκ2, το οποίο τοποθετείται στο δέρμα για 1 εβδομάδα, κατόπιν αφαιρείται και τοποθετείται άλλο. Παρέχει καθημερινά 20μg αιθυνιλοιστραδιόλης και 150μg νοργεστρέλης. Μετά την τοποθέτηση των 3 αυτοκόλλητων επί 3 εβδομάδες ακολουθεί μια εβδομάδα ελεύθερη για την πρόκληση της έμμηνου ρύσεως.(25) Η αντικατάσταση του αυτοκόλλητου μπορεί να καθυστερήσει έως και 2 ημέρες. Τα επίπεδα των ορμονών στο αίμα και η αντισυλληπτική δράση διαρκούν περισσότερες από 9 ημέρες.(26)
Η κλινική δοκιμασία των διαδερμικών αυτοκόλλητων έδειξε ότι η αντισυλληπτική δράση και οι παρενέργειές τους είναι οι ίδιες με αυτές των αντισυλληπτικών δισκίων, αλλά ως μέθοδος είναι καλύτερα αποδεκτή από τις χρήστριες. Η αποτυχία της μεθόδου ανέρχεται στο 0,8%, η δε αποτελεσματικότητα είναι ίδια σε όλες τις ηλικίες των γυναικών ακόμη και των έφηβων.(27,28) Οι παρενέργειες, οι οποίες διαφοροποιούν τα αυτοκόλλητα από τα αντισυλληπτικά δισκία, είναι η παροδική μαστοδυνία (δεν υπάρχει διαφορά μετά τον τρίτο κύκλο), τα προβλήματα προσφύσεως του αυτοκόλλητου (σε ποσοστό μικρότερο του 5%) και η μειωμένη δραστικότητα της αντισύλληψης σε γυναίκες με σωματικό βάρος μεγαλύτερο από 90kgr.(27) Οι παχύσαρκες παρουσιάζουν μειωμένη αποτελεσματικότητα αντισύλληψης και με τα δισκία.(29)
Άλλες Μέθοδοι: Οι έφηβοι πληροφορούνται από διάφορες πηγές ενημέρωσης (τηλεόραση, περιοδικά, τραγούδια) ότι η σεξουαλική δραστηριότητα είναι ένα "προσωπικό αγαθό" και έχουν το δικαίωμα να την απολαύσουν. Αποκρύπτονται εκούσια ή ακούσια οι συνέπειες της αλόγιστης χρήσης του δικαιώματος αυτού από τις παραπάνω πηγές πληροφόρησης. Δεν αναφέρουν μεθόδους αντισύλληψης που πλεονεκτούν από κάθε άλλη μέθοδο, η οποία χρησιμοποιεί ορμονικά σκευάσματα, όπως η αποχή και η χρήση προφυλακτικών. Την πρώτη δύσκολα την αποδέχονται οι σύγχρονες νεαρές ηλικίες. Παρά ταύτα, θα πρέπει να συνιστάται από κάθε ειδικό γιατρό ως ασφαλής και αποτελεσματική ανεξάρτητα από τις ενστάσεις στην αποδοχή της.
Αισιόδοξη θεωρείται η διαπίστωση της Εταιρείας Οικογενειακού Προγραμματισμού των ΗΠΑ ότι παρατηρήθηκε μείωση της σεξουαλικής δραστηριότητας των εφήβων κατά την 5ετία 1990-1995, καθώς και μικρή μείωση των γεννήσεων. Αυτό αποδόθηκε κατά 80% στην αντισύλληψη και κατά 20% στην αποχή.(31)

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα είναι τα δύο κύρια χαρακτηριστικά που πρέπει να εξασφαλίζει η αντισυλληπτική μέθοδος πέραν από τις ιδιαιτερότητες κάθε αναπαραγωγικής ηλικίας και ιδιαίτερα της εφηβικής.
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η εύκολη χρήση της αντισυλληπτικής μεθόδου που αυξάνει τη συμμόρφωση της εφήβου. Μέθοδοι εύκολης δράσης, βραχείας χρήσης και ταχείας αποτελεσματικότητας είναι παράμετροι οι οποίοι τη αυξάνουν συμμόρφωση δραστικά.
Οι έφηβες περισσότερο από τις ενήλικες διακατέχονται από άγχος, αμφιβολία για την ασφάλεια των φαρμάκων και φοβία για τις παρενέργειές τους ιδιαίτερα μετά από μακροχρόνια χρήση. Είναι εμφανές ότι σπανίως αναζητούν αντισυλληπτική φροντίδα. Το γεγονός αυτό είναι εξαιρετικής σημασίας για τη χώρα μας. Αντίθετα με άλλες αναπτυγμένες χώρες, η εφηβική ηλικία δεν έχει τον δικό της γιατρό (παιδίατροι, παθολόγοι, γυναικολόγοι). Ο παιδίατρος της εφηβικής ηλικίας είναι άγνωστος στη χώρα μας. Τους παθολόγους δεν τους απασχολεί αυτό το σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα. Η εφηβική γυναικολογία τελευταία αποκτά αντικείμενο και προσανατολισμό.
Το 1992 η Αμερικανική Ιατρική Εταιρεία υποστηριζόμενη από διάφορες άλλες οργανώσεις εξέδωσε έναν οδηγό Εφηβικών Προληπτικών Επισκέψεων για την αντιμετώπιση του πλήθους των προβλημάτων "της εύθραυστης ηλικίας".(32) Η πρότασή τους περικλείει προληπτική ενημέρωση από ειδικούς επιστήμονες μια φορά τον χρόνο για τις έφηβες και δύο φορές για τους γονείς με θέματα συζήτησης τη σεξουαλική δραστηριότητα, την κατάχρηση ουσιών, την ψυχική υγεία και τα συχνότερα αίτια νοσηρότητας και θνησιμότητας μεταξύ των εφήβων.
Ο γυναικολόγος που θα επιληφθεί την αντισύλληψη της εφήβου δεν θα επιτύχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αν δεν είναι γνώστης της ψυχολογίας της εφήβου και δεν διαθέτει υπομονή και μεθοδικότητα. Η συνήθης έκφραση του γιατρού "αυτά τα χάπια θα πάρεις" ή "αυτή η μέθοδος σου ταιριάζει" είναι αναποτελεσματική στην εφηβεία. Η έφηβος ζητά πάντα την αναγνώριση. Έτσι, θα πρέπει να της δοθεί το δικαίωμα της επιλογής μετά από εμπεριστατωμένη ενημέρωση, προϊόν όχι μιας μοναδικής συνέντευξης μαζί της, αλλά πολλαπλών με την παρουσία των γονέων, εάν είναι επιθυμητή.
Αρκετές γενικές προτάσεις μπορούν να βοηθήσουν τους γιατρούς να πετύχουν αυτό τον στόχο: αποφυγή ερωτήσεων του τύπου "ναι ή όχι", της δογματικής λέξης "πρέπει", ο χρόνος ομιλίας του γιατρού να είναι μικρός και παραγωγικός και οι συστάσεις ουσιώδεις. Η αποφυγή "ναι ή όχι" ερωτήσεων είναι μια εύκολα εφαρμόσιμη μέθοδος για να κρατηθεί ενδιαφέρουσα η συζήτηση. Ο πρωταρχικός σκοπός του γιατρού είναι να ενθαρρύνει τον διάλογο και να μην προσφύγει στην "εξουσιαστική" απήχηση των ερωτήσεων του τύπου "ναι ή όχι".
Οι γνώσεις που προσφέρονται στους εφήβους δεν μπορούν να επηρεάσουν την αλλαγή της συμπεριφοράς τους. Οι έφηβοι που παρακολούθησαν προγράμματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης μπορεί να έχουν αυξημένες γνώσεις στα πρακτικά θέματα, αλλά δεν έχει παρατηρηθεί καθυστέρηση στην ηλικία της πρώτης επαφής, ούτε είναι πιθανό ότι θα χρησιμοποιήσουν αντισύλληψη.(33)
Προγράμματα τα οποία δείχνουν να είναι πιο επιτυχημένα στην αλλαγή της συμπεριφοράς των εφήβων είναι αυτά, τα οποία βασίζονται στη λύση των προβλημάτων, στην επικοινωνία, στην αύξηση της εμπειρίας τους, αλλά προσαρμοσμένα στην ηλικία τους.(34) Οι έρευνες συχνά δείχνουν ότι υπάρχει μια σημαντική διαφορά μεταξύ των θεμάτων, τα οποία θέλουν να συζητήσουν οι έφηβες από αυτά που επιλέγουν οι γιατροί και τελικά συζητούν. Το 70% των εφήβων ήθελαν να συζητήσουν τα Σ.Μ.Ν. και το 66% την αντισύλληψη. Δυστυχώς αυτά τα θέματα συζητήθηκαν μόνο σε ποσοστό 18% και 22% αντίστοιχα.(35)
Σημαντικός παράγοντας είναι η συμμετοχή των γονέων-κηδεμόνων στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των εφήβων. Οι γονείς θα πρέπει να συνεργαστούν με τους γιατρούς για να ενημερωθούν σε θέματα σεξουαλικής εξέλιξης, να γνωρίσουν τους κινδύνους που εκτίθενται οι έφηβες, να τις βοηθήσουν να ξεπεράσουν τους ενδοιασμούς τους και να αποκαταστήσουν επικοινωνιακούς διαύλους.
Η αποτροπή της εφηβικής εγκυμοσύνης και η προφύλαξη από τα ΣΜΝ είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα που απαιτεί ριζικές αλλαγές σε πολλούς τομείς, όπως στα Μ.Μ.Ε., στους γονείς, στους γιατρούς και γενικότερα στην παροχή της εξειδικευμένης ιατρικής φροντίδας στους εφήβους.

Summary
Κellartzis D.
Contraception in adolescence.
Hellen Obstet Gynecol 16(2):229-235, 2004

Unintended pregnancy continues to exact a considerable economic, social and personal cost in industrialized nations despite the ready availability of safe, reliable and highly effective methods of contraception. The recent launch of several new combination oral contraceptive pills with novel side effect profiles has expanded the choices for teenagers who choose to use a daily oral contraceptive. Of potentially greater interest is the recent availability of several nondaily contraceptives. New contraceptive methods bring unique side effect profiles and delivery systems that may improve overall contraceptive compliance especially among teenagers. Even the most accepted method, however, will not provide effective contraception if the process by which contraception is provided fails to address the unique concerns and lifestyle issues to each individual adolescent.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Κελλαρτζής Δ. Ελληνική Μαιευτική και Γυναικολογία 1990; 3(1,2):111-115.
2. Baltzer J, Mickan H. Gynakologie: Ein Kurzgefabtes Lehbuch/Kern, Vol 4, Neubearbeitete Auflage. Stuttgart: George Thieme Verlag, 1985.
3. Leidenberger FA. Klinische Endokrinologie Fur Frauenarzte. Berlin: Springer Verlag, 1998.
4. Μανταλενάκης Σ. Σύνοψη Μαιευτικής και Γυναικολογίας, 3η έκδοση Λίτσας, Αθήνα 1996.
5. Μπόντης Ι. Βασικές Γνώσεις Μαιευτικής-Γυναικολογίας University Studio Press,Θεσσαλονίκη 2002.
6. Teen pregnancy rates continue to decline. Contra-cept Technol Update 1999; 20:81.
7. Ortho -McNeil Pharmaceutical Marketing Research 1999 Annual Birth Control Study. Raritan, NJ: Ortho -Mc Neil Pharmaceutical Inc; 1999.
8. Hampton RM, Short M, Bieber E, et al. Comparison of a novel norgestimate/ ethinyl estradiol oral contraceptive Loestrin Fe 1/20. Contraception 2001; 63:289.
9. Kaunitz AM. Efficacy, cycle control and safety of two triphasic oral contraceptives. Cyclessa (deso-gestrel/ ethinyl estradiol) and OrthoNovum 7/7/7/ (norethindrone/ ehtinyl estradiol): a randomized clinical trial. Contraception 2000; 61:295.
10. Parsey KS, Pong A. An open- label multicenter study to evaluate Yasmin, a low- dose bomcination oral contraceptive containing drospirenone, a new progestogen. Contraception 2000; 61:105.
11. Foidart JM. The contraceptive profile of a new oral contraceptive with antimieralocortocoid and antiadrogenic effects. Eur J Contracept Reprod Health Cart 2000; 5(Suppl.3):25.
12. Brown C, Ling F, Wan J. A new monophasic oral contraceptive containing drospirenone: effect on premenstrual symptoms. J Reprod Med 2002; 47:14-22.
13. Freeman EW. Evaluation of a unique oral contraceptive (Yasmin) in the management of premenstrual dysporic disorder. Eur J Contracept Reprod Health Care 2002; 7(Suppl 3):27.
14. Greydanus DE, Peter DR, Rimsza ME. Contra-ception in the adolescent: an update. Pediatrics 2001; 107:562.
15. Kauritz AM, Garceau RJ, Cromie MA, et al. Comparative safety, efficacy and cycle control of Lunelle monthly contraceptive injection (medro-xyprogesterone acerate and estradiol cypionate injectable suspension) and OrthoNovum 7/7/7 oral contraceptive (norethindrone/ ethinyl estradiol triphasic). Contraception 1999; 60:179.
16. Shulman LP, Oleen- Burkey M. Wilke RJ. Patient acceptability and satisfaction with Lunelle monthly contraceptive injection (medroxyprogesterone acetate and estradiol cypionate injectable suspencion). Contraception 1999; 60:215.
17. Zheng S-R, Zheng H-M, Oian S-Z, et al. A randomized multicenter study comparing the efficacy and bleeding pattern of a single rod (Impanon) and a six caps ule (Norplant) hormone contraceptive implant. Contraception 1999; 60:1.
18. Darney PD. Implantable contraception. Eur J Contracept Reprod Health Care 2000; 5(Suppl 2):2.
19. Mascarenhas L. Insertion and removal of Implanon. Contraception 1998; 58:79S.
20. Bennink HB, Makarainen L. The pharmacody-namics and efficacy of Implanon: an overview of the data. Contraception 1998; 58:91S.
21. Affandi B. An integrated analysis of vaginal bleeding patterns in clinical trials of Implanon. Contraception 1998; 58:99S.
22. Croxatto HB. Clinical profile of Implanon: a single- rod etonogestrel contraceptive implant. Eur J Contracept Reprod Health Care 2000; 5(Suppl. 2):21.
23. NuvaRing (prescribing information). Oss, the Netherlands, N.V. Organon 2001.
24. Roumen FJME, Apter D, Mulders TMT, Dieben TOM. Efficacy, tolerability and acceptability of a novel contraceptive vaginal ring releasing etonogestrel and ethinyl oestradiol. Hum Reprod 2001; 16:469.
25. Ortho Evra (prescribing information) Raritan, NJ: Ortho- McNeil Pharmaceutical Inc; 2001.
26. Abrams LS, Skee DM, Wong FA, et al. Pharmacokinetics of norelgestromin and ethinyl estradiol from two consecutive contraceptive patches. J Clin Pharmacol 2001; 41:1232.
27. Zieman M, Guillebaund J, Weisberg E, et al. Contraceptive efficacy and cycle control with the Ortho Evra TM/EvraTM transdermal system: the analysis of pooled data. Fertil Steril 2002; 77(Suppl 2):S 13.
28. Audet M-C, Moreau M, Koltun WD, et al. Evaluation of conctraceptive efficacy and cycle control of a transdermal contraceptive patch vs an oral contraceptive: a randomized controlled trial. JAMA 2001; 285-2347.
29. Holt VL, Cushing- Haugen KL, Daling JR. Body weight and risk of oral contraceptive failure. Obstet Gynecol 2002; 99:620.
30. Centers for Disease Control and Prevention. Trends in sexual risk behaviors among high school students; United States 1991-1997. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 1998; 47:749-752.
31. Falling Teen Pregnancy. Progress Meets Politics. Alan Guttmacher Report, AGI; New York, New York 2;3;6-9
32. Guidelines for Adolescent Preventive Services (GAPS);. Proposal of the American Medical Association. Chicago Illinois, 1992.
33. Kirby D, Alter J, Scales P. An analysis of US sex education programs and evaluation methods. Atlanta; Centers for Disease Control. 1979; (US Department of Health; Education and Welfare Publication CDC-2021-79-DK-FR-1).
34. Kirby D. No Easy Answers. Research Findings on programs to reduce teen pregnancy. Washington DC: The national campaign to prevent teen pregnacy. 1997.
35. Malus M, LaChance PA, Lamy L, et al. Priorities in adolescent health care: The teenager's viewpoint. J Fam Pract 1987; 25:159-162.

HOMEPAGE

<<< Προηγούμενη σελίδα