Επείγουσα αντισύλληψη
Θ. Μίκος
Δ. Βαβίλης
A' Μαιευτική-Γυναικολογική
κλινική ΑΠΘ, Γενικό Νοσοκομείο
Παπαγεωργίου
Αλληλογραφίας:
Θεμιστοκλής Μίκος,
Α' Μαιευτική-Γυναικολογική κλινική ΑΠΘ
Γενικό Νοσοκομείο Παπαγεωργίου
Τηλ.: 2310 693131
e-mail: temmik@hotmail.com
Κατατέθηκε: 29/09/03
Εγκρίθηκε: 17/12/03
Περίληψη
Ως επείγουσα αντισύλληψη ή αντισύλληψη μετά τη συνουσία ορίζεται η αντισύλληψη
της επόμενης η μέρας, η οποία προσφέρεται για τις γυναίκες που εκτίθενται σε
σεξουαλική επαφή χωρίς να έχουν λάβει προφυλάξεις. Οι διαθέσιμες σήμερα μέθοδοι
επείγουσας αντισύλληψης είναι το συνδυασμένο αντισυλληπτικό χάπι που περιέχει
αιθινυλοιστραδιόλη και λεβονοργεστρέλη (μέθοδος Yuzpe), το χάπι προγεσταγόνου,
τα ενδομήτρια σπειράματα χαλκού και η μιφεπριστόνη. Ο τρόπος δράσης των μεθόδων
αυτών δεν έχει πλήρως διαλευκανθεί, αλλά φαίνεται πως προκαλούν καθυστέρηση
ή αναστολή της ωοθυλακιορρηξίας, ενώ σε άλλες περιπτώσεις επηρεάζουν τη μεταφορά
του ωαρίου και των σπερματοζωαρίων, τη γονιμοποίηση και την εμφύτευση. Τα ποσοστά
επιτυχίας της μεθόδου Yuzpe είναι 75%, ενώ η χορήγηση λεβονοργεστρέλης προλαμβάνει
την ανεπιθύμητη κύηση στο 85% των περιπτώσεων. Σε ό,τι αφορά στην ορμονική επείγουσα
αντισύλληψη δεν υπάρχουν αντενδείξεις για τη χρήση της, οπότε και μπορεί να
χορηγηθεί από τον φαρμακοποιό χωρίς συνταγή ιατρού. Η χρήση ενδομήτριου σπειράματος
χαλκού για επείγουσα αντισύλληψη είναι πολύ αποτελεσματική, με ποσοστά επιτυχίας
μεγαλύτερα από 99%. Η επείγουσα αντισύλληψη δεν προστατεύει από τα σεξουαλικώς
μεταδιδόμενα νοσήματα ή το HIV. Είναι σημαντικό να γίνει γνωστό ανάμεσα στα
νέα ζευγάρια η ευκολία στην πρόσβαση και τη χρήση, καθώς και η αποτελεσματικότητα
της επείγουσας αντισύλληψης.
Όροι ευρετηρίου: Επείγουσα αντισύλληψη, μέθοδος Yuzpe, χάπι προγεσταγόνο, ενδομήτρια σπειράματα χαλκού, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Παρά την ύπαρξη αντισυλληπτικών μεθόδων υψηλής αποτελεσματικότητας, πολλές κυήσεις
συμβαίνουν απρογραμμάτιστα και στην πλειονότητά τους είναι ανεπιθύμητες. Οι
κυήσεις αυτές θέτουν τις γυναίκες σε αυξημένο κίνδυνο νοσηρότητας και θνησιμότητας
και συχνά διακόπτονται τεχνητά χωρίς την απαραίτητη ασφάλεια. Ο κίνδυνος σύλληψης
μετά από μια ελεύθερη συνουσία είναι περίπου 25%, ανάλογα με την ημέρα του εμμηνορρυσιακού
κύκλου. Οι γυναίκες που εκτίθενται σε σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις (καμία
χρήση προφυλακτικού, ρήξη του ανδρικού προφυλακτικού, μη λήψη αντισυλληπτικού
δισκίου, ή βιασμός), μπορεί να χρησιμοποιήσουν την επείγουσα αντισύλληψη (αλλιώς
γνωστή ως αντισύλληψη μετά τη συνουσία ή αντισύλληψη της επόμενης η μέρας),
προκειμένου να αποφύγουν την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Στις ΗΠΑ η επείγουσα αντισύλληψη
θα μπορούσε να συμβάλλει στην πρόληψη 1,7 εκατομμυρίων ανεπιθύμητων κυήσεων
ετησίως, και στη μείωση του αριθμού των εκτρώσεων κατά 40%.(1)
Από τη δεκαετία του '60 η χρήση συγκεκριμένων στεροειδών αντισυλληπτικών ορμονών
από το στόμα έχει αποδειχθεί αποτελεσματική στην πρόληψη της ανεπιθύμητης κύησης.
Επίσης, τα ενδομήτρια σπειράματα χαλκού έχουν μεγάλη αποτελεσματικότητα ως επείγουσα
αντισύλληψη, ενώ η μιφεπριστόνη είναι ένα αντιπρογεσταγόνο του οποίου ο ρόλος
στην επείγουσα αντισύλληψη βρίσκεται υπό διερεύνηση.(2,3)
Α.
ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ
Υπάρχουν δύο ορμονικά σκευάσματα που έχουν δοκιμαστεί με επιτυχία για επείγουσα
αντισύλληψη. Η επείγουσα ορμονική αντισύλληψη έχει αποτελεσματικότητα κατά τις
πρώτες 72 ώρες μετά την επαφή.
Συνδυασμένο
αντισυλληπτικό χάπι
Το συνδυασμένο αντισυλληπτικό χάπι που περιέχει αιθινυλοιστραδιόλη και λεβονοργεστρέλη
μπορεί να χορηγηθεί για επείγουσα αντισύλληψη σύμφωνα με ένα πρωτόκολλο που
περιγράφεται ως μέθοδος Yuzpe.
Κατά το πρωτόκολλο αυτό χορηγούνται δύο δισκία που περιέχουν 50μg αιθινυλοιστραδιόλης
και 250μg λεβονοργεστρέλης ή τέσσερα δισκία 30μg αιθινυλοιστραδιόλης και 150μg
λεβονοργεστρέλης το ταχύτερο δυνατόν μετά τη συνουσία. Στη συνέχεια ακολουθείται
ίδια δόση δισκίων μετά 12ωρο.(2,3)
Χάπι
προγεσταγόνου
Κατά το πρωτόκολλο αυτό χορηγείται ένα χάπι που περιέχει 750μg λεβονοργεστρέλης
που λαμβάνεται όσο το δυνατόν ταχύτερα μετά τη συνουσία και ακολουθείται από
ένα δεύτερο δισκίο ένα 12ωρο αργότερα. Το χάπι προγεσταγόνου είναι μάλλον αποτελεσματικότερο
και έχει λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες από τη μέθοδο Yuzpe.
Στις χώρες που δεν κυκλοφορούν τα δισκία λεβονοργεστρέλης 750μg, που είναι κατάλληλα
για επείγουσα αντισύλληψη, μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα χάπια λεβονοργεστρέλης
που χρησιμοποιούνται για την κλασσική αντισύλληψη με προγεσταγόνο (mini-Pill).
Συνολικά 25 τέτοια χάπια πρέπει να ληφθούν ταυτόχρονα, προκειμένου η ασθενής
να λάβει δόση λεβονοργεστρέλης 750μg. Υπάρχει πιθανότητα η απορρόφηση του προγεσταγόνου
να μειώνεται με την αύξηση του αριθμού των δισκίων.(2,3)
Μηχανισμός
δράσης.
Ο ακριβής τρόπος δράσης της επείγουσας ορμονικής αντισύλληψης δεν είναι απολύτως
κατανοητός. Είναι σίγουρο πάντως πως δεν προκαλούν αποβολή του εμβρύου από την
ενδομήτρια κοιλότητα στην περίπτωση που έχει προηγηθεί εμφύτευση. Επομένως,
δεν δρουν προκαλώντας έκτρωση.(2) Σε κάποιες περιπτώσεις προκαλούν καθυστέρηση
ή αναστολή της ωοθυλακιορρηξίας. Επίσης, επηρεάζουν τη μεταφορά του ωαρίου και
των σπερματοζωαρίων, τη γονιμοποίηση και την εμφύτευση.
Σήμερα υποστηρίζεται ότι οι γόνιμες ημέρες ανά κύκλο είναι συνήθως έξι: η ημέρα
της ωοθυλακιορρηξίας και οι προηγηθείσες πέντε ημέρες.(4) Το χρονικό αυτό διάστημα
αποτελεί ένα παράθυρο κατά το οποίο η επείγουσα αντισύλληψη μπορεί να δράσει
τόσο επάνω στα σπερματοζωάρια εμποδίζοντας τη μετανάστευσή τους και τη γονιμοποίηση
του ωαρίου, όσο και επάνω στον μηχανισμό της ωοθυλακιορρηξίας.(5)
Σε μελέτες έχει περιγραφεί πως η χορήγηση 400mg λεβονοργεστρέλης 3-10 ώρες μετά
τη συνουσία επηρεάζει τη μετανάστευση των σπερματοζωαρίων. Συγκεκριμένα, η λεβονοργεστρέλη
ελαττώνει τον αριθμό των σπερματοζωαρίων που συγκεντρώνονται στην ενδομήτρια
κοιλότητα, αυξάνει το pH του ενδομητρίου (οπότε προκαλείται ακινητοποίηση των
σπερματοζωαρίων) και αυξάνει τη γλοιότητα της τραχηλικής βλέννας (οπότε παρεμποδίζεται
η είσοδος των σπερματοζωαρίων στην κοιλότητα της μήτρας).(6) Σε ό,τι αφορά στη
χορήγηση της λεβονοργεστρέλης και την ωοθυλακιορρηξία, παίζει σημαντικό ρόλο
το πόσο κοντά στην εκκριτική αιχμή της LH θα δοθεί η ορμόνη. Η λεβονοργεστρέλη
φαίνεται πως αναστέλλει ή αναβάλλει την εκκριτική αιχμή της LH ή την ωοθυλακιορρηξία
και τον σχηματισμό του ωχρού σωματίου, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις που δεν
επηρεάζει τον μηχανισμό αυτό.(7)
Σε άλλες μελέτες έχει περιγραφεί η χορήγηση της μεθόδου Yuzpe σε διάφορες ημέρες
της παραγωγικής φάσης του καταμήνιου κύκλου και ο τρόπος με τον οποίο η επείγουσα
αντισύλληψη επηρεάζει την εξέλιξη της ωοθυλακιορρηξίας. Βρέθηκε πως όταν το
κυρίαρχο ωοθυλάκιο ήταν 12-14mm, η ωοθυλακιορρηξία ανεστάλη στο 80% των περιπτώσεων,
όταν το κυρίαρχο ωοθυλάκιο ήταν 15-17mm στο 50% των περιπτώσεων και όταν ήταν
<18mm δεν ανεστάλη σε καμία περίπτωση. Εξάλλου, στην ίδια μελέτη διαπιστώθηκε
πως στο 25% των γυναικών που έλαβαν επείγουσα αντισύλληψη υπήρξε διαταραχή στην
εξέλιξη των ωοθυλακίων. Η έρευνα κατέληγε στο συμπέρασμα πως η μέθοδος Yuzpe
δρα αναστέλλοντας την ωοθυλακιορρηξία και προκαλώντας διαταραχές στην εξέλιξη
των ωοθυλακίων στο 90% των περιπτώσεων, και πως η δράση της μεγιστοποιείται
όταν το κυρίαρχο ωοθυλάκιο έχει μέγεθος 12-17mm.(8)
Η επίδραση που ενδεχομένως έχει η επείγουσα αντισύλληψη στο ενδομήτριο βρίσκεται
υπό διερεύνηση. Η χορήγηση συνθετικών προγεσταγόνων δεν επηρεάζει τη δεκτικότητα
του ενδομητρίου.(9) Εξάλλου, από φυσιολογική και φαρμακολογική άποψη τα προγεσταγόνα
έχουν την ικανότητα να διατηρούν την κύηση, κάτι που στην κλινική γυναικολογία
επιβεβαιώνεται καθημερινά.
Αποτελεσματικότητα
Η μέθοδος Yuzpe μειώνει την πιθανότητα εγκυμοσύνης μετά από μία ελεύθερη συνουσία
περίπου κατά 75%, ενώ η χορήγηση λεβονοργεστρέλης περίπου κατά 85%. Αυτό σημαίνει
ότι εάν μια γυναίκα έχει πιθανότητα 8% να συλλάβει μετά από συνουσία χωρίς προφυλάξεις,
η χρήση των ορμονικών μεθόδων επείγουσας αντισύλληψης μειώνει την πιθανότητα
κύησης στο 2% και στο 1% αντίστοιχα. Η αποτελεσματικότητα των δύο μεθόδων είναι
τόσο μεγαλύτερη, όσο ταχύτερα λαμβάνονται μετά τη συνουσία.
Κριτήρια
επιλογής των ζευγαριών
Δεν υπάρχουν αντενδείξεις στη χρήση της ορμονικής επείγουσας αντισύλληψης, οπότε
και δεν είναι απαραίτητη η λήψη ιατρικού ιστορικού ή η φυσική εξέταση.(2,3)
Φαίνεται πάντως πως η χορήγηση της μεθόδου Yuzpe είναι προτιμότερο να αποφεύγεται
σε γυναίκες με ιστορικό θρόμβωσης, λόγω της αυξημένης δόσης οιστρογόνων που
περιέχει.(1)
Ανεπιθύμητες
ενέργειες
Η ναυτία και οι έμετοι είναι συχνά συμπτώματα μεταξύ των γυναικών που κάνουν
χρήση της μεθόδου Yuzpe, ενώ είναι λιγότερο συχνά κατά τη χρήση των δισκίων
λεβονοργεστρέλης. Επομένως, όταν χορηγείται η μέθοδος Yuzpe, είναι καλό να λαμβάνεται
ταυτόχρονα κάποιο αντιεμετικό. Παρόμοιες προφυλάξεις δεν είναι απαραίτητες κατά
τη χρήση των δισκίων λεβονοργεστρέλης.(2,3,10)
Στις περιπτώσεις εμέτου σε χρονικό διάστημα μικρότερο των δύο ωρών από τη λήψη
της αντισυλληπτικής δόσης συνιστάται επανάληψη της δόσης. Δεν έχει όμως αποδειχθεί
πως η τακτική αυτή αυξάνει την αποτελεσματικότητα της αντισύλληψης. Υπάρχει
μεγάλη πιθανότητα οι έμετοι να είναι αποτέλεσμα της απορρόφησης του αντισυλληπτικού
δισκίου. Πάντως, εάν οι έμετοι καθιστούν την από του στόματος λήψη των δισκίων
απαγορευτική, τα δισκία μπορούν να χορηγηθούν από τον κόλπο. Δεν υπάρχουν στοιχεία
που να αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα της κολπικής χορήγησης των αντισυλληπτικών
δισκίων, είναι όμως γνωστό πως οι στεροειδείς αντισυλληπτικές ορμόνες απορροφώνται
άριστα από τον κολπικό επιθήλιο.(2,3,10)
Άλλες παρενέργειες περιλαμβάνουν τα άτυπα κοιλιακά άλγη, το αίσθημα κόπωσης,
τις κεφαλαλγίες, τους ιλίγγους, την τάση των μαστών, την εμφάνιση κηλίδων αίματος
ή αιμορραγίας από τον κόλπο.(2,3,10)
Αλληλεπιδράσεις
με άλλα φάρμακα
Πολλοί ιατροί προτιμούν να διπλασιάσουν τη συνιστώμενη δόση επείγουσας αντισύλληψης
στις γυναίκες που κάνουν χρήση ριφαμπικίνης, γκριζεοφουλβίνης, αντιεπιληπτικών
φαρμάκων και βαρβιτουρικών. Η τακτική αυτή βασίζεται σε παρατηρήσεις για τη
φαρμακοκινητική των καταμήνιων συνδυασμένων ορμονικών αντισυλληπτικών δισκίων,
αλλά δεν υπάρχουν τεκμήρια επιστημονικά, ώστε να δικαιολογείται η εφαρμογή της
στην επείγουσα αντισύλληψη. Φαίνεται ότι η αύξηση της δοσολογίας δεν προκαλεί
ιδιαίτερες παρενέργειες, εκτός από την αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης ναυτίας
και εμέτου.(2,3,10)
Συχνότητα
της χρήσης της ορμονικής επείγουσας αντισύλληψης
Η χρήση των ορμονικών δισκίων επείγουσας αντισύλληψης δεν πρέπει να υποκαθιστά
τη χρήση της καταμήνιας συνδυασμένης ορμονικής αντισύλληψης. Τα ποσοστά κύησης
με τη χρήση της επείγουσας αντισύλληψης είναι μεγαλύτερα σε σύγκριση με την
κανονική ορμονική αντισύλληψη. Παρόλα αυτά στις περιπτώσεις που συμβαίνει για
δεύτερη φορά συνουσία χωρίς προφυλάξεις και στον ίδιο κύκλο το ζευγάρι έχει
ήδη λάβει μια φορά ορμονική επείγουσα αντισύλληψη, μπορεί εκ νέου να τα χρησιμοποιήσει.
Η γυναίκα πρέπει να γνωρίζει πως η χρήση της ορμονικής επείγουσας αντισύλληψης
δεν την προφυλάσσει από την ανεπιθύμητη κύηση σε περίπτωση που έχει συνουσία
χωρίς προφυλάξεις αργότερα στον ίδιο εμμηνορρυσιακό κύκλο.(2,3,10)
Σε κύκλους που έχουν συμβεί περισσότερες της μίας ελεύθερες επαφές η αποτελεσματικότητα
της ορμονικής επείγουσας αντισύλληψης επηρεάζεται από το χρονικό διάστημα μεταξύ
της λήψης των δισκίων και της πρώτης επαφής. Η γυναίκα πρέπει να γνωρίζει πως
στην περίπτωση που υπάρχει ήδη εγκυμοσύνη, η ορμονική επείγουσα αντισύλληψη
δεν είναι αποτελεσματική.(2,3,10)
Β.
ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΑ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΧΑΛΚΟΥ
Η επείγουσα αντισύλληψη μπορεί να επιτευχθεί με την εισαγωγή στην ενδομήτρια
κοιλότητα ενός ενδομήτριου σπειράματος χαλκού εντός 5 ημερών από την ελεύθερη
επαφή. Η μέθοδος αυτή είναι χρήσιμη όταν η γυναίκα ενδιαφέρεται ταυτόχρονα για
μια μόνιμη αντισυλληπτική μέθοδο, καθώς και όταν έχουν ήδη περάσει 72 ώρες από
την επαφή και δεν μπορεί πλέον να χρησιμοποιηθεί η ορμονική επείγουσα αντισύλληψη.
Μηχανισμός
Δράσης
Δεν είναι γνωστός ο ακριβής μηχανισμός δράσης του ενδομήτριου σπειράματος χαλκού
στην επείγουσα αντισύλληψη. Θεωρείται πως αποτρέπει τη γονιμοποίηση δημιουργώντας
ένα εχθρικό περιβάλλον για την εμφύτευση. Είναι γνωστό πως η εμφύτευση συμβαίνει
τουλάχιστον 5 ημέρες μετά τη γονιμοποίηση. Αφού λοιπόν τα ενδομήτρια σπειράματα
χρησιμοποιούνται εντός 5 ημερών από την ελεύθερη επαφή για επείγουσα αντισύλληψη,
δεν δρουν προκαλώντας έκτρωση.(2,3)
Αποτελεσματικότητα
Η χρήση του ενδομήτριου σπειράματος χαλκού για επείγουσα αντισύλληψη είναι πολύ
αποτελεσματική και αναφέρεται ότι τα ποσοστά επιτυχίας είναι μεγαλύτερα του
99%.(1-3)
Κριτήρια επιλογής
ζευγαριών
Ακολουθούνται τα ίδια κριτήρια με αυτά που ισχύουν για την τοποθέτηση ενδομήτριου
σπειράματος για μη επείγουσα αντισύλληψη.(2,3)
Γ.
ΜΙΦΕΠΡΙΣΤΟΝΗ
Υπάρχουν ενδείξεις πως η μιφεπριστόνη σε δοσολογία 10mg έχει μεγάλη αποτελεσματικότητα
ως μέθοδος επείγουσας αντισύλληψης. Οι έρευνες για την ουσία αυτή συνεχίζονται,
ενώ υπάρχουν σχέδια για τη μαζική εφαρμογή της μιφεπριστόνης ως επείγουσα αντισύλληψη
στην Κίνα.(1-3)
Δ.
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗ
Το ζεύγος πρέπει να λαμβάνει συμβουλές από τον ιατρό κατά τη χορήγηση της επείγουσας
αντισύλληψης, οποτεδήποτε είναι αυτό εφικτό. Κατά τη συζήτηση με το ζευγάρι
γίνεται ενημέρωση για τη σωστή χρήση της μεθόδου επείγουσας αντισύλληψης, τις
πιθανές παρενέργειες, καθώς και τις προτιμήσεις του ζευγαριού για μακροχρόνια
αντισύλληψη. Είναι απαραίτητο να τονίζεται πως η επείγουσα αντισύλληψη δεν προστατεύει
από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα ή τον HIV και ότι η συνουσία χωρίς
προφυλακτικό αυξάνει τον κίνδυνο μετάδοσης των νοσημάτων αυτών.(2,3)
Οι γυναίκες που λαμβάνουν επείγουσα ορμονική αντισύλληψη πρέπει να πληροφορούνται
πως σε τυχόν ελεύθερη συνουσία μετά τη λήψη της αντισυλληπτικής μεθόδου δεν
προστατεύονται 100% από μια ανεπιθύμητη κύηση, αφού πολλές φορές η μέθοδος μεταβάλλει
τη χρονική στιγμή της ωοθυλακιορρηξίας. Μετά τη χρήση της ορμονικής επείγουσας
αντισύλληψης συνιστάται η χρήση ανδρικού προφυλακτικού για το υπόλοιπο του κύκλου.(2,3)
Επίσης, είναι σημαντικό η γυναίκα να γνωρίζει πως μετά τη λήψη της ορμονικής
επείγουσας αντισύλληψης η επόμενη εμμηνορρυσία θα έρθει μία εβδομάδα πριν ή
μετά την αναμενόμενη ημερομηνία. Εάν η εμμηνορρυσία δεν επέλθει μέσα στα χρονικά
αυτά όρια, υπάρχει η πιθανότητα αποτυχίας της μεθόδου και η γυναίκα μπορεί να
έχει μείνει έγκυος. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει το ζευγάρι να ενημερώνεται
για τις επιλογές που έχει. Εάν η γυναίκα επιλέξει να συνεχίσει την κύηση, πρέπει
να ενημερωθεί πως δεν υπάρχουν στοιχεία που να τεκμηριώνουν ότι η ορμονική επείγουσα
αντισύλληψη επηρεάζει το έμβρυο ή ότι αυξάνει τον κίνδυνο έκτοπης κύησης. Εξάλλου,
η χρήση της ορμονικής επείγουσας αντισύλληψης δεν έχει καμία επίπτωση στη μελλοντική
γονιμότητα.(2,3)
Οι γυναίκες που επιλέγουν την εισαγωγή ενδομήτριου σπειράματος χαλκού ως επείγουσα
αντισύλληψη ενημερώνονται ότι πλέον προφυλάσσονται για όλες τις επόμενες ημέρες
του κύκλου. Η επόμενη επίσκεψη γίνεται μετά την αναμενόμενη εμμηνορρυσία, ώστε
να επαληθευθεί η επιτυχία της μεθόδου και να συζητηθεί η μακροχρόνια αντισύλληψη.
Κάποιες γυναίκες επιθυμούν να διατηρήσουν το ενδομήτριο σπείραμα ως μόνιμη αντισύλληψη,
ενώ άλλες επιθυμούν να το αφαιρέσουν, κάτι το οποίο γίνεται μετά την έναρξη
της εμμηνορρυσίας, οπότε και προσφέρεται κάποια εναλλακτική μέθοδος μόνιμης
αντισύλληψης.(2,3)
Ε.
ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗ
Στον δυτικό κόσμο αυξάνεται η διαθεσιμότητα των ορμονικών μεθόδων επείγουσας
αντισύλληψης. Στις περισσότερες χώρες, όπως και στη χώρα μας, τα σκευάσματα
αυτά χορηγούνται χωρίς συνταγή ιατρού. Οι ιατροί, οι μαίες και οι φαρμακοποιοί
πρέπει να εκπαιδευθούν ώστε να δίνουν τις κατάλληλες οδηγίες για τη χρήση των
δισκίων επείγουσας αντισύλληψης και για την παρακολούθηση του ζευγαριού μετά
από αυτήν.
Εξίσου σημαντικό είναι να γίνει γνωστό στα νέα ζευγάρια η ευκολία στην πρόσβαση
και τη χρήση, καθώς και η αποτελεσματικότητα της επείγουσας αντισύλληψης. Οι
νέοι θα πρέπει να έχουν άμεση πρόσβαση στην επείγουσα αντισύλληψη, ώστε να μπορούν
να την ξεκινήσουν σε περιπτώσεις ελεύθερης επαφής.
Γενικά, χρειάζεται να υπάρχει:
1. επαρκής πληροφόρηση για την επείγουσα αντισύλληψη και τον τρόπο με τον οποίο
κάποιος μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτήν
2. εκπαίδευση των γυναικών αλλά και του ζευγαριού για την επείγουσα αντισύλληψη
ως κομμάτι της ενημέρωσης για την αντισύλληψη γενικότερα, αλλά και τα σεξουαλικώς
μεταδιδόμενα νοσήματα
3. παροχή των δισκίων ορμονικής επείγουσας αντισύλληψης όχι μόνο σε νοσοκομεία
και κέντρα υγείας, αλλά και έξω από ιατρεία ή φαρμακεία, σε κοινοτικές υπηρεσίες
και στον ιδιωτικό τομέα
4. απαραίτητη προσοχή στην επείγουσα αντισύλληψη μέσα από τα προγράμματα για
τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και την υγιεινή της αναπαραγωγής στους νέους ανθρώπους.
Summary
Mikos T, Vavilis D.
Εmergency Contraception.
Hellen Obstet Gynecol 16(2):191-195, 2004
Emergency contraception or the morning-after pill is an option for women who wish to avoid an unwanted pregnancy after unprotected intercourse. The currently available methods for emergency contraception are the combined steroidal contraception (Yuzpe method), the levonorgestrel-only pill, the copper IUD and the mifepristone. The mechanism of action of these methods has not yet been fully understood. It is supported that emergency contraception inhibits or postpones ovulation and that interfere with ovum and sperm transport, fertilisation and implantation. The Yuzpe method reduce the risk of pregnancy about 75% ant the levonorgestrel-only pill about 85%. No known contraindications exist to the use of hormonal emergency contraception, so it can be taken over the counter. The copper releasing IUD is highly effective for emergency contraception with a reported efficacy rate well above 99%. Emergency contraception does not protect against sexually transmitted diseases, including HIV. Every effort should be made to ensure that young couples know about emergency contraception and have ready access to it.
Key words: Emergency contraception, Yuzpe method, levonorgestrel-only pill, copper IUD, sexually transmitted diseases.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Speroff L, Glass RH, Kase NG. Clinical Gynecologic Endocrinology and Infertility.
6th Ed. Lippincott, Williams & Wilkins, 1999.
2. IMAP statement on emergency contraception. IPPF Medical Bulletin 2000; 34:1-2.
3. Croxatto HB. Emergency contraception pills: how do they work? IPPF Medical
Bulletin 2002; 36:1-2.
4. Wilcox AJ, Weinberg CR, Baird DD. Timing of sexual intercourse in relation
to ovulation: effects on the probability of conception, survival of the pregnancy,
and sex of the baby. N Engl J Med 1995; 333:1517-1521.
5. Piaggio G, Von Hertzen H, Van Look PFA. Timing of emergency contraception
with levonorgestrel or the Yuzpe regimen. Lancet 1999; 353:721.
6. Kesseru E, Garmendia F, Westphal N, Parada J. The hormonal and peripheral
effects of dl-norgestrel in postcoital contraception. Contra-ception 1974; 10:411-424.
7. Marions L, Hultenby K, Lindell I, Sun X, Stabi B, Gemzell-Danielsson K. Emergency
contraception with mifepristone and levonorgestrel: mechanism of action. Obstet
Gynecol 2002; 100:65-71.
8. Croxatto HB, Fuentealba B, Brache V, et al. Effects of the Yuzpe regimen,
given during the follicular phase, upon ovarian function. Contraception 2002;
65:121-128.
9. Raymond EG, Lovely LP, Chen-Mok M, Seppala M, Kurman RJ, Lessey BA. Effect
of the Yuzpe regimen of emergency contraception on markers of endometrial receptivity.
Hum Reprod 2000; 15:2351-2355.
10. WHO Task Force on Postovulatory Methods of Fertility Regulation. Randomised
controlled trial of levonorgestrel versus the Yuzpe regimen of combined oral
contraceptives for emergency contraception. Lancet 1998; 352:428-433.
