Συγκριτική
μελέτη της ποσοστιαίας
μεταβολής των μεταναστριών επιτόκων
στη σύνθεση του μαιευτικού πληθυσμού
στις Μαιευτικές Κλινικές της Βερόνα και
του "Τζάνειου" Πειραιώς
F. Foschi1
Π. Παναγόπουλος2
B. Mangano1
Α. Κασίμη2
S. Zaffagnini1
Α. Παστίας2
Α. Turinetto1
Α Οικονόμου2
Ι. Σοφούδης2
F. Diani1
1Clinica Ginecologica e
Ostetrica "A", Universita' di Verona, Italia
2Μαιευτική-Γυναικολογική Κλινική, ΓΠΝ "Τζάνειο" Πειραιώς
Περίληψη
Εισαγωγή - Σκοπός: Oι πολιτικοοικονομικές αλλαγές στην ανατολική Ευρώπη
στις αρχές της δεκαετίας του '90 δημιούργησαν ένα μαζικό μεταναστευτικό ρεύμα
προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), το οποίο προστέθηκε στο μεταναστευτικό
κύμα από τις Ασιατικές χώρες. Αυτή η μαζική μεταναστευτική κίνηση προκάλεσε
μεγάλες αλλαγές στη δημογραφική δομή των προηγμένων οικονομικά δυτικοευρωπαϊκών
κρατών. Σκοπός της μελέτης ήταν ο καθορισμός της μεταβολής στη σύσταση του μαιευτικού
πληθυσμού λόγω της μετανάστευσης.
Υλικό - Μέθοδος: Μελετήσαμε τα βιβλία της Αίθουσας Τοκετών στην Clinica
Ginecologica e Ostetrica του Πανεπιστημίου της Verona στην Ιταλία και στη Μαιευτική-Γυναικολογική
Κλινική του "Τζανείου" Πειραιώς την περίοδο 1992-2001, καταγράφοντας
τις ποσοτικές αλλαγές στη σύνθεση του μαιευτικού πληθυσμού ως προς την την εθνικότητα
των επιτόκων.
Αποτελέσματα: Στην Βερόνα το 1992 οι μετανάστριες επίτοκες αποτελούσαν
το 1,5% των επιτόκων και το 2001 ανήλθαν στο 13,2% των επιτόκων. Στον Πειραιά
το 1992 οι μετανάστριες επίτοκες ήταν το 11,6% των επιτόκων και το 2001 ανήλθαν
στο 65,4%.
Συζήτηση: Απο τη μελέτη μας διαφαίνεται η τεράστια αύξηση των μεταναστριών
επιτόκων ως προς το απόλυτο ποσοστό τους στη διαμόρφωση του μαιευτικού πληθυσμού
στην Μαιευτική Κλινική του "Τζάνειου" και η σχετικά μικρότερη αύξηση
την αντίστοιχη χρονική περίοδο στην Κλινική της Βερόνα.
Όροι ευρετηρίου: Επίτοκες, μετανάστριες, ποσοστιαία μεταβολή, σύνθεση μαιευτικού πληθυσμού.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Μετά το 1991 οι αλλαγές που έλαβαν χώρα στην ανατολική Ευρώπη επιτάχυναν τη
δημιουργία ενός μαζικού μεταναστευτικού κύματος προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής
Ένωσης (ΕΕ), το οποίο ήρθε να προστεθεί στο μεταναστευτικό κύμα από τις Ασιατικές
χώρες (κύρια τη Μέση Ανατολή).
Η δημογραφική δομή των προηγμένων οικονομικά Δυτικοευρωπαϊκών κρατών τα τελευταία
χρόνια παρουσίασε μεγάλες αλλαγές εξαιτίας του φαινομένου της μετανάστευσης.
Πάντοτε το γεγονός της μετανάστευσης συνοδεύει την εξέλιξη του ανθρωπίνου πολιτισμού.(1)
Η παρουσία μεταναστών από αναπτυσσόμενες χώρες στην επικράτεια των χωρών μας
αποτελεί τμήμα ενός γενικότερου φαινομένου που χαρακτηρίζει την εποχή μας. Ταυτόχρονα
προκαλεί πολλά κοινωνικά, νομικά και διαρθρωτικά προβλήματα στην κοινωνία, τα
οποία όπως είναι αναμενόμενο έχουν αντίκτυπο και στις παρεχόμενες υγειονομικές
υπηρεσίες.(1)
Η Ελλάδα και η Ιταλία μετατράπηκαν από "παραδοσιακές χώρες" αποστολής
μεταναστών σε χώρες υποδοχής και εγκατάστασης μεταναστών. Στην Ελλάδα το 2000
οι μετανάστες (νόμιμοι και παράνομοι) εκτιμούνταν στον υπερβολικά μεγάλο αριθμό
των 730.000 ατόμων.(2) Πρόσφατα υποστηρίχθηκε ότι το 15% του πληθυσμού της χώρας,
δηλαδή περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι είναι μετανάστες.(3) Στην Ιταλία
στις 31 Δεκεμβρίου 2000 υπήρχαν 1.270.553 νόμιμοι αλλοδαποί και 240.000 περίπου
παράνομοι.(1)
Χωρίς αμφιβολία η δημογραφική κρίση αποτελεί ίσως το σημαντικότερο πρόβλημα
για την επιβίωση των Ευρωπαϊκών λαών, με το χαμηλό δείκτη γονιμότητας (μέσος
όρος Ευρώπης 1,55) και την ισλαμική πλημμυρίδα που βρίσκει διέξοδο στην Ευρώπη.
Γι' αυτό οι περισσότερες χώρες της ΕΕ έχουν θεσπίσει μέτρα: θεσμικά, κοινωνικά,
οικονομικά, καθώς και φορολογικές απαλλαγές. Χορηγούν μεγάλες οικογενειακές
παροχές, για να συγκρατήσουν τη δημογραφική κατάρρευση.
Με τις σκέψεις αυτές αποφασίσαμε τη συγκριτική μελέτη στα Μαιευτήρια δύο Ευρωπαϊκών
πόλεων, έχοντας ως επίκεντρο την εθνικότητα των επιτόκων.
ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ
Μελετήσαμε τα βιβλία της Αίθουσας Τοκετών στην Clinica Ginecologica e Ostetrica
του Πανεπιστημίου της Verona στην Ιταλία και στη Μαιευτική-Γυναικολογική Κλινική
του "Τζανείου" Πειραιώς την περίοδο 1992-2001. Καταγράφηκε η εθνικότητα
της επιτόκου, ο αριθμός των εμβρύων, το βάρος γέννησης (<1500γρ, >=4000γρ.)
και το είδος του τοκετού (φυσιολογικός, αναρροφητική εμβρυουλκία, καισαρική
τομή). Στην παρούσα μελέτη θα ασχοληθούμε με την εθνικότητα των επιτόκων.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Στην Βερόνα (πίνακας) το 1992 οι μετανάστριες επίτοκες ήταν 16 σε σύνολο 1092
επιτόκων (1,5%), το 1993 ήταν 17 σε 1113 συνολικά (1,6%), το 1994 35 σε 1228
συνολικά (2,9%), το 1995 51 σε 1311 (3,9%), το 1996 88 σε σύνολο 1358 (6,5%),
το 1997 120 σε σύνολο 1364 (8,8%), το 1998 102 σε 1506 (6,8%), το 1999 152 σε
1608 (9,5%), το 2000 203 σε 1710 (11,9%) και το 2001 218 σε 1655 επίτοκες συνολικά
(13,2%). Συνολικά, στη Μαιευτική Κλινική του Policlinico Borgo Roma γέννησαν
13945 γυναίκες. Από αυτές οι 1014 ήταν μετανάστριες που αντιστοιχούν σε 1030
γεννήσεις (32 από αυτές ήταν δίδυμες) και αποτελούν το 7,3% του συνόλου των
επιτόκων.
Στον Πειραιά (πίνακας) το 1992 οι μετανάστριες επίτοκες ήταν 61 σε σύνολο 522
επιτόκων (11,6%), το 1993 ήταν 83 σε 590 συνολικά (14%), το 1994 102 σε 555
(18,3%), το 1995 110 σε σύνολο 530 (20,7%), το 1996 179 σε 626 (28,5%), το 1997
304 σε 650 (46,7%), το 1998 307 σε 637 (48,1%), το 1999 361 σε 718 (50,2%),
το 2000 498 σε 858 (58,2%) και το 2001 548 σε 837 επίτοκες συνολικά (65,4%).
Συνολικά, στη Μαιευτική Κλινική του του "Τζανείου" Νοσοκομείου Πειραιώς
γέννησαν 6523 γυναίκες. Από αυτές οι 2552 ήταν μετανάστριες που αντιστοιχούν
σε 2565 γεννήσεις (13 από αυτές ήταν δίδυμες) και αποτελούν το 39,1% του συνόλου
των επιτόκων (6523).
ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Το δημογραφικό δεν είναι καινούργιο πρόβλημα ούτε αποκλειστικά Ελληνικό. Τόσο
η Ελλάδα όσο και η Ιταλία διατρέχουν μια δημογραφική περίοδο που χαρακτηρίζεται
από την πτώση των γεννήσεων, τη μείωση της περιγεννητικής θνησιμότητας και από
τη συνεχή είσοδο μεταναστών.(4)
Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα το 2002 ανά 1000 κατοίκους είχαμε 9 γεννήσεις, 9,4
θανάτους και αύξηση του πληθυσμού -0,4. Στην Ιταλία αντίστοιχα είχαμε 9,6 γεννήσεις,
9,9 θάνατους και αύξηση -0,3%.(5)
Πολλές δημογραφικές μελέτες(6,7) διαπιστώνουν το γεγονός της σημαντικής αλλαγής
στη σύνθεση του αναπαραγωγικού πληθυσμού, το οποίο υποδεικνύει και η μελέτη
μας. Στο Μαιευτήριό μας το 2001 οι μετανάστριες επίτοκες αποτέλεσαν το 65,4%
των επιτόκων, ενώ το 1992 μόνο το 11,6% (εννεαπλασιάστηκαν ως προς τον απόλυτο
αριθμό και αυξήθηκαν κατά 563% ως προς την ποσοστιαία συμμετοχή τους). Στην
Ελλάδα ο δείκτης γονιμότητας 1,2 είναι ο χαμηλότερος της Ευρώπης. Ο δείκτης
αυτός, από εθνικής πλευράς εξεταζόμενος, δεν δίνει την πραγματική ελληνική εικόνα,
διότι εμπεριέχει και τις γεννήσεις των μεταναστών. Υπολογίζεται ότι στις 100.000
περίπου γεννήσεις τον χρόνο οι 15.000 αφορούν σε οικογένειες μεταναστών.
Στην Ιταλία από το 1,5% μεταναστριών επιτόκων το 1992 περάσαμε στο 13,2% το
2001 (αύξηση κατά 13 φορές ως προς τον απόλυτο αριθμό και 880% ως προς την ποσοστιαία
συμμετοχή τους).
Οι μεταναστεύσεις εθνικών ομάδων για οικονομικούς λόγους ή οι μεταναστεύσεις
απότοκες πολεμικών συγκρούσεων συμβαίνουν συνήθως από χώρες με υψηλή πυκνότητα
πληθυσμού σε "γειτονικές" χώρες, στις οποίες το ανθρώπινο δυναμικό
γηράσκει ή τείνει μειούμενο, και οι οικονομικοί δείκτες είναι σαφώς καλύτεροι
από της χώρας προέλευσης. Την παρούσα περίοδο η χώρα μας παρουσιάζεται γοητευτική
προς τους γείτονές μας από οικονομική άποψη.(8) Σχετικά με την οικονομική κατάσταση
της Ιταλίας είναι γνωστό ότι συγκαταλέγεται μεταξύ των επτά πιο βιομηχανοποιημένων
κρατών του κόσμου.
Η Ιταλία, όμως, μπόρεσε και έλεγξε την είσοδο των μεταναστών στο έδαφός της.
Παρά το εξαπλάσιο του πληθυσμού της έναντι της Ελλάδος, ο αριθμός των μεταναστών
είναι ίσος με αυτόν της Ελλάδος, η οποία υπολείπεται στη βιομηχανική ανάπτυξη
γενικότερα.
Η κύηση (τοκετός - έκτρωση) φαίνεται να είναι το βασικό αίτιο προσέλευσης των
μεταναστριών στο νοσοκομείο. Στην Τοσκάνη (Ιταλία) ο τομέας Μητέρας-Παιδιού
κατέχει την πρώτη θέση στην προσέλευση-εισαγωγή των μεταναστών στα νοσοκομεία
(36%).(9) Αυτό επιβεβαιώνει τη θεωρία του λεγόμενου "υγιούς μετανάστου",
η οποία αναφέρει ότι κατά κύριο λόγο πρόκειται για υγιείς νέους που επιλέγουν
τη δύσκολη διαδρομή της μετανάστευσης. Για τις μετανάστριες ο τοκετός σε ξένη
γη συνοδεύεται από έλλειψη συναισθηματικής και ψυχολογικής υποστήριξης, κακές
συνθήκες διαβίωσης, αμφίβολης ποιότητας και χωρίς εγγυήσεις εργασία, πενιχρές
γνώσεις της γλώσσας και των παρεχομένων υπηρεσιών από την πολιτεία.
Η χαμηλότερη ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας,(10) καθώς και η περιορισμένη
δυνατότητα πρόσβασης των μεταναστριών σε εξειδικευμένες υγειονομικές υπηρεσίες,(11)
αποτελεί σημαντικό ζήτημα. Σε σειρά μελετών φαίνεται ότι στις μετανάστριες το
ποσοστό της μη ικανοποιητικής περιγεννητικής φροντίδας και παρακολούθησης είναι
σαφώς υψηλότερο σε σχέση με τις γηγενείς εγκύους, και αυτό έχει ως αποτέλεσμα
την αυξημένη περιγεννητική θνησιμότητα,(12) η οποία εμφανίζεται ακόμα υψηλότερη
μεταξύ των μεταναστριών που χαρακτηρίζονται ως πρόσφυγες.(13)
Στην Ελλάδα και στην Ιταλία οι Μ-Γ Κλινικές σε σχέση με τις άλλες Κλινικές βρέθηκαν
αιφνιδιαστικά να αντιμετωπίζουν έναν υπέρογκο αριθμό ασθενών.
Οι χώρες - δέκτες θα πρέπει να αναπροσαρμόσουν τα δεδομένα της υγειονομικής
περίθαλψης την οποία παρέχουν, για να αυξήσουν τις γεννήσεις στον γηγενή πληθυσμό
και για να ανταπεξέλθουν στη νέα πραγματικότητα των διαρκώς αυξανομένων μεταναστριών
επιτόκων.
Από τη μελέτη μας προκύπτει η τεράστια αύξηση των μεταναστριών επιτόκων ως προς
το απόλυτο ποσοστό τους στη διαμόρφωση του μαιευτικού πληθυσμού στη Μαιευτική
Κλινική του "Τζάνειου" και η σχετικά μικρότερη αύξηση την αντίστοιχη
χρονική περίοδο στην Κλινική της Βερόνα.
H γεωφυσική θέση και το συνοριακό περιβάλλον της Ελλάδος αναμφίβολα δεν είναι
ίδιο με της Ιταλίας. Η παράνομη εισροή μεταναστών από ξηράς από την Αλβανία,
τη Γιουγκοσλαβία, τη Βουλγαρία και από θαλάσσης από τα παράλια της Μικράς Ασίας
διευκολύνεται από τις αφύλακτες συνοριακές θέσεις της χώρας μας. Η Ελλάδα δεν
συνορεύει με την Αυστρία, την Ελβετία, τη Γαλλία και τη Σλοβενία, όπως η Ιταλία,
ώστε η είσοδος λαθρομεταναστών να μην προσλάμβανε αυτές τις διαστάσεις.
Eάν αυτή η αυξητική τάση μετανάστευσης στην Ελλάδα δεν παρουσιάσει στοιχεία
κάμψης, είναι φανερό ότι ο παράγων "μετανάστευση" θα διαδραματίσει
κεντρικό ρόλο στο βραχυπρόθεσμο Δημογραφικό Πρόβλημα, συνεισφέροντας έτσι στην
αύξηση του δείκτη γεννητικότητας λόγω του υψηλότερου δείκτη γεννητικότητας των
μεταναστριών.
Συμπερασματικά, σημειώνουμε ότι η προσθήκη και η αφομοίωση νέων στοιχείων σε
μια κοινωνία είναι πάντα μια διαδικασία σύνθετη και αργή. Με την παρούσα εργασία
καταγράψαμε από το 1992 και έπειτα έτος προς έτος τη δραματική μείωση των Ελληνίδων
επιτόκων από το Μαιευτήριό μας και παράλληλα μια μικρότερη αύξηση των μεταναστριών
επιτόκων στη Βερόνα (Γράφημα ).
Ευχόμαστε στα επόμενα χρόνια η Ελλάδα να αυξήσει τον δείκτη γονιμότητάς της
με τη μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη συμπαράσταση της Πολιτείας. Η ενιαία δημογραφική
και μεταναστευτική πολιτική στην Ευρώπη φαίνεται να είναι πλέον επιβεβλημένη.(1)
Summary
Foschi F., Panagopoulos
P., Mangano B., Kassimi A., Zaffagnini S., Pastias A., Turinetto A., Oikonomou
A., Sofoundis I., Diani F.,
Comparative study of quentative changes in the immigrant parturient population
in the Obstetric Department of the University of Veronica, Italy and "Tzaneio"
Hospital Piraeus, Greece Helen Obstet Gynecol 16(3): 247-251,2003
Introduction - Objective:
The political and economic changes in Eastern Europe during the 90's, developed
a massive immigration wave towards the European Economic Society countries,
that was added to the immigration flow from Asian Countries.
This massive immigration flow during the last years, resulted in great changes
on the demographic structure of economically advanced European countries. The
purpose of this study was to define the changes amongst the population of parturients
due to the immigration phenomenon.
Material-Methods: We studied the archives of Delivery rooms in Clinica Ginecologica
e Ostetrica of Verona University in Italy, and in Obstetrics and Gynecology
Department of Tzaneio Hospital in Piraeus Greece. Study period was from 1992
to 2001, and we evaluated the quantitative changes amongst the population of
parturients regarding their nationality.
Results: In Verona from 1,5% of immigrants parturients during 1992, we reached
13,2% of immigrants parturients during 2001. In Piraeus from 11,6% of immigrant
parturients during 1992, we reached 65,4% of immigrant parturients during 2001.
Discussion: Our study clearly shows the huge increase of immigrant parturients
amongst the total parturients in the Obstetrics Department of Piraeus and their
moderate increase in Verona during the study period.
Key words: Parturients, immigrant, quantative changes, reproductive population.
BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Diani F, Foschi F, Mangano B, Zaffagnini S, Turinetto A. Nostra esperienza
nell'assistenza al parto delle gestanti extracomunitarie (1992-2001) Atti della
Societa' Italiana di Ginecologia e Ostetricia. Comunicazioni Poster. Congresso
di Perugia - Novembre 2002.
2. Σκορδίλης Α. Δημογραφικό αφιέρωμα. Eφημερίδα Ελευθεροτυπία, 19/8/00.
3. Παυλόπουλος Π. 1,5 εκατ μετανάστες. Εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος, 9/1/03.
4. Fondazione Cariplo per le iniziative e lo studio sulla Multietnicita'. Quarto
rapporto sulle migrazioni. Milano, ISMU, 1998.
5. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος.
6. Τζουμάκα-Μπακούλα Xρ, και συν. "Η Περιγεννητική φροντίδα στην Ελλάδα
τα τελευταία 15 χρόνια". Πρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών, έτος 2000, τόμος
75.
7. Panagopoulos P, Kasimi A, Economou A, Pastias A, Likoudi A, Kanellopoulos
N. Perinatal Care in the Maternity of "Tzaneio" Hospital Greece. Comparison
of two periods 1985-89 and 1995-99. 2nd Word Congress of Perinatal Medicine
for Developing Countries 8th National Perinatology Congress. Antalya Turkey
2002. Τα πρακτικά δημοσιεύθηκαν στο: PERINATOLOJI, the official journal of Turkish
Perinatology Society. 2002; 10:3.
8. Τσίρκας Ε. Γυναίκα-Ένοπλες Δυνάμεις - Δημογραφικό. Περιοδικό "Εθνικές
Επάλξεις" 52, Μάϊος Ιούνιος 2002.
9. Dubini V, Curiel P. Il parto nelle donne immigrate. Gyneco Oggi Mensile -
Anno XII, 2002; 8.
10. van Roosmalen J, Schuitemaker NW, Brand R, van Dongen PW, Bennebroek Gravenhorst
J. Substandard care in immigrant versus indigenous maternal deaths in The Netherlands.
BJOG 2002; 109(2):212-213.
11. Stronks K, Ravelli AC, Reijneveld SA. Immigrants in the Netherlands: equal
access for equal needs? J Epidemiol Community Health 2001; 55(10):701-707.
12. Essen B, Bodker B, Sjoberg NO, Langhoff-Roos J, Greisen G, Gudmundsson S,
Ostergren PO. Are some perinatal deaths in immigrant groups linked to suboptimal
perinatal care services? BJOG 2002; 109(6):677-682.
13. Lalchandani S, MacQuillan K, Sheil O. Obstetric profiles and pregnancy outcomes
of immigrant women with refugee status. Ir Med J 2001; 94(3):79-80.
