Tα μοριακά
χαρακτηριστικά του μη
μικροκυτταρικού πνευμονικού καρκίνου
Περιληπτική παρουσίαση
του άρθρου "Molecular characteristics of non-sma
l cell lung cancer". Nacht M, Dracheva T, Jen J. PNAS 2001; 98 (26):15203-15208.
Eπιμέλεια:
ΦΩTHΣ BΛAΣTOΣ
Πνευμονολόγος, K.A.A. "Σωτηρία"
O
πνευμονικός καρκίνος είναι από τις πρώτες σε συχνότητα αιτίες θανάτου και στα
δύο φύλα. Φονεύει ετησίως περισσότερα άτομα από όσα και οι 5 επόμενοι τύποι
καρκίνου στον κατάλογο με τις συχνότερες νεοπλασίες. H μεγάλη πλειοψηφία (85%)
των ασθενών που εμφανίζουν πνευμονικό καρκίνο πεθαίνουν λόγω της νεοπλασίας
τους. Σχεδόν το 80% από τους πνευμονικούς καρκίνους είναι μη μικροκυτταρικού
τύπου (NSCLC).
Xρησιμοποιώντας μία τεχνική για την ανίχνευση της έκφρασης των γονιδίων,
γνωστή ως SAGE (serial analysis of gene expression), οι ερευνητές συνέκριναν
τους τύπους γονιδιακής έκφρασης επιθηλιακών όγκων και αδενοκαρκινωμάτων με την
αντίστοιχη έκφραση των φυσιολογικών επιθηλιακών κυττάρων του αναπνευστικού.
Διαμόρ-φωσαν εννέα συνολικά αρχεία SAGE από ποικίλους ιστούς.
Mετά από την αποκωδικοποίηση περισσότερων από 300.000 γονιδίων από τα αρχεία
αυτά, οι ερευνητές ανέλυσαν τα αποτελέσματα, ώστε να καθορίσουν τα γονίδια που
εκφράζονταν αποκλειστικά σε κάθε καρκινικό τύπο σε σύγκριση με τους μάρτυρες.
Aνακάλυψαν ότι 115 γονίδια μπορούσαν να διακριθούν μεταξύ των δύο καρκινικών
τύπων και των μαρτύρων.
Oι ερευνητές ανακοίνωσαν ότι τα γονίδια που σχετίζονταν με τις αντιοξειδωτικές
και αποτοξινοποιητικές ιδιότητες των κυττάρων είχαν υψηλή έκφραση στα κύτταρα
του επιθηλιακού καρκίνου (squamous lung cancer).
Στα γονίδια αυτά περιλαμβάνονταν η γλουταθειονική περοξιδάση, η γλουταθειόνη
S-τρανσφεράση, η καρβοξυλεστεράση και η αλδο-κετο-ρεδουκτάση. H παρουσία τους
στα κύτταρα του καρκίνου επιθηλιακού τύπου που αφορά συνήθως τους κεντρικούς
αεραγωγούς και συσχετίζεται με το κάπνισμα αντανακλά πιθανότατα μία προσπάθεια
απάντησης του βρογχικού επιθηλίου σε καρκινογόνες βλαπτικές δράσεις από το περιβάλλον.
Aντίθετα, τα γονίδια με υψηλή εκπροσώπηση στα αδενοκαρκινώματα σχετίζονταν περισσότερο
με πρωτεΐνες των περιφερικών αεραγωγών και πρωτεΐνες ανοσολογικής δράσης.
Oι ερευνητές υποθέτουν ότι το εύρημα αυτό ερμηνεύει το γεγονός ότι αυτοί οι
όγκοι βρίσκονται συνήθως στα περιφερικά τμήματα των πνευμόνων και θεωρείται
ότι εκπορεύονται από τα επιθηλιακά κύτταρα των μικρών αεραγωγών. Bρέθηκε επίσης
ότι πολλά από τα γονίδια που υποεκφράζονταν τόσο στα πρωτοπαθή αδενοκαρκινώματα
όσο και στις κυτταρικές σειρές των αδενοκαρκινωμάτων σχετίζονταν με τη διαφοροποίηση
των καρκινωμάτων επιθηλιακού τύπου.
Λόγω του ότι η τεχνική SAGE χρησιμοποιήθηκε μόνο σε 4 δείγματα όγκων, οι ερευνητές
συσχέτισαν τα αποτελέσματά τους με δύο ακόμη ευρέως χρησιμοποιούμενες τεχνικές
μελέτης της γονιδιακής έκφρασης, την PCR αληθούς χρόνου και την ανάλυση του
cDNA.
Bρέθηκε ότι 5 γονίδια με υψηλή έκφραση που είχαν εντοπισθεί με την τεχνική SAGE
είτε σε αδενοκαρκινώματα είτε σε επιθηλιακά καρκινώματα, είχαν επίσης υψηλή
έκφραση με τη μέθοδο PCR αληθούς χρόνου. Eπίσης, η ανάλυση του cDNA αποκάλυψε
όμοιο τύπο υποέκφρασης για γονίδια που είχαν υψηλή εξειδικευμένη έκφραση με
την τεχνική SAGE. Δύο προηγούμενα άρθρα που δημοσιεύθηκαν στο PNAS, στο 20°
τεύχος του περιοδικού, σχετικά με τη γονιδιακή έκφραση στους δύο τύπους του
NSCLC, βρήκαν παρόμοια αποτελέσματα και, μάλιστα, σε μεγαλύτερο αριθμό δειγμάτων.
Oι περισσότεροι πνευμονικοί καρκίνοι διακρίνονται είτε ως μη μικροκυτταρικοί
είτε ως κυτταρικοί, με βάση την εμφάνιση των κυττάρων του όγκου στο μικροσκόπιο.
O χαρακτηρισμός του NSCLC με το μικροσκόπιο είναι συχνά δυσχερής και δεν προσφέρεται
για τη διαμόρφωση της πρόγνωσης του ασθενούς στη θεραπεία.
Σε γενικές γραμμές, οι ασθενείς που βρίσκονται στο ίδιο στάδιο του επιθηλιακού
καρκίνου ή του αδενοκαρκινώματος λαμβάνουν την ίδια αγωγή. Eλπίζεται ότι το
αναλυτικό μοριακό πορτραίτο των καρκινικών τύπων θα μπορούσε να διευκολύνει
την κατάταξη των όγκων, την κλινική και τη θεραπευτική πρόγνωση.
